Fálkinn - 20.12.1946, Page 36

36 JÓLABLAÐ FÁLKANS 1946
svona sárt. Eg huggaði mig við að
þau voru tvö, svo að þau gætu
leiðst. En í hvert skifti sem ég hafði
verið úti og séð þau fannst mér
eins og þau væru tvöfalt yfirgefin,
en ég gat ekki sagt þér frá því, ég
gat ekki rofið heit mitt við þig ....
—- Sofðu nú ástin mín, einn dag-
inn förum við þangað bæði og
verðum hjá þeim heilan dag.
Nokkrum dögum fyrir jól kemur
Næss verkfræðingur og hiður
Nönnu um jólagjafirnar, sem hún
hafi keypt handa börnunum, liann
ætli að senda þær með ýmsu öðru,
sem hann þarf að senda.
— Og þú óskar þér enn þessara
jólastjaka? spurði hann og Nanna
kinkaði kolli ljómandi af gleði. En
Næss var orðinn tortryggnari gagn-
vart augnaráði og svip konunnar
sinnar. Hann sá óljósan vott von-
brigða i andliti hennar, sá að gleð-
in yfir jólagjöfinni var uppgerð, og
hann vissi að liún hafði vonast
eftir einhverju öðru, vonað án þess
að vilja láta þá von í ljósi, hún
hafði vonað að hann mundi bjóða
sér að hafa börnin heima um jólin.
Næss verkfræðingur haðaði út
höndunum þegar hann fór. „Þú
skalt fá jólastjakana þína, og þeir
skulu lýsa svo glatt á jólunum, að
þú skalt aldrei gleyma þeim. Hann
sneri við aftur þegar hann var kom-
inn liálfur út úr dyrunum. — Hef-
irðu nokkuð á móti að ég sími til
hans bróður míns og' segi að við
komum ekki á jólunum, mig langar
svo til að við höldum jólin saman
ein, þú og ég.
Nanna kinkaði kolli. — Hafðu
það alveg eins og þú vilt.
Það var eins og eitthvað þrengdi
að hjartanu á honum þegar hann
gekk niður stigann, hún liafði verið
svo visin og mædd, þarna sem liún
stóð í birtunni frá glugganum. Það
voru ekki nema molar, sem eftir
voru af „vasaútgáfu Venusar“. Þetta
gæti aldrei gengið til lengdar. Það
hefði ekki þurft annað en inflúensu
til að fara með hana, eins og vind-
urinn þeytir dustkorni. Af gömlum
vana leit liann upp í gluggann þeg-
ar hann fór yfir götuna, jú, þarna
stóð hún og kvaddi, með hros og
hvitar tennur, rjóðar kinnar —
hann vissi nú að það var litur -—
hlæjandi augu, sem hún bar hönd-
ina yfir .... sönn imynd verulega
sællar eiginkonu, hamingjusöm
manneskja. Hún mundi fara i gröf-
ina 'fremur en að ljósta upp raun-
um sínum, ef ekki hefði atvikast
svo að hann hafði komið henni á
óvart eina nóttina.
Hann kom heim rétt fyrir klukk-
an sex á aðfangadagskvöldið.
Nanna tók á móti honum, sparihúin
i hvitum kjól, Borðið hafði verið
dúkað, maturinn var tilbúinn. Jóla-
gjafirnar liennar til hans lágu und-
ir trénu, og nú gæti hann lagt sínar
gjafir þar líka, ef hann vildi.
— Gjafirnar mínar eru svo fyrir-
ferðarmiklar að þær komast ekki
fyrir þar, sagði hann hlæjandi, —
hefirðu nokkuð á móti að ég breyti
tilhöguninni? Eg vildi nefnilega
helst að stjakarnir yrðu á jólaborð-
inu, þeir eiga að standa sinn hvoru
megin við diskinn þinn. Viltu gera
svo vel að fara út á meðan.
Nanna brosti og fór út til að gá
að steikinni .... Það lieyrðist um-
gangur í ganginum, hún heyrði að
dyrnar voru opnaðar og lokað aftur.
Það var víst sendillinn að koma
með gjafirnar. Svo var kallað á
stúlkuna inn, Nanna varð ein eftir
augnablik. Hún lagði hendurnar
titrandi á eldhúsborðið — nú hafa
þau fengið jólagjafirnar sínar, börn-
in hennar þarna i fjarlægðinni og
nú er víst verið að hátta þau og
þau eru með gjafirnar í höndunum.
