Fálkinn - 28.02.1966, Page 17

allt um ellu . allt um el
hið síðasta, ef ekki það allra síðasta, af hinum svokölluðu
„Music Hall“ leikhúsum, sem starfrækt eru í Bandaríkjunum.
Það sem merkilegast er við Apollo er það að staðurinn er
rekinn á mikið til sama hátt og hann var rekinn um 1930.
Kvöldsýning á Apollo hefst með kvikmyndasýningu, en um
leið og sýningu lýkur hefjast skemmtiatriði af ýmsu tagi,
sem standa stundum langt fram á nótt. Vanalega eru stórar
stjörnur efst á skemmtiskránni, en ýmsar minni týrur til upp-
fyllingar. Þarna gefst áhorfendum tækifæri til að sjá kvik-
mynd, að vísu oftast nauðaómerkilega, og svo t. d. hljómsveit
Duke Ellington og fleiri skemmtiatriði, fyrir Htinn pening
Þrátt fyrir góða aðsókn flest kvöld vikunnar, er þó oft
fjölmennast á miðvikudagskvöldum. Þá er hið svokallaða
„Amateur Nite“ á Apollo. Þar gefst ungum og óþekktum
skemmtikröftum tækifæri til að spreyta sig. „Amateur Nite“
hefur verið haldið á Apollo frá þvi að elztu menn muna. Þar
hafa ýmsar stjörnur verið uppgötvaðar, svo sem þær Sarah
Vaughan og Ella Fitzgerald. ' -
Það var einmitt á slíku kvöldi, sem hljómsveitarstjórinn
Chick Webb heyrði Ellu syngja. Og áður en varði var hin 16
ára Ella Fitzgerald orðin söngkona með vinsælustu hljóm-
sveit Harlem í þá daga. Ella söng með Webb hljómsveitinni
þar til Chick Webb lézt, árið 1939, en þá tók hún sjálf við
stjórninni og var stjórnandi hljómsveitarinnar fram til árs-
ins 1941.
Þau ár sem Ella söng með hljómsveit Chick Webb, aflaði
hún sér vinsælda og mikillar virðingar á meðal jazzleikara
fyrir hina kristalstæru rödd, mikið raddsvið, og hæfileika
til að syngja jafnvel hin ómerkilegustu dægurlög með svo
drífandi sveiflu, að þau virtust hreint ekki sem verst. Ella
hafði frá upphafi mjög persónulegan stíl, sem með árunum
hefur orðið aðalsmerki hennar — og ógrynni af minniháttar
söngvurum hafa reynt að tileinka sér.
r '

Þegar hin mikla blues-söngkona Bessie Smith lézt í sept-
ember 1937, virtist í fljótu bragði ekki vera neinn söngvari
né söngkona, sem kæmi til. greina sem arftaki hennar Að
vísu var Mildred Bailey mjög vinsæl, en blues-söngvari var
hún ekki. Sennilega eiga Bandaríkjamenn ekki eftir að eignast
aðra eins blues-söngkonu ' sem Bessie Smith. Rödd hennar
var því miður ekki hljóðrituð mikið eftir 1930, svo að um
hljómgæði á plötum hennar er vart hægt að tala.
Skömmu eftir 1930 fleygði hljóðritunartækninni fram. en
þá byrjaði að bóla á tveim röddum, sem á vissan hátt má
segja að yrðu arftakar Bessié Smith, a. m. k. í eyrum almenn-
ings. Þetta voru raddir þeirra Billie Holiday og Ellu Fitzgerald.
Billie söng inn á plötur með Teddy Wilson árið 1933. en
Ella með hljómsveit Chick Webb 1935.
Bill og Ella voru raddir þriðja tugs aldarinnar: Billie
Holiday — hrjúf og bítandi rödd með frasa líka Armsti'ong,
gat látið hina ljúfustu ástarsöngva hljóma bitra og vanþakk-
láta. f einkalífi sínu var hún jafn bitur gagnvart heiminum
sem söngvar hennar. Ferill hennar endaði of snemma; rödd
hennar tók að gefa sig smátt og smátt. Um Ellu var annað
að segja. Rödd hennar var hvell og björt og létt sveifla var
henni í blóð borin. Að vísu voru lögin, sem hún hljóðritaði
upp og ofan að gæðum.
Ella Fitzgerald og Billie Holiday voru sem dagur og nótt.
Ella efldist sem söngkona með hverju árinu sem leið. og
varð með tímanum söngkona sem hljóðritaði aðeins jazz og
dægurlög af fyrsta flokks gæðum — og þá með aðstoð hinna
frægustu hljóðfæraleikara.
Fyrstu plötu sína gerði Ella þann 12. júní 1935, „Are you
here to Stay?“ ásamt hljómsveit Chick Wvbb. Tveim árum
seinna söng hún lag eftir sjálfa sig ,,A-tisket, A-tasket“, inn
PÍANÓLEIKARINN, sem kemur með
Ellu Fitzgerald til Reykjavíkur, er
ekki beint af verri endanum. Nú fyrir
nokkrum vikum síðan var hann t. d. pía-
nóleikari Duke Ellington hljómsveitarinn-
ar í forföllum hins gamla meistara. Hann
er James Henry Jones, — kallaður Jimmy
Jones til hversdags. Jimmy Jones er jafn-
gamall Ellu, fæddur 1918 í Chicago. Hann
byrjaði að leika á gítar sem unglingur,
en skipti fljótlega yfir á píanó. Jones
vakti fyrst verulega athygli fyrir leik sinn
í tríói fiðluleikarans Stuff Smiths árið
1943. Skömmu seinna krækti Sarah Vaug-
han í hann sem undirleikara. Hann vann
með Söru þar til í apríl 1952, þegar hann
varð að hætta spilamennsku í tvö ár
vegna veikinda. Árið 1954 réðist hann á
ný sem undirleikari hjá Söru Vaughan, og
lék sem undirleikari hennar og annarra
söngvara af og til.
allt um ellu . ailt um el

FALKINN