Stúdentablaðið - 01.12.1981, Blaðsíða 10

10
1. des. blað
//Vopnin verja friðinn,, var haft eftir ráðamanni
einum um miðja öldina. Síðan þessi orð féllu hafa
ráðamenn hrundiðaf stað styrjöldum er kostað hafa
milljónir manna lífiö.
Krafan um aukin og endurbættan vigbúnað er aftur
á lofti þrátt fyrir að vopn heimsins geta kæft allt líf á
jörðinni sjö sinnum. I þetta sinn virðist almenningur
hafa fengið sig fullsaddan af auknum vígbúnaði og
krafan um frið i heiminum verður æ háværari.
Fjöldahreyfingar spretta upp, milljónir manna sýna
stuðning sinn i verki við málstað friðarins.
I framhaldi spyrjum við:
J/T7TP T A
VOPNJN
mJBLm mJLrn w mJBLm mJLm w
FRIÐINN?
Dr. Gunnar
r£lioroddsen
ÓFRIÐUR ER
EKK Í VOPNUM
AÐ KENNA
ófriöur er ekki vopnum aö
kenna, heldur hugarfari þeirra,
sem vopnum beita.
Yfirlýsingar um hlutleysi eöa
einhliða ákvaröanir þjóöa um að
vigbúast ekki, hafa ekki reynst
örugg vörn gegn ófriöi.
Friöur veröur aöeins tryggöur
til frambúöar meö trausti þjóöa i
milii. Eins og sakir standa, er
reynt aö tryggja friö i okkar
heimshluta meö varnarsamtök-
um. Þjóöir heims veröa aö leitast
viö aö auka traust sin i milli og
skilning á viðhorfum annarra.
Gunnar Thoroddsen
Ólafur G.
Einarsson
JA OG NEI!
Þessari spurningu má svara
bæöi játandi og neitandi. Rök-
stuðningur veröur aö fylgja. t
spurningunni felst hins vegar
nokkur einföldun á þvi vanda-
máli, sem fylgir vigbúnaði.
Spyrja hefði mátt um leið, hvaö
menp vilja greiöa fyrir friöinn.
Vilja menn fórna frelsinu, frels-
inu til aö tjá sig, frelsinu til aö
feröast, frelsinu til að velja sér
stjórnendur, þvi frelsi, sem felst i
þingræðis- og lyöræðisskipulagi
þvi, sem viö bíium viö á Vestur-
löndum?
Svar mitt viö spurningunni
grundvallast á þvi, aö þessu frelsi
viljum viö halda, viö viljum
vernda sjálfstæöi okkar ogsjálfs-
ákvöröunarrétt.
Þær þjóðir, sem einhvers meta
sjálfstæði sitt, veröa aö leggja
eitthvað af mörkum til aö viö-
halda þeim þáttum, sem verja
það. Þeir þættir eru af ýmsum
toga. En eitt er það, sem viö get-
um ekki leyft okkur i þessu varn-
arverki. Þaö er aö treysta þvf að
viö höldum frelsi okkar og verö-
mætum lýöræöisins meö þvi einu
að ákalla og treysta á góðvild
þeirra, sem vilja þessi verömæti
feig. Það er uppgjöf. Vegna þessa
hafa hinar vestrænu þjóöir bund-
ist samtökum um að verja þessi
verömæti sin. Þaö hafa þær m.a.
gert meö þvi aö vfgbúast. Til þess
hafa þær verið knúöar. En vopn
þessaraþjóöa hafa ekki verið not-
uði striðisl. 36ár. En viö höfum á
sama timabili oröið vitni að 150
striðsátökum.
Vopn þau, sem þar hafa veriö
notuð hafa þvi ekki varið friöinn,
þau hafa rofið hann. Astæðan er
sú, að þau hafa veriö i' höndum
manna, sem ekki hafa viljaö friö,
og hafa verið i höndum manna,
sem hafa viljaö skeröa frelsi
þeirra þjóða, sem þeir hafa farið
meðófriöigegn. Hvað ætli dæmin
séu mörg? Viet Nam, Kamput-
sea, Angóla, Ethiopia, Afganist-
an, allt eru þetta ný dæmi. Og frá
fyrri tiö, en þó frá umræddu tíma-
bili, Eystrasaltslöndin, Ung-
verjaland, Pólland. Þessi lönd
hafa öll glatað sjálfstæði sinu
vegna þess, aö þau réðu ekki yfir
þeim ráðum, sem ein duga til aö
stöðva þann sterka, sem fara vill
meö ófriöi á hendur þeim, sem
minna má sín. t þessum tilvikum
hafa vopnin ekki variö friöinn.
Þau hafa verið notuö i striöi, til
freisiskseröingar og til mann-
drápa svo aö tilgangi árásaraöil-
ans veröi náö. Til þess aö friöur
haldist verður að undirbúa frið,
var sagt nokkru fyrir 1930. Þaö
tókst ekki þá. Nú, á tfmum kjarn-
orkuvopna, er þessi undirbúning-
ur mikilvægari en nokkru sinni
fyrr. Hvernig fer hann fram?
A Vesturlöndum hafa menn
smlist viö brjálæöislegum vig-
búnaði Sovétrlkjanna með þeim
eina hætti, sem mögulegur er:
Framhald á 14. siðu
Ólafur Ragnar
Grimsson
NEI!
