Fálkinn - 17.01.1941, Blaðsíða 8

8
F Á L K I N N
T-JAUSTIÐ meö gullinn blæ
yfir láði og legi; haustið
með gula litinn á kornökrun-
um kemur mjer altaf til að
hugsa um landið, þar sem haust-
ið á meiri kynstur af gullnu
en nokkuð land annað, Canada.
Hugurinn hverfur þangað, til
steikjandi síðdegissólarinnar,
sem kæfandi og algerlega and-
varalaus steikir hæinn lians
Jens Friðrikssonar — James
Fredericsons — í Stoke, Sask-
atchewan, rjett suður undir
landamærum North Dacota.
Bara að jeg yæri kominn þang-
að núna í haust! Hvernig líður
yklcur öllum þarna vestra, í
Newbury, í Stoke, í Redvers,
í Alida? Jeg' ætla að bera niður
á fjölskyldu James Frederic-
sons i Stoke og segja ykkur
söguna af honum og börnunum
lians, eins og mjer var sögð hún.
James ók sjálfbindaranum úti
á hveitiakrinum sínum og strák-
arnir urðu að hjálpa til. Það
var lítið um skólafræðsluna, þó
að kenslukonan í sókninni, ung-
frú Hoxton, sem átti heima á
bænum, væri altaf að nudda í
strákunum með lærdóminn.
Þeir voru tveir, Níels og Símon,
og voru ólíkir eins og dagur og
nótt. Níels var eldri og var ið-
inn við námið og yfirleitt á-
stundunarsamur og fram-
kvæmdasamur. Ilann var sjálf-
sagður til þess að taka við jörð-
inni þegar James Fredericson
færi að eldast. En hinsvegar var
Símon ekki við eina fjölina feld-
ur. Það var að vísu_ekki hægt
að segja að hann væri latúr,
en það var auðsjeð, að hann
dugði lítt til vinnu. Einu sinni
þegar Indíánaflækingur kom á
bæinn og stóð úti á hlaði og ljek
þar á fiðlu, hljóp Símon út til
hans úr kenslustundinni, kenslu-
konunni til mikils ergelsis, og
bað hann um að lána sjer*fiðl-
una. Við þetta tækifæri upp-
götvuðu foreldrar hans að strák-
urinn var gefinn fyrir hljómlist,
og þegar uppskeran var úti ók
James Fredericson í bílnum sín-
um til Winnipeg til þess að líta
á hljóðfæri. Hann keypti orgel
og það var flutt vestur til Stoke
í tveimur áföngum.
Þetta var gamalt og notað
Ontario-orgel með stórum fóta-
skemlum, smíðað af Buckett &
Co. í Toronto. Það hafði verið
stilt og snurfusað, en í flutning-
unum frá Winnipeg til Stoke
liafði fílabeinið á sumum nótun-
um dottið af. Símon hafði tálg-
að til næfurþunnar spítur og
límt ofan á nóturnar, en þegar
límið var orðið þurt þá duttu
þessar flögur af á ný, svo að
Símon varð að byrja á viðgerð-
inni á nýjan leik.
Simoni var afar eiginlegt að
láta liugann reika og dreyma
drauma um framtíðina en i öll-
um þessum drauinum var
bernskuheimilið i Stoke fasti
miðdepillinn, sem hann hvarf
altaf til aftur, hversu langt sem
hann komst. Vegna huglnynda-
flugsins varð honum mjög sýnt
um að segja sögur og þeg-
ar hann þreyttist á að leika á
orgelið fór hann jafnan að segja
frá livað hann ætlaði að verða.
Símon ætlaði að verða forseti í
Canada. Eða liann ætlaði að
verða liöfðingi yfir canadiska
hernum. Hann ætlaði að verða
eiltlivað mikið, eitthvað afar-
mikið, og ungfrú Hoxton, s,em
sat yfir bókinni með Níels leit
upp og horfði ávítandi á liann.
Ilenni líkaði hann ekki. Likaði
ekki þetta hugarflug og draum-
órar, en Símon sagði svo skemti-
legæ frá, að það var ekki viðlit
að halda áfram kenslunni, og
faðir hans sat í ruggustólnum
og skemti sjer ágætlega við
skýjaborgabyggingar sonar síns.
