Fálkinn - 14.04.1944, Blaðsíða 3

FÁLKINN
3
»Sumargjöf« er tvítug.
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM
Ritstjóri: Skúli Skúlason.
Framkv.stjóri: Svayar Hjaltested
Skrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavík. Sími 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-6
Blaðið kemur út hvern föstudag
Allar áskriftir greiðis fyrirfram
HERBERTSprent.
SKRADDARAÞANKAR
Ofl heyrir maður ýmsa vitringa
fara ávitunarorðum um stríðið. Um
vitfirringu þess og grimdaræði, um
mannvonsku þeirra, sem hleypa
slíkum ófarnaði yfir þjóðirnar. Þeir
gerast klökkir er þeir tala um blóð-
ið og tárin, tala í sig æsing er jteir
leggja út af yfirgangi, kúgun og
hryðjuverkum.
íslendingar munu vera nokkurn-
vegin einhuga um að fordæma stríð
— í orði. En sannast að segja erum
yið í verki einhver mesta orustu-
þjóð, þeirra er telja sig siðaðar. Þó
að við höfum fyrir löngu lagt nið-
ur vopnaburð stálsins og sjeum
hættir að vega liver að öðrum með
sverðum — bæði framan að og aftan
að (sögurnar gömlu segja með vel-
þóknun frá ýmsum dæmurn þess,
að sumum var tamt að vega aftan
að), þá neytum við í þeirn mun
ríkara mæli annara vopna, sem að
vísu ekki svifta andstæðinginn lífi
þegar í stað, en geta gert honum
lífið verra en nokkurn dauða. Hjer
er barist af tieift, og svo ríkt er
bardagaeðlið að þráfaldlega er bar-
ist um margt það, sem eigi væri
þörf á að ddlla um — hvað þá
berjast um.
Það er alþjóð kunnugt, að stjórnar-
far landsins hefir um hríð verið
með svo miklum endennjm, að öli-
um ber saman um að málum þjóð-
arinnar sje stefnt í beinan voða.
En samt er barist. Barist „þangað
til yfir lýkur“ og það þykir hreysti.
En það er ekki lireysti heldur er
það gjörræði. Þjóðinni blæðir, en
baráttuforkólfarnir virðasl ekki setja
það fyrir sig. Frekar að láta íslandi
blæða út en hætta að berjast.
Við erum að stíga fyrsta skrefið
til „fulls og óskoraðs sjálfstæðis",
sem- sumir kalla svo, með miklum
fjálgleik. En við siglum með lik
I lestinni,' aldagamla villimensku,
sem nágrannaþjóðir okkar hafa liaft
þroska til þess að varpa fyrir borð,
er þær vitkuðust og siðmenntuðust.
Villimennskuna, sem varð okkur að
falli á siðustu dögum hins forna
Jýðveldis.
Nú er hafinn undirbúningur tii
ýmsra hátíðabrigða í tilefni af lýð-
veldisstofnuninni nýju. Gæti það
ekki orðið einn þáttur í þvi hátiða-
haldi að stjórnmálaflokkarnir tæki
upp sæmilegri bardagaaðferðir en
nú. Og væri ekki vert að minnast
þess, að það var ekki Noregskon-
ungur, sem gerði út af við lýðveld-
ið gamla. —- Við gerðum það sjálfir
Einn Jiarfasti fjelagsskapurinn, er
stofnað hefir verið til i Reykjavik,
átti tuttugu ára afmæli á Jiriðju-
daginn var, 11. apríl. Þá skeði Jrað
fyrir forgöngu Bandalags Kvenna,
að ýmsar konur og menn komu
saman í Kaupþingssalnum til þess
að ræða um „fyrirhugaða fjelags-
stofnun i þarfir barna og þeim til
velfarnáðar" eins og stendur í t'und-
argerðinni. Fundinum stjórnaði frú
Ivristín Símonarson, en ritari var
frú Guðrún Lárusdóttir, síðar alþm.
