Stúdentablaðið - 01.12.1981, Blaðsíða 3

1. des. blað
3
Menn sem búa i heitum, þægi-
legum forarpytti og hafa nægilegt
pláss til aö velta sér á allar hliö-
ar, liöur vel svona yfir höfuö og
hafa yfirleitt nóg til hnifs og
skeiöar o.s.frv. eru oftast mjög
grandalausir um hag sinn. ,,Jú,
jú, viö erum búin aö vera hér svo
lengi og hafa þaö bara svo gott, á-
hyggjulaus og sæl og allir eru svo
góöirviöokkur. Þetta hlýtur bara
að vera alltaf svona um ókomna
framtiö, óargadýriö er mett og er
aö sleikja loppurnar, eöa hvaö?”
En enginn veit hvaö átt hefur
fyrr en misst hefur. Enginn vill fá
óargadýriö inná heimiliö sitt.
Evrópubúar hafa neyöst til, á
heldur harkalegan hátt, aö lita
upp úr drullupollinum og horfa i
kringum sig, þvi aö dýriö er fariö
að vera ansi ágengt. Og þaö getur
ráðist á okkur hvenær sem er og
hvar sem er. Við veröum þvi aö
halda vöku okkar, spyrna á móti
af öllu afli og snúa vörn litilmagn-
ans uppi sókn. Nú veröum viö aö
horfast i augu viö iskalda alvör-
una, þvi aö hún blasir svo sannar-
lega viö okkur.
A undanförnum árum hefur ris-
iö upp allmikil og viötæk friöar-
hreyfing i Evrópu. Þetta er ekki
sams konar friöarhreyfing og var
friöarhreyfingu byr undir báða
vængi, en þá var ákveöiö aö staö-
setja 572 kjarnorkueldflaugar
(Pershing 2 og Cruise Missiles) i
Bretlandi, V-Þýskalandi, Hol-
landi, Belgiu og ttáliu, sem siðan
ætti aö beina gegn Sovétrikjun-
um. Þessar eldflaugar eru merki-
legar fyrir þaö, aö meö þeim er
hægt aö heyja „takmarkaö”
kjarnorkustriö. Þegar þvi stór-
veldin byrja fyrir alvöru i
„kabboj-leik” sinum, eftir allan
þennan undirbúning, er liklegast
að skotmörkin fyrir kjarnorku-
sprengjur þeirra veröi einmitt
stór/stærri/stærstur kjarnorku-
foröabúr andstæöingsins. Og hvor
sá sem byrjar aö skjóta tryggir
þaö aö Evrópa veröur fljótlega
sprengd upp i tætlur þvi aö þar er
nóg af kjarnorkuforöabúrum.
V-Þýskaland er t.d. i mikilli hættu
þvi aö þar er samankomiö meira
af kjarnorkuvopnum en á nokkr-
um öörum staö i heiminum.
Evrópa = vigvöllur kjarn-
orkustríðsins
Litum aöeins nánar á friöar-
hreyfinguna i Evrópu.
1 Hollandi og V-Þýskalandi
hafa stofnanir kirkjunnar og leið-
striö, þótt þeir fari vissulega ekki
varhluta af vigbúnaöarkapp-
hlaupinu. Sovétmenn hola niöur
SS-20 flaugum sinum hér og þar i
þessum löndum en friöarhreyf-
ingar þessara landa eru heldur
máttlausar.
A Noröurlöndunumer hins veg-
ar allt önnur saga. Skemmst er aö
minnast Norræna friöarfundarins
á Alandseyjum sem haldinn var
dagana 24-28. júni sl. Þaö er vart
hægtaö segja aönein ein hreyfing
sé i forystu fyrir friöarhreyfing-
unni þar. Kvennahreyfingin er
mjög sterk auk þess sem Even-
sen-hópurinn undir forystu Jens
Evensen sendiherra og þjóörétt-
arfræöings hefur lyftmálinu upp i
aukiö pólitiskt samhengi. Allir
kannast viö kröfuna um kjarn-
orkuvopnalaus Norðurlönd, sem
verkalýösleiötogar, noröurlensk-
ir framsóknarmenn, klerkar og
allt niöur I kommúnista styöja,
hvort sem tsland veröur meö eöa
ekki.Friöargangan lagöi svo af
staö frá Kaupmannahöfn 21. júni
sl., aö undirlagi kvennahreyfing-
arinnar. Kröfurnar i henni voru i
upphafi: Kjarnorkuvopnalaus
Norðurlönd, og siöan eftir þvi
sem gangan gekk lengra og fleiri
þjóöir bættust I hana varö krafan
MARGRET RÚN:
KJARNORKUSTRÍÐ ER STRÍÐ
SEM ENGINN GETUR UNNIÐ
Sagt £rá friðarhreyfingunni
i Evrópu
hérna i gamla daga, i kringum
heimstyrjaldirnar tvær og jafnvel
timabiliö þegar blómabörnin og
hipparnir voru uppá sitt besta.
Þessi nýja friðarhreyfing starfar
af Fidonskrafti og er sennilega
öflugasta hreyfing sem upp hefur
sprottið i Evrópu frá lokum siöari
heimstyrjaldar. Hreyfingin er
ekkert samansafn af „nytsömum
sakleysingjum” sem eru hand-
bendi eins eöa annars, heldur af
fólki sem hefur sannleikann sin
megin og ber aö taka alvarlega.