Símon hafði það til að rjúka
að orgelinu upp úr þurru, hann
elskaði það meira en nokkuð
annað. Og oft var það á löngum
vetrarkvöldum, þegar ungfrú
Hoxton hafði tekið fram bæk-
urnar og sagði Níels til í landa-
fræði og sagði honum frá „gamla
heiminum“, að Símon ljek eitt-
livað upp úr sjer á orgelið á
meðan. Það var eins og liann
væri í öðrum heimi. Hann kast-
aði höfði og allur líkaminn
reigðist og fettist, eins og eitt-
hvert framandi afl stjórnaði
honum.
Fáeinum dögum eftir að org-
elið var komið i stofuna hafði
Símon náð furðulegu lagi á að
spila, og þegar nágrannafjöl-
skyldan, Henry Thomson og
kona lians og tvær dætur, sem
áttu heima nokkrar mílur frá
þeim, í Newbury-sókn, komu í
heimsókn til Stoke, ráku þau
hjónin upp stór augu, og enn
meir hissa urðu þau þegar þau
heyrðu, að Símon spilaði eins
og snillingur. Hann liafði æft
sig af kappi áður en þau kæmu,
því að hann langaði til, að vekja
eftirtekt lijá þeim telpunum
Lísu og Margaret, sjerstaklega
hjá Lisu, sem var sú eldri og Iag-
legri af þeim Thomsonsdætrun-
um. Margaret var nefnilega
ekki lagleg, og auk þess liafði
hún meiðst í mjöðminni og gelck
liölt.
Thomsonsfjölskyldan kom aft
ur og aftur og Simoni fór fram
í orgelspilinu. Ilann sá, að þessi
list hafði áhrif á Lísu, en af því
að hann var ekki nema barn
ennþá, sást honum yfir það í-
hugsunarleysi, að Margaret
hafði gaman af organleiknum
líka. Einu sinni kom Henry
Thomsen og fór að tala um
framtíð barnanna. Hvað James
hefði lnigsað sjer að gera úr
lionum Níels? Og livað hann
Símon ælti að verða? James
Fredericson svaraði að Níels ætti
að taka við jörðinni með tíman-
um og Símon ......... ja, liann
mundi leggja hljómlistina fyrir
sig.
r
A RIN liðu. Drengirnir voru
orðnir uppkomnir og Símon
fjekk sting fyrir hjartað þegar
hann uppgötvaði, að Lísa kærði
sig ekkert um hann, heldur um
hann Níels bróður lians. Níels
og Lísa! Það kom flatt upp á
Símon, eins og reiðarslag, eins
og ógæfa. Hann hafði aldrei
hugsað sjer annað en að Lísa
vrði konan hans. Hún var orðin
gerbreytt, svo kuldaleg, jafn-
vel brjóstumkennandi þegar
hún brosti til lians. Var þetta
al' ágirnd hjá Lisu. Hafði hún
verið undir áhrifum föður síns,
sem vissi, að Niels átti að taka
við jörðinni? Hún hafði farið
leynt með þetta. Og mikið flá-
ræði var þetta, að kjósa heldur
trygga lífsleið, í hjónabandinu
með Níels en hina óvissu lil-
veru, sem kona tónlistamanns-
ins! Símon var höfuðhleyping-
ingur. Það kom eklci að sök
meðan maður var barn, en það
er óheppilegt að vera tullorð-
in'n höfuðhleypingur, það var
merki uni skapgerðarveilu, fyr-
irboði ógæfusainlegrar æfi.
Ilvaða grillur böfðu eklci verið
í höfðinu á honum þegar hann
var barn? Hann hafði talað um
að verða forseti i Canada og
hershöfðingi yfir Canadahern-
um.
Símoni sortnaði fyrir augum,
hann hafði orðið fyrir barðinu
á lífinu og örlögin höfðu bitnað
á honum. Hann steinhætti að
koma til Newbury. Hvers virði
hafði gleði Lísu yfir músíkinni
verið. Ekki skíts virði. Músíkin
liafði ekki haft nein varanleg
áhrif á Lísu. Hann var órór og-
vonsvikinn og þegar verst lá á
honum, settist hann við orgelið
og spilaði, svo að loftið kring-
um hann titraði eins og undan
kór og básúnum.
