Fálkinn - 14.03.1947, Blaðsíða 4

4
FÁLKINN
Kvöldstund
með Chaplin
Sænski blaðamaðurinn Ivar öhman er einn þeirra fáu, sem
fengið hafa að tala við Chaplin. Og hérna kemur sá hluti
samtalsins, sem lýsir manninum en ekki leikaranum, og hug-
myndum hans um tilveruna og „lífið í heild sinni“.
Þegar ég kom heim á gistiliúsið
níitt úr hádegisverðinum lá miði frá
miðstöðvarstúlkunni í lykilhólfinu
mínu: „Mr. Chaplin liefir hringt!“
Eg liafði beðið eftir viðtali við
hann í tiu daga. Eg hafði skrifað
honum og mér liafði tekist að ná
í símanúmerið hans, þó að það
sé leynilegt, og ég hafði liringt ótal
sinnum. En aldei var liann að hitta.
En nú hafði liann hringt til mín
- og þá var ég vitanlega úti!
Eg hafði ástæðu til að harma
þessa ólieppni. Ameríkanskur hlaða-
maður, sem heyrði að ég liefði hug á
að reyna að ná tali af Chaplin
hafi brosað hæðnislega og sagt:
— Hingað til Hollywood koma
vikulega 50 blaðamenn í sömu er-
indum. En þeir fara jafnnær. Chapl-
in hefir ekki gefið neinum neitt,
sem viðtal geti lieitið í 6-7 ár. Það
er ómögulegt að ná í hann.
En ég hefi nú samt einsett mér
að fara ekki svo frá Hollywood að
ég næði ekki tali af Chaplin, þessum
manni, sem hefir svo einkennilega
aðstöðu bæði í Hollywood og í
Ameriku yfirleitt. Hann er nfl. sá
maður, sem mest er talað um - og
scm verst er talað um.
Ivvikmyndafólk - það er að segja
jíeir, sem iita á filmuna sem list
en ekki sem kaupsýslu - nefnir nafn
hans með lotningu.
Að búa til kvikmynd er ekki eins
manns verk lengur. Myndin ber nú
sjaldnast svip neins ákveðins höf-
undar. Hollywood er fortakslaust
sálarlaus verksmiðjubær. En Chapl-
in hann er, eins og áður, listamaður.
Cliaplin gerir myndir sinar einn
og lijálparlaust. Hann semur mynd-
ina og er leikstjóri, skrifar sjálfur
handritið og semur oft tpnlistina
líka. Og hann leikur sjálfur eina
stóra hlutverkið i myndinni. Chap-
lin er sá eini, sem lifir eftir af hin-
um frægu klassisku persónum kvik-
myndarinnar. Og hann er lika sá
eini, sem tilheyrir kvikmyndinni
með húð og hári. Hann er fæddur
á filmræmunni. Og hann verður það
til eilifðar. Þegar maður horfir á
t. d. „Gullæðið“ verður manni á
að spyrja sjálfan sig hvort kvik-
myndinni hafi þokað hænufet áfram
síðan liann gerði þessa mynd -
fyrir tuttugu árum.
En Chaplin á erfiða aðstöðu sem
óháður listamaður í hringiðu kvik-
myndastóriðjunnar. Hann á sæg af
óvinum. Þegar þeir geta ekki keypt
hann eða hagnýtt sér hann eftir
vild, eins og alla aðra, þá reyna
þeir að ná sér niðri á lionum á
annan liátt.
Hin iðulegu blaðaskrif um einka-
líf Chaplins eru einn liðurinn í
markvissri ofsókn gegn hinum mikla
gamanleikara. Blöðin verja meira
dálkrúmi til að segja frá hjónaskiln-
aðarmálum hans en allra annara til
samans í Hollywood. Það er ofur
skiljanlegt að hann fleygði amerik-
önskum blaðamanni niður stig'a fyr-
ir nokkrum árum.
Cliaplin er ekki amerískur borg-
ari, - og það er ýmsum þyrnir í
augum. Hinu gleymir fólk hinsvegar,
að hann borgar skatta ekki siður en
aðrir, að liann hefir sent tvo syni
sina í styrjöldina og að liann hefir
verið betri auglýsing fyrir Ameríku
en nokkur annar.
Chaplin er „kommúnisti“ - það
er það allra versta. Að vísu er hann
ekki i neinum flokki, en hann er rót-
tækur hugsjónamaður og fyllilega
sjálfstæður og óháður maður, sem
gerir það sem hann sjálfur vill en
lætur aldrei aðra ráða. En þetta er
afar óvenjulegt i Hollywood. Fyrstu
dagana þar var oft sagt við mig:
Hér er varla til nokkur sjálfstæður
stórleikari, sem þorir að láta lieyr-
ast til sín ummæli um annað en
fatnað og leikhlutverk. Stjórnmál
eru hættuleg! Þeir einu sem jjora að
hafa skoðun eru Cliaplin og Orson
Welles.
Og að endingu hefir Chaplin með
kvikmyndinni „Einræðisherrann“
slitið sig upp af básnum, sem al-
menningsálitið hafði markað honum.
Honum liafði verið ætlað gaman-
hlutverkið og ekkert annað. Hann
var smámennið á götunni, sem geng-
ur um með brjóstgæðin uppmáluð
í andlitinu. En svo bröltir hann
út í stjórnmálaofviðri raunverunn-
ar 1940 og fer að tala um nazisma
og gyðingahatur.