Sprengjan
A þessari öld hafa visindamenn
verið iönir við aö finna upp hina
og þessa skemmtilega hluti inná
laboratoriunum sinum. Þessar
uppfinningar hafa verið leyndar-
mál þeirra og einstakra stjórn-
málamanna. En sem betur fer
komast öll leyndarmál upp fyrr
eöa siöar. Fréttir af framleiöslu
hinna og þessara sprengja kvis-
uöust út og þegar fariö var aö
nota þær, þegar sprengjunni var
varpaö á Hiroshima i siðari heim-
styrjöldinni meö hörmulegum af-
leiðingum fór mönnum aö hætta
aö litast á blikuna. Hvert stefnir
eiginlega, megum viö ekki fá aö
vera I drullupollinum okkar i
friði?
Upphaf friðarhreyfingar-
innar
Þaö má I raun segja aö upphaf
þessarar nýju friðarhreyfingar sé
áratugurinn 1970-1980, áratugur
afvopnunar. Kvennahreyfingar,
kirkjudeildir, umhverfisverndar-
samtök, auk ýmissa æskulýös-
samtaka (þ.ám. sósialistar og
kommúnistar) uröu fyrst i Ev-
rópu til aö hefja markvissa bar-
áttu gegn kjarnorkusprengjunni.
Akvörðun sem tekin var á Nató-
þingi i des. 1979 blés þessari ungu
togar kirkjudeilda staöið i farar-
broddi i hreyfingunni. Margir
fjöldafundir hafa verið haldnir,
stærstu fjöldafundir sem hafa
verið haldnir um þessi mál og
jafnvel fjölmennustu fundir i
þessum löndum frá striöslokum.
Nægir aö nefna fund i Hamborg i
sumar, Bonn 10. okt. s.l. auk fjöl-
mennra funda i Hollandi, þess
siöasta nú um miðjan nóvember
mánuö.
Á ttaliuer öflug friöarhreyfing,
sem samanstendur af alls kyns
straumum. Akvöröun Nató um aö
staösetja kjarnorkueldflaugar á
Sikiley hefur valdiö miklum deil-
um og ugg þar I landi. Þvi aö
hvert ætla bandarikjamenn og
bandamenn þeirra að skjóta
þessum flaugum og hvers vegna
er þeim endilega ætlað aö vera á
Sikiley, af öllum stööum á Italíu?
A aö beina þeim gegn Evrópu eða
Miö-Austurlöndum? Varla Sovét-
rikjunum? Evrópa á greinilega
aö vera vigvöllur hins fyrsta
„takmarkaða” kjarnorkustriðs.
1 Frakklandihefur friöarhreyf-
ingin þvi miður ekki átt miklu
fylgi aö fagna. Frakkar höföu
ekki mikinn áhuga á Friöargöng-
unni i sumar, þeir tóku óveruleg-
an þátt i göngunni miöaö viö aör-
ar þjóöir, og gekk þó gangan i
gegnum Frakkland. En Frakkar
eru jú eitt þessara fjögurra
kjarnorkurikja i okkar heims-
hluta (hin eru Bretland og svo
USA og USSR). Frakkar virðast á
einhvern hátt ekki vera eins
hræddir viö kjarnorkusprengjuna
og aörar þjóðir.
Austur-Evrópa mænir vonar-
augum til Vestur-Evrópu og friö-
arhreyfinganna þar. lbúar Aust-
ur-Evrópu eru opnir fyrir öllum
breytingum i frjálsræöisátt og
sennilega tekur þaö hug þeirra
meira en mögulegt kjarnorku-
um kjarhorkuvopnalausa Ev-
rópu, frá Póllandi til Portúgals,
háværari. Friðargangan var all-
fjölmenn, alla leiöina frá Kaup-
mannahöfn til Parisar, en þangaö
kom gangan 6. ágúst, 3000-6000
manns voru i henni hverju sinni.
Friðarhreyfingin byrjar smátt,
kröfur risa upp i hverju landi fyr-
irsig.uns allir neyöast til aö taka
afstööu meö eöa á móti kjarn-
orkusprengjunni og vigbúnaöar-
kapphlaupinu. Kjarnorkustrlö á
enda ekkert sameiginlegt viö
gamla striösformið. Kjarnorku-
striö er strið sem enginn getur
unniö, stórveldin eru þvi i heldur
misskildum „kabboj-leik”.
Kýlum á 7 ða!
Eins og greinir frá á öðrum staö
i blaðinu er Island mjög liklegt
sem byrjunarskotmark i kjarn-
orkustriöi, vegna alls þess fjölda
kjarnorkukafbáta, bæöi banda-
riskra og sovéskra, sem eru á
sveimi kringum landiö. Viö get-
um ekki verið þekkt fyrir að láta
hin Norðurlöndin og önnur riki
Evrópu stimpla okkur sem ein-
hverja kanadindla eöa rússa-
dindla, hvaö þá aösætta okkur við
aö fá ekki aö vera meö i friöar-
hreyfingunni. Viö veröum aö fara
að byrja af krafti aö berjast gegn
sprengjunni, þvi að lif okkar ligg-
ur við. Og er þaö þá ekki rökrétt
aö halda uppi kröfunni um aö Is-
land segi sig úr Nató og aö herinn
fari úr landi? Þaö hlýtur aö vera,
ef viö viljum alveg vera laus viö
helsprengjuna, sem sprengir okk-
ur hingaö og þangaö á sekúndu-
broti. Og kýlum bara á þaö, þvi aö
eins og þeir segja I Bretlandi:
Better be active today
than radioactive tomorrow
eöa I islenskri þýöingu:
Betra aö vera virkur i dag
en geislavirkur á morgun.
MargrétR.