Gjafirnar frá mömmu. En það eru
ekki móðurhendurnar, sem breiða
ofan á þau jólakvöldið og kyssir
þau og býður þeim góða nótt ....
ef nokkur gerir það þá á annað
borð, þau eru svo mörg móðurlausu
börnin á stóru barnaheimili. Titr-
andi liendur hennar gripa um horð-
brúnina. — Guð minn, Guð minn!
hvíslar hún, — hve lengi afher ég
þetta.... og eins og nagandi kvíði
kemur það nú yfir hana, að maður-
inn hennar liafi breyst, hún veit
ekki hvað veldur þessum skarpa
hreim, sem stundum er í röddinni
.... máske kemur sá tími, að hún
fær að „lána“ börnin eina og eina
nótt þegar liann er ekki heima....
Tárin svíða í augunum ........
Næss hefir komið „ljósastjökun-
um“ fyrir, sinum hvoru megin við
stól Nönnu, og kallar: — Nú get-
urðu komið inn, allt er tilbúið!
Og frú Nanna kemur nýförðuð og
með varalit og Ijómandi fram í
dyrnar.... Þar stendur hún kyrr
og andlit hennar hrcytist, lnin pírir
augunum og þau verða full af tár-
um, varirnar titra, svo gengur hún
skref fram, eins og hún efist um
það sem hún sér. Við stól hennar,
sem liefir verið færður frá borð-
inu standa Gunnar öðrumegin en
La’lotta á liina hliðina, hvort með
sitt jólakertið í hendinni. Þegar
móðir þeirra kemur kalla báðir
lifandi stjakarnir:
— Gleðileg jól, raamina!
Nanna rankar við sér er hún heyr-
ir barnsraddirnar, hún sér mann-
inn sinn standa bak við hörnin og
nú tekur hann við kertunum af
börnunum og lætur þau lilaupa til
hennar. í öllum orðaflaumnum skil-
ur hún í samhengi þessi orð lijá
Gunnari litla:
— Mamma, hann hefir sagt að við
eigum alltaf að segja pabbi við sig!
Holger Næss tekur hendinni um
liana og segir: „Sagði ég þér ekki
alltaf að ég ætlaði að gefa þér
stjaka, sem lýstu yfir þessum jól-
um svo að þú glcynulir þeim aldrei.
Hefi ég gert það?
Nanna sleppti börnunum, tók um
hálsinn á honum og sagði skjálf-
andi: — Þú hefir gefið þremur jól,
sem aldrei skulu gleymd þér.
Hann tók um granna olnboga
hennar og hló: — Vasaútgáfa Ven-
usar er orðin mögur eins og pipar-
rót. Viltu lofa mér l>ví að fitna dá-
lítið aftur. En nú eru bæði krakk-
arnir og ég soltin, því að við höfum
ekið hingað viðstöðulaust frá harna-
heimilinu. Nú skiftum við milli okk-
ar liálfri gæsinni og þú borðar
helmingin á móti.
Nanna hallaði höfðinu aftur, augu
hennar voru enn rök og gljáandi
er hún horfði á broshýru andlitin
þrjú, sem horfðu á liana. — Sé allt
árið illt, sagði lnin með sinni und-
urmjúku rödd titrandi af gleði, —
þá er jólakvöldið þó helgað því sem
hreinast er af öllu, þvi að þá hlakk-
ar maður til að gleðja aðra.
En börnin höfðu ekkert gaman
af neinni jólaheimspeki. Þeim fannst
miklu meira gaman að honum nýja
föður sínum en öllum jólagjöfunum,
því að öll börn hænast að stóru
mönnunum, og þau hengu i honum,
bókstaflega talað. La’lottu fannst
hann ógnarfínn pabbi af því að
hann var með rauðan silkivasaklút.
Hún dró liann upp úr vasa hans, en
Gunnar rannsakaði leyndardóma
sjálfblekungsins hans.
Loks voru þau háttuð í rúm móð-
ur sinnar og sofnuðu undir eins.
Næss lá vakandi, en Nanna svaf
við hlið hans. Andlitið lá við öxl
hans, hann fann hvernig allar taug-
ar hennar nutu sælu og friðar. Hann
minnist hiturra hugsana sinna í
hennar garð, er hann hélt að hún
væri gersneydd allri móðurtilfinn-
ingu. — En hvað við mennirnir er-
um nærsýnir á sálinni, hugsaði
hann. — hve fljótir við erum að
dæma og fordæma, og hve lítið far
gerum við okkur ekki um að skilja
hve litill kærleikur býr i okkur, og
Sámsstaðaæfínlýrlð
Framh. af bls. 2f. heimili séu til
á landinu sem Sámsslaðaheim-
ilið er.