Gamanleikara leyfist ekki að hafa
svo alvarlegt áhugamál. Og hann má
ekki hreyfa við neinu, sem er jafn
jafn hryggilega raunverulegt og
Adolf Hitler var!
Allt þetta hefir orðið til þess að
______________C’____
g'era Chaplin að slæma barninu í
Hollywood. Hann er sá eini, sem
ekki liefir látið hnoða sér í mót
draumaframleiðendanna. - Hann
hneigir sig ekki á skrifstofu kvik-
myndaframleiðendanna, liann er
ekki 8-tima-listamaður i neinum
leiksal og liann gefur livorki eigin-
handrit eða viðtöl.
Með aðstoð vina, sem ég hefi eign-
ast, Fritz Kortner og Jean Renoir,
hafði ég komist dálítið i þá átt að
fá að tala við Chaplin. Og svo -
loksins jsegar tækifærið kom j)á
missti ég af því!
--------Eg liorfði betur á mið-
ann. Þar stóð að ég ætti að hringja
til Chaplin um klukkan 5. Jæja, ég
gerði mér ekki miklar vonir. En úr
þvi að ég hafði hringt 50 sinnum
munaði mig ekki um að hringja einu
sinni enn.
Og viti menn! Chaplin var heima.
Hann afsakaði að ég hefði orðið
að hringja svo oft árangurslaust.
Hvort ég vildi koma hcim til lians
í kvöld? Klukkan átta? Hvort ég
vissi heimilisfangið - 1085 Summit
Drive, Beverley Hills. I’ll be glad
to see you, mr. Ohman.
Húsið, stórt eins og höll - var um-
lukt háum, hvítum steinsteypuvegg,
sem pálmakrónurnar gægðust upp
fyrir. Cadillac-bifreið og barnavagn
stóðu fyrir utan innganginn. Ljós
í nokkrum gluggum á neðstu hæð.
Watson opnaði. Langur, sinaber
Englendingur með hvítt hár. Hann
er trúnaðarþjónn Chaplins, og það
lá við að við værum orðnir kunn-
ugir eftir allar hringingarnar siðustu
dagana. Hann hafði ráðlagt mér ein-
dregið að gefast ekki upip. Og liann
var ekki ósvipaður sigurvegara þeg-
ar hann bauð mér inn i anddyrið.
— Mr. Cliaplin bíður yðar inni
í stofunni. Gerið þér svo vel.
Cliaplin kom á móti mér, allur
eitt bros. Eg tók í liöndina á honum.
Mér fannst hörund hans svo þunnt
að ég fyndi blóðrásina undir því.
Hann var svo innilegur að við
vorum fljótir að kynnast. Eftir fá-
einar mínútur töluðum við saman
eins og við hefðum þekkst í mörg
ár. Hann var opinskár og blátt á-
fram og laus við alla tilgerð.
En liann var ellilegri en ég hafði
hugsað mér hann. Og ef til vill dá-
lítið minni vexti. Hárið var nærri
þvi hvítt eða öllu heldur gulhvítt.
Það virðist vera mjúkt eins og ull.
Andlitið frísklegt eins og á unglingi.
Eg tók eftir hve liandsmár hann
var. Svört hár fram á hnúa.
Hann var i blárri prjónatreyju og
hvítri skyrtu undir, með frálineppt-
um Schillerkraga. Það gerði hann
unglegri. Og þetta bros! Milt göfugt
og lilýtt. Eldur í brúnum augunum.
— Hvernig skyldi það fara i De-
troit? Byrjuðu þeir ekki verkfallið
of snemma?
Chaplin byrjaði með því að spyrja
mig um hvernig mér litist á bif-
reiðaborgina. Hann vildi vita skoð-
un mína á Walter Reuter í bifreiða-
smiðafélaginu. Bráðum vorum við
farnir að ræða af kappi um verk-
föllin og innanríkismálin. Híann
sagðist vera bjartsýnn og útskýrði
það með því að hann tryði á verka-
mannahreyfinguna í Bandarikjunum.
— Þeir eru tvístraðir, en þegar um
lífið cr að tefla þá koma þeir sér
saman, sagði hann.
— Ameríka er land, sem aðcins
kemst á hreyfingu við áföll eða ó-
venjulega velmegun, sagði liann og
hreyfði hendurnar eins og hann
ætlaði að leggja alla álfuna fyrir
framan mig á borðið. En hér koma
skriður neyðar eða of mikilla pen-
inga, sem breyta U. S. A. Allar fé-
lagslegar byltingar verða svo ákaf-
ar hér. En einhvernveginn renna
þær saman í eitt. Alda eftir öldu.
Hik Trumans við að taka ákveðna
afstöðu skerpir mótsetningarnar. Eg
sé þriðja stjórnmálaflokkinn í upp-
siglingu. Ef til vill með Henry
Wallace sem foringja.
Frá Wallace barst talið að Roose-
velt. Chaplin ber afar mikla virð-
ingu fyrir forsetanum. Honum hitn-
aði þegar hann sagði frá samfund-
um þeirra. Honum þótti missir að
honum.
— Ameríka hefir aldrei átt jafn
hæfa foringja í stjórnmálum eins og
Roosevelt og „brain-trust“ hans. -
Þeir gerðu Wasliington að hugsjóna-
miðstöð ríkisins. Áður var höfuð-
staðurinn eiginlega smábær með
skrifstofum og embættismönnum.
Hann hafði aldrei látið að sér kveða
andlega. IJú eru flestir samverka-
menn Roosevelts farnir frá Was-
hington. En ég held að þeir komi