Fálkinn - 08.02.1946, Blaðsíða 3

F Á L K I N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM
Ritstjóri: Skúli Skúlason
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested
Skrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavík. Sími 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-6
Blaðið kemur út hvern föstudag
Allar áskriftir greiðist fyrirfram
HERBERTSpren/
SKRADDARAÞANKAR
Engum er það láandi þó að liann
vilji varðveita heilsuna, — liitt væri
láandi að vanrækja það. En leið-
irnar eru svo margvíslegar og
heilsuverndarfræðin svo flókin, að
hún er nærri því eins þægilegt
stæluefni og pólitik eða trúmál.
Þó að það þyki t. d. sæmilega
sannað, að maðurinn ,geti ekki lif-
að án súrefnis, þá eru þeir menn
til, sem telja það banvænt að opna
glugga nema nokkrum sinnum á
ári. Það hafa til skamms tíma ver-
ið til baðstofur liér á landi, þar
sem enginn gluggi var á hjörum,
og eru kanske til enn. Þær voru
sæmilega þéttar, en einstöku sinnum
varð að opna liurð, og þó varð
eklci hjá því komist að svolítill
gustur utanfrá blandaðist ])ví sem
inn.i var og liafði farið margar
liringferðir gegnum kokið á öllum
viðstöddum. Fólkið kunni vel við
sig i þessu, þó að loftið væri svo
lélegt, að lampinn logaði varla í
því. Allt þólti betra en kuldinn.
Þá halda menn því fram að það
sé holt að þvo sér sem oftast, meira
að segja allan kroppinn, til þess
að hreinsa svitaholurnar. Fram á
þessa daga hafa þó verið til menn,
sem segja að það sé stakasti óþarfi
að þvo sér um skrokkinn nema
einu sinni á ári, og jafnvel hættu-
legt að þvo sér úr köldu. Maður fái
lungnabólgu af því.
Og svo er mataræðið. Sumir segja
að maður eigi að éta eins og maður
getur, aðrir að maður eigi að hætta
að éta þegar lystin er sem hest.
Sumir segja að það sé enginn kraft-
ur í nýmetinu, lieldur sé best að
allt sé reykt, úldið eða saltað, eða
allt í senn. Eða þá súrt. Þegar frétt-
ist um „penicillinið“ þóttust vitr-
ingar sjá vegna hvers íslendingar
yrðu gamlir: Það ])æri myglan í
torfbúrunum, sem hefði haldið lif-
inu í þjóðinni.
Sumir segja að það sé bráðdrep-
andi að éla ket, hvítasykur, reykja
tóbak og drekka brennivín. Aðrir
gera þetta allt og verður gott af.
Búlgarar kváðu ekki þvo sér nema
sem allra minnst og þar verða menn
allra manna elstir.
Hverju á að trúa? Gömlu kerlinga-
hækurnar eru að vísu úr sögunni,
en læknarnir liafa fengið andstæð-
ing í staðinn.
Verzlunarmannafélag
Reykjavíkur 55 ára
stræti. Þar var efstu hæðinni breytt
í samkomusal og veitingastofur,
sem allir Reykvíkingar þekkja und-
ir nafninu Félagslieimili V. R. En
þetta húsrúm er þó livergi nærri
nægjandi fyrir allan þann fjölda,
sem nú er í félaginu, og telja for-
ráðamenn V. R. að viðunandi lausn
á húsnæðismálum félagsins náist
ekki, fyrr en hið fyrirhugaða stór-
hýsi þess hefir verið reist, og þykj-
ast þeir hafa góðar vonir um full-
komna farmkvæmd þess máls nú
á næstunni.
Árið 1943 barst félaginu höfðing-
leg peningagjöf — 80 þúsund krón-
ur — frá Thor Jensen, sem stofnaði
þar með sjóð til styrktar ungum
verslunarmönnum, er kynnu að
vilja stunda framhaldsnám í versl-
unarfræðum erlendis. Er hér um
stórkostlegt hagsmunamál að ræða
fyrir verslunarstéttina yfirleitt.
Síðustu 10 árin hefir V. R. gefið
út Tímaritið „Frjáls verslun", mán-
aðarrit, sem ýmsir áhugamenn inn-
an stéttarinnar hafa hingað til
lijálpast til við að skrifa og búa
til prentunar. En nú hefir Baldur
Pálmason verið ráðinn fastur 'rit-
stjóri við blaðið og hefir það auk
þess verið stækkað allmikið frá
þvi sem áður var. Vafalaust verður
þessi breyting mjög til batnaðar,
því að Baldur er einn liinn ötul-
asti meðal ungra verslunarmanna,
prýðilega pennafær, menntaður og
smekkvís.
