Stúdentablaðið - 01.12.1981, Blaðsíða 17

1. des. blað
17
„VIÐ EPLIN“
Afsakið að ég hefst uppúr eins-
mannshljtíði af þvi rökræður is-
lendinga um Norðurlönd iblööum
hafa minntmig á danska orðið til-
snigelse.sem er ljótt orð. Þar er
til máls aö taka að nú eru tölf ár
siðan ég læddi þessu orði inn í
danska ræðuog haldin var í sam-
norrænum anda þegar Norræna
húsið í Reykjavik var vigt i ágúst
1968. Ég var þá að halda því fram
að við islendingar værum að bera
okkur að vera sjálfstæð norræn
þjóð i sérstöku landi, án þess að
vera eitt af „hinum Noröurlönd-
unum” einsog sumir voru þá
farnir að komast að orði. íslend-
ingar voru jafnvel um þessar
mundir farnir að reisa til Dan-
merkur og Sviþjóöar þeirra er-
inda að segja sig til sveitar. Skil-
greining okkar sjálfra á náttUr-
legri staðfestu okkar i heiminum,
Islandi, ætti helst ekki aö vera
auglýsingaf jas. En um miðja nótt
hri'ngdi blaöakonan i sima, sU
sem látin var eiga við próförk
þessarar dönsku ræöu minnar
fyrir Morgunblaðið, og sagöi að
eitt orð i greininni vefðist fyrir
sér: tiisnigelse.
Af þviég er ekki að skrifa i dag-
blað nUna, heldur i mennta-
mannarit, iángar mig að láta
prenta hérmálsgreinina meðorö-
inu þar sem dönskukunnátta frú-
arinnar brást: „Dette land (Is-
land) hörer ikke engang til det
man paa forældet dansk plejede
at kalda „disse Nörrelande”,
heller ikke til det som voru hjem-
lige bladskrivere af idag, med et
anströg af tilsnigelse, vil bilde os
ind, naar de om Skandinavien
plus Island bruger udtryk som
„alle Norrelandene” og om
Skandinavien alene siger „de
andre Norrelande” („öll Noröur-
löndin”, „hin Norðurlöndin”) saa
det drejer sig her om geografiske
betegnelser som ihvertfald ikke
findes i skolebögerne.” (Yfir-
skygðir Staðir, Rvik. 1971, bls.
169). Fram skal tekið að „tilsnig-
else” er dönsk þýöing á subreptio
og hugtakið upprunalega latn-
eskt. Orðið hefur á islensku verið
þýtt og umskrifað meö orðtækj-
unum „svikjasig inná einhvern”,
en Konráð þýðir „svi'kja eitthvað
út”.Hin vandaða orðabók Jónas-
ar Jónassonar gefur merkinguna
„svikaklófesting” fyrir tilsnig-
else.
Við eplin, sögðu hrossataðs-
kögglarnir. Vissulega eru til is-
lendingar sem ósmeykir taka sér
i munn orötök einsog „Norður-
löndin öll” og eiga þá við löndin
„vestan Salts”, að viðbættu Is-
landi og Færeyjum, eða þeir
segja „hin Norðurlöndin”, sem
mér skilt að eigi aö merkja öll
skandinavisku löndin nema Is-
land. Já það er nú svo sem svo.
Fáir munu hafa heyrt aö við á ts-
landi ættum nema eitt Norður-
land og það er landsplássið þar
sem Akureyri er höfuöborg. Við
sem ættaöir erum Ur Flóanum og
þeim plássum eigum fjárakom-
inu ekkert norðurland, þvi siöur
Norðurlönd. Þegar islendingur
segir „hin Norðurlöndin” er þaö
hugsunarvilla, ef ekki málvilla:
þaö eru ekki til tvenn Norðurlönd,
tvær Skandinaviur eða fleiri, og
ísland er ekki „Norðurland” og
ekki Skandi'navia heldur. „Hin
Noröurlöndin” eöa „öll Norður-
löndin” má heita ólæsra manna
málfar. En það er einmitt i mál-
notkun af þessu tagi sem falin er
svikaklófesting af islendinga
hálfu, tilsnigelse. 1 fornri dönsku
var sagt um norræn lönd „disse
Norrelande”, og þaö orðtak not-
aði Martin Larsen um Skandi-
naviu þegar hann var aö þýða
Gerplu (þó Skandinavia sé fornt
orð). Island veröur aldrei „Norð-
urland” á okkar túngu, þannig aö
við getum sagt „hin norðurlönd-
in” um Skandinaviuskagann plús
Danmörku, — i hæsta lagi að fólk
áNorðurlandi á tslandi gæti talað
um „hin norðurlöndin”, en þaö
væri svikaklófesting samt.
Blinda og heymarleysi i mál-
fari of margra islenskra blað-
skrifara núna riður ekki við ein-
teymt. Eru i'slendingar að verða
sálarlausir? ööruvisi mér áður
brá. Aðan var nefnt dæmi af þeim
litilleika sálarinnar sem er upp-
málaður i sælurikum oröskvið
hrossataðskögglanna: „við epl-
in”. Stundum upphefjast landar
okkar i' orði um „hin norðurlönd-
in” og viröast slik lönd vera eitt-
hvaö annaö en Noröurlönd sem
við venjulega nefnum greinis-
laust og án ábendingárorðs. Hvar
eru þau lönd sem ekki eru Norð-
urlönd, heldur Hin Noröurlöndin?
Em það kannskilönd einsog Nov-
aja Semlja eða Kólaskaginn?
Halldór Laxness
HALLDÓR LAXNES SKRIFAR 1
1. DES. BLAÐ STÚDENTA
UR GERPLU
Halldórs Laxness bls. 486:
Og hvar sem þér sjáið búandmann við hyski sinu á
akri eða engi,
á þjóðgötu eða eikjukarfa, þá gangið þar milli bols
og höfuðs á:
og ef þér sjáið kú, þá leggið hana: og sérhvert hús,
berið eld að og hlöðu,
látið upp ganga:
og kvernhús, veltið þvi um koll: brú, brjótið hana:
brunn migið i hann:
þvi að þér eruð frjálsunarmenn Noregs og land-
varnarlið,....
tlrGerpluH.L. bls.486