Fálkinn - 27.06.1947, Blaðsíða 5

F Á L K I N N
Palestinumálið fyrir Öryggisráðinu. — Lester B. Pearson, að-
stoðarutanríkisráðhérra Kanada, lilaut það vandaverk að vera
formaður Palestinunefndar Örvggisráðsins, sein að undanförnu
hefir setið á rökstólum. Nefndarmenn eru alls 55.
skandinavisku fréttastofnana, Ritzan og T. T. sjást hér í heim-
sökn hjá Reuter í London, þar sem þeir kvnna sér fréttasend-
ingar til Danmerkur og Sviþjóðar. Annar frá vinstri er L. Rilzan,
forstjóri, þriðji frá vinstri er Olof Sundell frá T. T.
ast ekki til orustu fvrr en næsta
morgun. Þrátt fvrir mótmæli
greifans af Alencon sér konung-
ur fram á, að þetta muni liyggi-
legast, og segir tveimur mar-
skálkum sínum að láta orð
lierast um j)að til herforingj-
anna.
En hvernig eiga þeir að ráða
við j>etta ókvrra mannliaf þarna
á völlunum milli Abbeville og
Crecy ? Nokkrar fremstu her-
deildirnar nema slaðar, en þær
sem á eftir koma leita á og
j>rýsta þeim áfram með sér.
Hróp marskálkanna um að her-
inn eigi að nema staðar þjóta
eins og vindur um eyru her-
mannanna, og sumir halda að
fremstu sveitirnar séu þegar í
orustu við Englendingana.
Genuamannahópurinn sér vopn
hlika fram undan sér og nemur
staðar, sennilega til að skipa liði
cn þá lendir allt í uppnámi og
j>elta verkar á fylkingarnar sem
á eftir koma. Allt er á tjá og
tundri og hróp hevrast um, að
flótti sé brostinn í nokkurn hluta
liðsins.
En nú fyrst eru Englendingar
að fylkja liði sinu.
— Látið Gehuamenn fara á
undan og látum oss herjast í
(riiðs nafni og sankta Denis! Það
er Filippus Frakkakonungur,
sem hrópar j>etta til marskálka
sinna.
Það er orðið áliðið dags. Það
hefir verið heilt um daginn og
hlásvartur skýjabakki hefir slig-
ið upp i suðri. Og svo heyrist
þruma. Genuamenn hlaupa fram
sléttuna. Sagan segir að í sömu
svifum hafi hópur af hröfnum
flogið gargandi yfir höfðum
þeirra, og margir tóku þetta sem
forboða þess, að orustan mundi
verða blóðug.
En það mun hafa verið Iiið
aðsteðjandi óveður, sem kom ó-
kyrrð á hrafnana. Þrumurnar
komu eins og bergmál af her-
ópum Genualnanna. Þeir nema
staðar og reyna að skipa betur
fylkingum sínum, en þeir eru
alveg uppgefnir. Og vætan bleyt-
ir strengina á bogunum þeirra.
Þeir skera upp herör á ný og
renna spölkorn áfram, en Eng-
lendingar standa kyrrir. 1 þriðja
sinn hrópa þeir heróp og spenna
svo bogana og fara að skjóta.
Þá ganga ensku bogaskytturn-
ar fram og lileypa af bogunum.
Örvarnar eru með litlum hvitum
fánum og eru eins og snjór að
sjá er þær falla yfir Genuamenn.
Þeir skjóta þremur örvum fyrir
hverja eina, sem Genuamenn
skjóta, því að bogar hinna síðar-
nefndu eru þungir og erfitt að
draga þá upp. Riðlast nú lið
Genuamanna, margir falla og
aðrir fleygja bogamim og flýja.
Frakkakonungur hrópar í ofsa:
Drepið þennan skríl, sem flælc-
ist fyrir okkur!
Vanhugsað konungsorð. Því að
nú hlevpa riddararnir á sprett
og ofan á Genuamenn, sem
verða nú að verjast á bak og
fyrir. Þeir berjast eins og rotta
i gildru og berjast við riddar-
ana og margir falla. En boga-
skyttur Englendinga halda áfram
að skjóta.
Þannig byrjaði orustan milli
Labrove og Crecy í Ponthieu
laugardaginn 26. ágúst 1346.
Franskar riddarasveitir þeysa
yfir lík Iiinna föllnu Genua-
manna, og reyna að rjúfa röð
ensku hogaskvttanna, og það
teksl lika. En J>á taka á móti
þeim þungvopnaðir Walesbúar.