En meðal ræðumanna voru þær frú
Steinunn H. Bjarnason og ungfrú
Inga Lárusdóttir og báru þær fram
tillögu til samþykktar um að stofnað-
ur yrði almennur fjelagsskapur, er
hefði það takmark eingöngu, að
vinna með fjársöfnun og á annan
hátt að heilbrigðis- og siðferðis-
þroska barna. Kosin voru á þessum
fundi frú Camilla Bjarnason, frú
Steinunn Bjartmarsdóttir og Stein-
grimur- Arason, til jjess að semja
lög fyrir fjelagið, en á fundi 22.
apríl voru lög samþykt fyrir „Barna-
vinafjelagið Sumargjöfin", og mun
frú Laufey Vilhjálmsdóttir liafa átt
tillöguna að nafninu. Fyrsti aðal-
fundur var haldinn 28. maí og þá
kosin i stjórn Steingrímur Arason,
frú Aðalbjörg Sigurðardóttir, frú
Steinunn Bjartmarsdóttir, Magnús
Helgason skólastjóri og Steindór
Björnsson efnisvörður. Á aðalfundi
voru fjelagarnir orðnir um 80.
Þrjú sumur áður en fjelagið var
stofnað hafði Bandalag Kvenna hafl
fjársöfnun á suinardaginn fyrsta,
á svonefndum Barnadegi. Nú hefir
þetta nafn fest svo djúpar rætur i
meðvitund Reykvikinga, að ýmsir
eru farnir að kalla Sumardaginn
fyrsta líarnadaginn, en ekki sínu
rjetta nafni, Og Reykvikingar hafa
að jafnaði sýnt það þennan dag, að
„Sumargjöfin" er vinsælt fjelag. —
Fyrir tíu árum söfnuðust þann dag
kr. 8682. En sumardaginn fyrsta
í fyrra var söfnunin komin upp í
70.000 krónur. Og.með næstu sumar-
komu gerir frainkvæmdastjórn fje-
lagsins sjer von um að 100.000 kr.
fáist til framkvæmda fjelagsins,
enda hafa þær aldrei verið meiri
og kostnaðarsamari en nú.
Þvi að verksvið fjelagsins er
orðið stórt. Það byrjaði í kjallara
Kennaraskólans, með því að Jmr var
dagheimili fyrir börn, fyrstu þrjú
sumurin, fyrir 34—50 börn. Næstu
fjögur ár „safnaði fjelagið í sarpinn“
til nýrra og meiri átaka, og byrjar
svo i Grænuborg 1931, með 53 börn,
en þeim fjölgar upp í 134 næstu
fimm árin. Árið 1936 er einnig rek-
ið dagheimili i Stýrimannaskólan-
um og við það er hægt að fjölga
börnunum um 100. Þá bætist Vest-
urborg við, 1937, fyrst sem dág-
heimili og siðar einnig sem vistar-
heimili, og loks Tjarnarborg, „að-
alvígi“ fjelagsins, árið 1941. Þar var
síðasta ár bæði dagheimili og leik-
skóli og vöggustofa. Auk Jiess hefir
„Summai^jöf" rekið um stundar-
sakir starfsemi í Málleysingjáskól-
anum og á Amtmannsstíg 1.
Á siðustu árum hefir starfsemi
fjelagsins vaxið gífurlega. Fyrir tiu
árum voru 120 börn á vegum fje-
lagsins (þ. e. á daglieimilinu í
Grænuborg), í samtals 5720 daga. En
á síðasta ári voru börnin, sem
fjelagið annaðist um orðin 474 og
verudagarnir alls 36.628 og hafði
þá orðið mikil aukning á starfsem-
inni frá því árið áður, því að fjelag-
Vt
ið fjekk til afnota nýtt liúsnæði,
Suðurborg, sem bærinn hefir lágt
því til. Nú eru bækistöðvar eða
„borgir“ fjelagsins því fjórar, nfl.
Grænaborg, Vesturborg, Tjarnar-
borg og Suðurborg. Og starfsemin
er fjórþætt: Dagheimili, vöggustofa,
leikskóli og vistarheimili. Daglieim-
ilið hefir starfað i 16 ár, vistarheim-
ilið í 6, leikskólinn i 4 og vöggu-
stofan i 3 ár.
Síðan 1931 hefir „Sumargjöf“ not-
ið nokkurs styrks af bæjarsjóði (að
tveimur árum undanteknum), og
styrks frá ríkinu síðan 1937. Nam
bæjarstyrkurinn 135.000 kr. síðasta
ár en rikissjóðsstyrkurinn 21.000
kr. En gjöldin við starsemi fjelags-
ins urðu á siðasta ári miklu hærri
en nokkru sinni áður, eða um hált
miljón króna. Nokkurt fje innheimt-
ist að vísu í meðlag með vistbörn-
Frh. á bls. fh.
Ungfrú Þórh. Helgason með dagheimilisbörn í Kennara-
skólanum, sumarið 1926.
Ngjasta barnaheimilið: Suðurborg.
Úr leikskóianum i Tjarnarborg.