Alveg á sam liátt og þeir
eiga bágt með að átta sig á því,
að hægt sé að framkvæma það
sem gert hefir verið úti við á
sama stað. Það hvarflar stund-
um að mér, livort það sem ég
sá á Sámsstöðum sé draumur.
Eg veit að svo er ekki. Það er
æfintýri en raunhæft æfintýri.
Kraftaverk.
En ef maður minntist eitt-
livað á kraftaverk við hann
Klemens á Sámsstöðum, þá
mundi hann hrosa ofurlítið úl
í annað munnvikið og hugsa sem
svo: „Skelfing getur hann ver-
ið vitlaus, manngreyið.“ Því að
frá Jians sjónarmiði er allt
þetta, sem gert hefir verið á
Sámsstöðum síðustu 19 ár, ó-
sköp eðlilegur hlutur. Hann
hefir gert áætlun og hún hefir
staðist.
Svona fer þegar áhugi, þekk-
ing og framkvæmdaþrek starf-
ar saman á einum stað og í
einum huga. Hver út af fyrir
sig af þessum kostum megnar
lítils. En þegar þeir þrinnast
saman þá gengur undan þeim.
Og þá gerast æfintýrin og
kraftaverkin, sem aðstandend-
urnir sjálfir vilja hvorki kann-
ast vi>ð að séu æfintýri né
kraftaverk. En í rauninni stend
ur alveg á sama hvað það er
kallað. Um hitt er meira vert
að með Sámsstaðafordæmið er
staðreynd, sem ætti að vex-ða til
þess að stinga ónotalega upp í
alla þá, sem í’ægja landið og
reyna að telja sjálfum sér og
öðrum trú um, að sveitabúskap-
ur eigi enga framtið á íslandi.
Skúli Skúlason.
hve áhyggjulaust látum við ekki aðra
þola raunir og skilningsleysi. Um
nýjárið gerum við upp reikningana.
En jólin ættu að vera reikningskila-
dagur hjartnanna fyrir liðið ár. Svo
og svo mikið gott hefir þú vanrækt,
hvernig standa reikningar þihir
við Guð? Og finnist þér að þeir
standi ekki vel, þá verður þú að lag-
færa það.
Hann horfði augunum út í myrkr-
ið eins og hann væri að leita að
Guði. — Þú ert liinn mikli endur-
skoðandi Guð. Heldurðu ekki að
reikningar mínir fyrir þetta ár finni
náð fyrir þínu augliti? Eftirleiðis
skal ég reyna að láta reikningana
vera í reglu, þangað til sá dagur
kemur að þú sjálfur ferð yfir þá
með mér.
Hann fann eitthvað heitt við
handlegginn á sér. Nanna hafði
risið upp hálfsofandi og kysst liand-
legginn, sem höfuð hennar hvildi á.
Og svo sofnaði öll endursamein-
aða fjölskyldan inn í jólanóttina.
Jól 00 vihivakar
Frh. af bls. 27. vakaleiki sem eiga
engai’ hliðstæður annarsstaðar.
Tvo slíka leiki vil ég nefna
eða öllu heldur persónur
þeirra. Háa-Þóra í samnefndum
leik og Þórhildur eða Þórhild-
arprestur í Þórhildarleiknum
eiga varla sina líka i útlendum
alþýðuleikjum. Nafnið Háa-
Þóra gæti þent til þess, að
þarna sé á ferðinni Þór i gervi
Freyju í hamarsheimt til Jöt-
unheima. Skellir og pústrar,
sem fylgja þessurn leik, gæli
bent til þess.Út af fvrir sig er
liin fræga sendiför Þórs og
Loka ekki Iakari uppistaða í
gamanleik en för Dionysosar
og Xanthiasar til undirheinxa
lijá Aristofanes. — Uppistaðan
í hinurn leiknum, Þórhildar-
leiknum, eru giftingar fram-
kvæmdar af Þórhildi og er hún
prestur i leiknum, sem hendir
alveg ótvírætt til gyðjuhlut-
verksins í hinum eldri leik. Á
gleðum gat svo farið, að þessar
giftingar drægju dilk á eftir
sér eins og kunnugt er af Jöl'ra-
gleði. Hlutverkin voru unnin á
hýsna realistiskan hátt, ef satt
er, að stúlkan á Jöfi’agleði úl-
legði 18 pilta alla jafnlíklega
feður að einu og sama harn-
inu. Út frá þessum almennu
athugasemdum hygg ég, að
ekki vei’ði komist nær viðun-
andi skýringu á Freysleiknum
lijá Hornklofa, en að sjá hann
endurspeglast að einhverju
leyti í gömlu vikivakaleikjun-
um.
L. S.