Verður nú ægilegt blóðbað. Það
er orðið dimmt og alltaf lielli-
rigning. En i myrkrinu sjást
blossarnir frá leynivopninu
enska nýja vopninu, sem Ját-
vaður konungur hafði haft með
sér.
Þetta voru fyrstu l'allbyssurn-
ar, sem létu til sín heyra á víg-
velli í Evrópn. Hávaðinn var
ciginlega j>að mesta sem j>ær
gerðu. Eitthvert tjón gerðu þær
líka á lífi og limum manna, ein-
kum þeirra, sem skutu af þeim.
Það verður ekki sagt að þær
nafi ráðið úrslitum þessarar or-
ustu. Her .Tátvarðar var miklu
betur æfður og samtaka en hin-
ar hjáleitu sveitir Filippusar.
Orustan stóð allt kvöldið og
fram á nótt. En j>egar lienni lauk
var franska riddaraliðið sigrað
— gersigrað. Tuttugu og fimm
þúsund manns höfðu fallið, ]>ar
af 11 furstar, 1300 barónar og
4000 riddarar. Meðal þjóðhöfð-
ingjanna sem féllu var konung-
urinn af Bæheimi. Sonur hans
særðist en komst undan: Það
var hann sem siðar hét Karl
IV. Þýskalandskeisari.
Á sunnudagsmorguninn var
mikil þoka yfir völlunum. Mik-
ið, franskt herlið frá Rouen og
Beauvals var nú á leiðinni þang-
að frá Abbeville, án þess að vita
að Frakkar hefðu þegar beðið
ósigur. Englendingar réðust á
lið þetta og brytjuðu það niður.
Sömu útreið fengu erkibiskup-
inn af Rouen og stórprior Frakk-
lands, sem urðu á vegi Englend-
inga með fvlgdarlið sitt. Meira
en tíu þúsund manns týndu lífi
þennan morgunn. Og ef þokan
hefði ekki verið svo dimm liefðu
Englendingar eflaust murkað
lífið úr mörgum, sem földust i
þokunni.
Fregnin barst til París og
Filippus konungur komst þang-
að. Og almenningur þóttist skilja
að þetta væri Guðs dómur.
Konungurinn var óvinsæll og
ekki vinur þjóðarinnar. Konung-
arnir á undan honum höfðu not-
ið stuðnings borgarastéttarinnar.
Filippus fríði varð fyrstur til
þess í sögu Frakklands að kveðja
borgarana til ráða við sig, árið
1302, auk lderka og aðals. En
j>egar Filippus af Valois komst
til valda hirti hann ekki um að
vingast við borgarana heldur
studdist eingöngu við aðalinn, en
píndi landslýðinn með sköttum
og álögum. Þessvegna voru það
margir, sem óskuðu að fá enskan
stjórnanda yfir sig i stað hans.
Sagnaritarinn Fróissard, sem eigi
verður skorið úr um, hvort verið
liafi Fakka- eða Englendingavin-
ur (hann dvaldi lengi við háð-
ar liirðirnar) segir: Fáir voru
þeir Englendingar, sem heima
áttu í Bordeaux og lítinn her
hafði Englakonungur j>ar, hæj-
arstjórnin í Bordeaux stjórnaði
Gascogne. En undir stjórn Eng-
land blómgaðist landið og þess-
vegna stóðu íbúar Bordeaux, Bay
onne og landamærabæjanna í
Gascogne vörð um heiður Eng-
lendinga.
Og þegar samtalið á kránum
í París barst að orustunni við
Crecy og samanburður var gerð-
ur á franska og enska hernunij
þá var það samanburður á ridd-
aralier aðalsmanna og þjóðarher.
Franskur sagnfræðingur segir:
Margir Iiafa skilið orustuna við
Crecv þannig, að þar liafi lýð-
ræðið sigrað yfir höfðingjavald-
inu, borgararnir yfir aðalnum.
Orustan við Crecy var upphaf
hundrað ára stvrjaldar milli
Frakka og Englendinga. Eigin-
lega stóð styrjöldin i 150 ár. Og
í ýmsu varð þessi orusta upp-
haf nýrra tíma. Lika í hernaðar-
list. Froissard minnisl, j>ó ein-
kennilegt megi lieita, alls ekki
á fallbyssurnar. En Villani nefn
ir þær: Þær slöngvuðu járnkúl-
um með braki og brestum, seg-
ir lumn. Og síðari sagnaritari
bætir við: Þetta er i fyrsta skipti
sem púður er nefnl í veraldar-
sögunni.
En það er nú rangt. Möngól-
ar notuðu púður í orustunni við
Liegnitz og orustunni við Sajo
árið 1241.
*****