Starfsemi V. R. hefir verið mjög
glæsileg síðustu 5 árin, sem sjá má
af því, að á þessu tímabili hefir
félagatalan aukist úr 030 upp í 10 •
1700. En auk þess hefir húsbygg-
ingarsjóðurinn vaxið hröðum skref-
um og það svo, að i formannstíð
Odds Helgasonar árið 1944 jókst
liann um hvorki meira né minna
en 70 þúsund krónur. En einn allra
merkilegasti áfanginn i ferli V. R.
verður þó að teljast sú ráðstöfun,
sem gerð var á síðasta aðalfundi
félagsins i október; því að þá var
tekin ákvörðun um fasta launatalcsta
fyrir hina ýmsu meðlimi. Samning-
ar um þetta mál voru gerðir við
atvinnurekendur í mánuðinum sem
leið, og cr það trú manna að þeir
muni verða til stórbóta einkuni
fyrir hina lægst launuðu innan versl
unarstéttarinnar. Þessi ráðstöfun
er fyrst og freinst að þakka núver-
andi stjórn V. R. en hana skipa:
Guðjón Einarsson, form., Baldur
Pálmason, varaform., Carl Hemm-
ing Sveins, ritari og Sveinn Ólafs-
son gjaldkeri.
Það hefir líklega aldrei verið
eins bjart yfir starfsemi V. R. og
einmitt núna, þegar það er að liefja
55. starfsárið.
Þann 12. janúar 1890 komu all-
margir reykvískir verslunarmenn
saman á fund í veitingahúsi því, er
Þorlákur Johnson rak þá hér : bæn-
uiji. Það var Þorlákur, sem liafði
boðað lil þessa fundar í samráði
við nokkra félaga sína i þeim til-
gangi að hefja undirbúning að
stofnun félagsskapar, er væri opinn
öllum þeim starfandi verslunar-
mönnum, er ekki fengu inngöngu
i Kaupmannafélagið svonefnda. Þor-
lákur liafði lengi liaft stofnun slíks
félagsskapar í liuga, en umræddur
fundur var fyrsti verulegi árangur-
inn af ötulu starfi lians í þessa átt,
því að þá var kosin undirbúnings-
nefnd, er skyldi stuðla að örum
framgangi málsins. Og það voru
engar liðleskjur, sem skipuðu þessa
nefnd, nefnilega liinir alkunnu at-
hafnamenn Th. Thorsteinsson, Deth-
lev Thomsen, Johs. Hansen, Matt-
liías Jóhannessen og svo auðvitað
Þorlákur Johnson. Störf nefndarinn-
ar gengu all greiðlega og lauk þeim
með stofnun Verslunannannafélags
Reykjavíkur þann 27. janúar 1891.
Stofnendur féalgsins voru 33 og
markmið ])ess var, að veita versl-
unarmönnum tækifæri lil að verja
frístundum sinum sameiginlega
þannig að þær gætu orðið þeim
bæði til skemmtunar og fræðslu.
Þess var ekki langt að biða að
V. R. gerðist ein öflugusta drif-
fjöðurin í félagslífi bæjarbúa. Það
lét mikið til sín taka í íþróttamálum,
efndi til kappróðra og útreiðatúra,
en hvað' skemmtanalíf snerti þá
er óhætt að fullyrða, að V. R. hafi
verið langbesta skemmtanamiðstöð
unga fólksins í höfuðstaðnum, þar
til er kaffihúsalíf og kvikmyndasýn-
ingar komu til sögunnar.
Vöxtur og viðgangur félagsins
var með eindæmum allt fram til árs-
ins 1907, en þá færðist deyfð yfir
starfsemi þess og breyttist lít-
ið til batnaðar fyrr en í kringum
1920. Þá koma nýir athafnamenn
fram á sjónarsviðið og taka við
stjórnartaumunum. Skcl þar fyrstan
telja Erlend Ó. Pétursson, sem var
formaður alveg frá 1921-31 að
árinu 1924 undanskildu. Á þvi tima-
bili jókst meðlimatalan gífurlega,
enda var starfsemi félagsins þó til
fyrirmyndar á flestum sviðum. Ötul-
ir samstarfsmenn Erlends í stjórn
félagsins á þessu tim'abili voru
þeir Hjörtur Hanson og Egill Gutt-
ormsson, að ógleymdum þeim al-
nöfnunum Árna Einarssyni kaup-
manni og Árna Einarssyni, verslun-
armanni, sem jafnan munu nefndir
fyrstir manna, þegar rætt er um
velgengni Verslunarmannafélagsins.
V. R. tók snemrna að beita sér
fyrir framkvæmdum, er miðuðu að
eflingu stéttarinnar og auknum um-
bótum á sviði verslunarmála. Stofn-
un Verslunarskólahs árið 1905 var
fyrsta skrefið í þá átt og stuðningur
V. R. við þá menntastofnun hefir
jafnan verið hinn traustasti og má
í þvi sambandi minna á það, að
þegar Verslunarskólinn eignaðist
sitt eigið lnis, lánaði V. R. honum
10 þúsund kr. til kaupanna úr
byggingasjóði sínum. Sá sjóður var
stofnaður fyrir forgöngu Erlends
Ó. Péturssonar árið 1920. Fram að
þeim tíma þurfti félagið aíltaf að
leigja sér húsnæði til fundarhalda
og varð raunar að gera það allt
fram til ársins 1940, þegar það
keypti húseignina nr. 4 við Vonar-
Visjinskí og Bevin. — Nöfn þessara manna hafa mikið verið nefnd i
sambandi við fundi Öryggisráðsins í London, mest fgrir hinar hörðu
deilur, sem þeir hafa átt í um Grikklandsmálin. Til vinstri sést hinn
rússneski Visjinski, en til hægri hinn breski Devin.