Fálkinn - 08.02.1946, Blaðsíða 8

8
F Á L K I N N
Vladimir Lidin:
Manns barn.
A NDREI Ivanovitsj Skorzov
var skósmiður, og gamall
og skrælnaður piparsveinn.
Hann vann myrkranna á milli
og það var rétt svo að hann
gaf sér tíma til að spjalla við
þá, sem gengu um götuna og
gægðust inn um gluggann til
lians.
Kettir voru hans líf og yndi,
allir veikir, liraktir og lieim-
ilislausir kettir, sem liann
fann, þá tók hann heim til
sín, nostraði við þá og gaf
þeim að éta, svo að íbúðin
hans var jafnan full af þess-
um veslingum, sem hann stund-
aði eins og þeir væru manneskj-
ur.
Svo dundi hungursneyðin
mikla yfir Rússland, og um
sumarið, þegar litla þorpið, sem
Skorzov átti heima í, skrauf-
þornaði í sólhakstrinum eins
og forarpollur, og tjaran rann
úr veggjunum á gömlu timbur-
kofunum, fór hungurfylkingin
stórum flokkum austur á hóg-
inn til að deyja. 1 þrjá daga
streymdi fólkið gegn um bæ-
inn og skildi þar eftir börnin
og þá, sem voru dauðvona. —
Börnin urðu eftir í hverjum
bæ. Þau vildu ekki deyja. Þau
voru athafnasamari en full-
orðna fólkið. Og einn daginn,
eftir að svellifólkið var farið
framlijá, fann Skorzov mann-
kynshvolp á torginu. Hvolpur-
inn var níu ára. Hann var orð-
inn svartur af sól og sulti, her-
ir fæturriir á lionum höfðu
bólgnað liræðilega og hausinn
ein geitnaskóf. Hvolpurinn sat
á grjótgarði á torginu og stóð
á sama um allt. Tárlaus augu
hans störðu sljó út i bláinn.
Hann var eins og soltinn liund-
ur með flókalubba. Skorzov
laut niður að honum og hjarta
hans herptist saman af með-
aumkun. Hann sagði: „Þú ert
ineiri kláðakindin, drengur
minn. Sulturinn fegrar sannar-
lega ekki mannkynið. Komdu
með mér, þú skalt fá bita.“
Hvolpinn gildir einu hvar
hann á að deyja. Skorzov fór
með hann heim til sín og setti
hann við borðið. Hann setti
skeið hjá honum, braut stór-
an mola af brauðinu og tók
kalda súpu úr ofninum.
„Éttu bara!“ sagði hann við
drenginn. „Hvað gónirðu svona
á, enginn gerir þér mein hér.“
Drengurinn tók slceiðina og
fór að éta. Hann át þangað til
honum lá við að rifna —- súp-
an ólgaði í hálsinum á honum,
svo mildu tróð hann í sig —
og bráðum tók Skorzov skál-
ina frá honum.
„Þetta er nóg í svipinn, þú
mátt ekki éta mikið fyrst í
stað, meðan þú ert að venjast.
Hvað heitirðu?“
Drengurinn starði þungbúinn
út í bláinn. — „Grisjka.“
„Grigori, með öðrum orðum.
Og livar eru foreldrar þínir?
Þú munt vera foreldralaus,
geri ég ráð fyrir. Og hvert
ætlarðu með þessu fólki ?“
„Við ætlum út að sækja
brauð. Við verðum að tóra til
vorsins,“ sagði Grisjka alvar-
legur, eins og fullorðið fólk
í tali sínu, „og frá vorinu
til lcornskurðarins björgumst
við einhvernveginn.“ Hann var
ekki saddur enn og mændi á
súpuskálina.
„Nei, Grigori, þú færð ekki
meira núna, það getur farið
illa, af því að þú ert óvanur
að horða. Þú getur drepið þig
á að éta of mikið. Hvaðan kem-
urðu ?“
Grigori svaraði: „Eg kem
langt að. Eg hefi slaðið við i
hverjum bæ. Börnum er alltaf
hjálpað eittlivað. En þegar ný-
ir hó])ar af sveltifólki koma,
þá held ég alltaf áfram. Nú
ætlum við næst til Syrra, það
er ákveðið mál.“
Skorzov liorfði á geiturnar,
sem þökktu hausinn á drengn-
um, og skininn kroppinn, og
liristi höfuðið.
„Þú ert svq skritinn, þú talar
eins og fullorðinn bóndi, en
þó ertu varla nema átta ára,“
sagði Skorzov.
Þunglyndi hvolpsins skein úr
ellilegum og þreytulegum aug-
unum. — Skorzov horfði á
hann. Hann kendi sárt í brjósti
um drenginn, og svo sagði
hann upp úr þurru, eftir nokk-
ra umhugsun:
„Veistu hvað ég er að liugsa
um, kunningi? Þú átt hvergi
athvarf. Það getur orðið langt
þangað til þú kemst þangað,
sem brauð er að fá, og það er
óvíst hvort þið komist áfram
yfirleitt. Þú getur eins vel unn-
ið hjá mér til yorsins. Þú getur
hjálpað mér, og þá skaltu fá
mat í staðinn. Fyrst um sinn
áttu að fara með skófatnað til
skiftavina minna.“
Grisjka sat um stund og liugs-
aði málið, alveg eins og full-
orðinn maður, er væri að ráða
sig í vist.