Og svo rann upp dagurinn,
sem varð upphaf ýmsra bylt-
andi atburða í lífi Símonar.
James Fredericson, sem var
hátt á sjötugs aldri, varð bráð-
kvaddur. Níels tók við bernsku-
lieimilinu og það kom á dag-
inn, að foreldrarnir höfðu átt
miklu erfiðari fjárhag en ætlað
var. Það var ekki skuldlaust
bú, sem Lísa Thomson, sem nú
lijet Lísa Fredericson, setlist i.
Simon gat ekki gleymt, að Níels
bróðir hans hafði sagt við
tengdaföður sinn;
— Það væri mjer elcki fjarri
skapi að flytjast vestur i British
Columbia og reyna að finna mjer
jörð þar.
— Já, þú selur arfleifðina, ef
þjer býður svo við að liorfa,
hafði Thomson svarað.
— Ilver veit, sagði Níels
kuldalega. — Ef jeg get grætt á
því. ' "
Innan skamms fanst Símoni
eins og liann væri orðinn lieim-
ilislaus á sínu eigin heimili.
Bernskan var runnið slteið. Fað-
ir hans var dáinn og Lísa var
dauð — fyrir hann. Ilann varð
að finna sjálfan sig, finna at-
hvarf sitl i lífinu og sýna hvað
í lionum byggi.
Símon, yngri sonur James
Fredericsons, fór á burt. Hann
yfirgal’ Stoke einn dag senmma
vors og hjelt i suður.
EGAR heimsstyrjöldin hófst
var Símon staddur í Wind-
sor í sunnanverðu Ontariofylki,
hann vann þar á liljóðfæraverk-
smiðju og spilaði í kirkjunni á
helgum. Hann fór til Montreal og
sá i blöðunum myndir af Can-
adahefmönnunum, sem fóru
um borð í Quebec, áleiðis til
vígstöðvanna. Hann skrifaði
móður sinni, sem enn átti
heima í Stoke, og sagði lienni,
að hann væri orðinn hermaður
og væri að fara í stríðið.
Svo liðu jnánuðir. Svo var
það einn dág i skotgröfunum,
að Símon fjekk brjef. Brjef? Til
mín? Hvað gat það verið? Hann
leit á umslagið. Það var frá
Newbury og þegar hann opnaði
það, sá hann sjer lil mikillar
furðu, að það var frá Margaret,
systur Lísu. Margaret skrifaði
í stuttu máli, að Níels hefði selt
jörðina. Hann liefði fengið gott
verð fvrir hana og þau Lísa og
liann hefðu flutst vestur — til
British Columbia, í litinn bæ,
sem hjel Ponoca, einhversstað-
ar uppi í fjöllum. Gamla frú
Fredericsðn hafði leigt sjer her-
bergi bjá óviðkomandi fólki í
Stoke. Sálin liefir fengið frið,
hugsaði Símon bitur. Bernsku-
lieimilið selt, alt tvístrað, sitt í
hverja áttina. Móðirin rekin á
vergang. Ilvernig slcyldi Lísu
líða? Skyldi hún una vel hjá
Níels, þessum kaldrifjaða sjer-
gæðingi?
Árin liðu og stríðið gekk sína
blóðugu leið. Og þvi lauk. Sí-
mon var sendur heim. Hann
steig á land í Quebee en fann
ekki til neinnar gleði er hann
sá ættjörðina aftur. Hann reik-
aði um virkishausana kringum
minnisvarða Champlains. Þar
var maður, senr hafði unnið af-
rek. En liann sjálfur? Ilvað
átti hann að taka fyrir? Engin
kunnátta, engin raunhæf ment-
un. Líf lianS var ejrðilegt, fanst
lionum. Hvað átti hann að gera?
Hann var sljór og lionum war
sama um alt, andlega kinsaður
og gtti engar vonir. Kanske væri
það best að halda vestur á bóg-
ORGELIÐ