„Nú, jæja, það er gott. —
Bara að ég fái sæmilegan mat
—- og svo eru bastskórnir mínir
gauðslitnir.“
Bastskóræflarnir liéngu á
þvengjunum um öklana á hon-
um.
„Mat skaltu fá svo mikinn
að þú verðir saddur,“ sagði
Skorzov, „Og þessum skóræfl-
um þínum fleygi ég út í ösku-
liaug lianda krákunum. Eg skal
smíða fallega spax-iskó handa
þér.“
Grisjka hugsaði sig um enn
um stund og spui'ði svo alvar-
legur:
„Ileitan mat eða upphitaðar
leifar?“
Drengui'inn lierti á hamp-
spottanum, sem liann hafði um
samangenginn magann, og
Skorzov sagði vingjarnlega:
„Við getum komið okkur
saman um að ef maturinn vei'ð-
ur slæmur þá segir þú upp
vistinni.“
Þeir urðu ásáttir uixi þetta, og
Grisjka — eða Grigori Semjono-
vitsj Tebilov, senx liann lxét
fxxllu nafni — varð eftir hjá
Skorzov. Hann hafði komið
handan yfir steppurnar eins
og akurhæna og skreið nú inn
í fyrstú holuna, sem liann hitti
fyrir. Skoi’zov gerði rxnxx liaixda
honum yfir ofixinum, skamtaði
honum gætilega fyrstu xlagana
og Grisjka lá í bælinu og horfði
á Skoi’zov vinna. Svona lá hamx
í tvo daga, eix þriðja daginn
sexxdi Skorzov hann í búð lil
að kaupa steinoliu. Grisjka tók
við peningunum, fór í stóru
stígvélin skósmiðsins, fór út og
konx ekki heim aftur fyrr en
seint um kvöldið, peningalaus
og steinolíulaus. Skorzov spurði
liann:
„Hvar hefii’ðu verið? Kevpt-
ii’ðu steinolíuna?“
Gi’isjka tíndi af sér spjarirn-
ara í hægðum sínum og svar-
aði ekki. Skoi’zov spurði liann
Saga frá hungurs-
neyðinni í Rússlandi
aftur og Grisjka sagði rauna-
lega:
„Eg keypti ekki neitt.“
Svo þagði hann um stund og
bætti þá við:
„Eg týndi peningunuxjj;“
Án þess að segja orði meira
ski’eið liann upp í rúmið og lá
þar allt kvöldið. Hann fór ekki
fram úr fyrr en maturinn var
tilbúinn, og át þá eins nxikið
og hann gat í sig látið. Svo
skreið liann upp í bólið aftur.
Konu smiðsins, sem kom nið-
ur með slígvél sem átti að sóla,
varð litið á drenginn. Þá fitj-
aði hún upp á trýnið og sagði
við Skorzov:
„Hefirðu nú fengið þér þessa
skepnu í staðinn fyrir kettina?
Hann er líkastur skógardýri."
Skoi’zov horfði alvarlegur á
liann og pírði augunum.
„Þetta er engin skepna, það
er mannsbarn,14 sagði hann al-
varlegui’. Moi’guninn eftir fór
lxann lil rakarans með Grisjka.
Rakarinn klippti hárið á
drengnum og snxurði svo allan
liausinn með lúsasalva. En vart
voru þeir fyrr koxnnir heim
aftur en Grisjka fór að kvelja
kettina lians Skorzovs Hann
píndi þá svo að loksins földu
þeir sig allir undir rúmi og
mjálmuðu þar hver í kapp við
annan i kvöl sinni og örvænt-
ingu. Þá sneri Skoi’zov sér á
skóarastólnum og sagði:
„Hversvegna kvelur þú ves-
lingana, ófétið þitt ?“
Grisjka svaraði. „Hvað ætti
nxaður annars að gera við þá?“
„Hugsaðu þér að svona væri
farið með þig!“
„Ilefir það kanske ekki ver-
ið gert? Maður pínir alltaf þá
smæstu mest.“ Hann sat á
bekknum nýklipptur og nxeð
stóran nxaga, senx liafði túlnað
út af öllum matnum. Skorzov
horfði meðaumkunaraugum til
hans:
„Óféti ertu — óféti, það er
víst og satt. Hvernig á maður
að hafa uppi á manneskjunni i
þér?“
Kvöldið eftir lauk liann við
stígvélin vei-kstjórans og sendi
Grisjka með þau til lians. Hann
fór í rökkrinu og konx ekki
aftur. Loks fór Skoi-zov á stúf-
ana að leita að lionum. Hann
hafði ekki komið til verkstjór-
ans. Og livei'gi sást hann á göt-
unni. Skorzov l’eitaði að honum
langt fram á nótt án þess að