AFVOPNUM
RISAVELDIN
Sagan sýnir að fyrr eöa siðar
rjúfa vopnin friðinn. 011 vopn eru
framleidd til notkunar. I
Hiroshima dóu yfir 100.000 sak-
lausra borgara á fáeinum kiukku-
stundum. Kjarnorkusprengjan
rauf friðsæld morgunsins. 1
Vietnam lögðu napalmvopnin
þorpin i rúst og tugþúsundir
kvenna og barna dóu eöa bera enn
menjar eiturhernaöarins. Nýj-
ustu hergögn risaveldisins rufu
friðsæld hrisgrjónaakra hinna
fátæku bænda. 1 Afghanistan
ryðjast háþróaðir skriðdrekar
niður fjalladalina og rjúfa friö
hiröingjanna.
Frá lokum siðara heimsstriðs
hafa rúmlega tuttugu milljónir
manna látið lifið vegna styrjalda
og stjórnkerfisbyltinga. Vopnin
tryggöu þeim dauöánn — ekki'
friöinn. Vopnin verja ekki friðinn.
Onnur ályktun væri réttari:
Vopnin verja völdin.
1 Tyrkiandi og Chile tóku her-
foringjar vöidin frá lýðkjörnum
fulltrúum — i krafti vopnanna. 1
SuÖur-Afriku er blökkumönnum
neitað um jafnrétti — i krafti
vopnanna. 1 ElSalvador beitir fá-
menn auðstétt mögnuöu arðráni
— i krafti vopnanna. I Austri og
Vestri, Suðri og Noröri drottna
fáir yfir fjöldanum — i krafti
vopnanna. Og risaveldin tvö ógna
lifi allrar heimsbyggðar og krefj-
ast hlýöni — i krafti kjarnorku-
vopnanna.
A siöustu misserum hefur
blekkingahjúpnum verið svipt af
„jafnvægiskenningunni” sem
verið hefur aðalskjól vigbúnaðar-
sinna. Þeir sögðu að kjarnorku-
vopnabúr vestræns og austræns
risaveldis væru efid i nafni friðar.
Báðir gætu drepiö hinn og þess
vegna væri allt i góðu lagi með
vigbúnaðinn. Fyrst var þessi
kenning notuð til að koma upp
vopnabúri sem gjöreytt gat öllu
mannkyni einu sinni. Siðan var
tortimingargetan tvöfölduð og
þannig áfram koll af kolli. Nú er
svo komið aö á rúmum tuttugu
árum hafa risaveldin, Bandarikin
og Sovétrikin, búiö sig svo vel af
margvislegum tegundum kjarn-
orkuvopna að þau geta sjö sinn-
um gereytt öllu mannkyni, sjálf-
um sér og okkur hinum og vilja
samt meira.
Kenningin um að hin hrikaiega
vlgbúnaðaraukning, sem orðið
hefur á skemmri tima en stuttu
æviskeiöi þeirra sem nú eru við
nám I háskóla, sé tii aö verja frið-
inn hefur i reynd orðið vig-
búnaðarsinnum skálkaskjól og
risaveldunum kærkomið tiiefni tii
að auka vald sitt.
En nú eru nýjar kenningar
komnar fram i dagsijósið. Kenn-
ingar um nauösyn þess að nota
kjarnorkuvopnin. 1 forsetaúr-
skuröi nr. 59 var ákveðið aö
Bandarikin verði reiðubúin til að
heyja kjarnorkustrið á takmörk-
uðu svæði, t.d. i Evrópu, án þess
aö skapa hættu á gereyöingu
heimalandsins. Framleiösla nift-
eindasprengjunnar er liöur i
framkvæmd þessarar stefnu.
Utanrikisráðherrann hefur svo
tilkynnt að i áætlunum NATO sé
reiknað með að „bandalagið okk-
ar” geti orðið fyrra til aö hefja
kjarnorkuárás i viðvörunar-
skyni!
Dæmin eru fleiri. Þau sýna að
riddarar vigbúnaðarkapphlaups-
ins lita kjarnorkuvopnin sömu
augum og önnur vopn. Hei-
Framhald á 14. siöu
Páll Pétursson
ENGim
GRÆTUR
ÍSLENDING,
EINN OGSER
OG DAUÐAN
Nei ekki hef ég trú á því. Frið-
urinn fylgir ekki þeim mönnum
sem einkum trúa stáli. Við Is-
lendingar þurfum að hugsa okkur
vel um. „Lega lands okkar” er
eins og allrahandaherfræöingar
hafa árum saman smjattaö á,
með þeim hætti að þegar stóru
skúrkarnir ota fram peðunum
sinum þá hlýtur þeirra kikisauga
að staðnæmast við hólmann okk-
ar. Auðvitað erum við ekki einir i
heiminum og nafli heimsins er
ekki hér fremur en fyrir hundrað
og fjörutiuárum, þegar Jónas var
aö kveða:
„Enginn grætur íslending
einan sér og dáinn”
Jafnvel þótt enginn gráti ætlum
viö ekki aö deyja. Viö ætlum aö
iifa. — Við verðum að lifa —. Mig
langar til að vitna i Sturlungu.
Hvamm Sturla átti stjúpson
sem Einar hét, kallaður Ingi-
bjargarson eftir móöur sinni.
Ingibjörg var af ætt Guðmundar
rika á Mööruvöiium. Hvamm
Sturlu þótti ekki mjög vænt um
stjúpson sinn Einar, og þegár
Ingibjörg var dauð var Einar
kominn vitund yfir tvitugt. Hann
var röskur strákur, kjarkmikill
og ókvalráður. Þetta kunni
Hvamm Sturla að meta og narr-
aöi Einar Ingibjargarson tii þess
að gera fyrrir sig ýmis vafasöm
viðvik. Eitt var það þegar Einar
fór út i eina af Breiðafjarðareyj-
um og skar roliur Einars á Stað-
arhóli, óvinar Sturlu og dró i eina
kös. Þá komu göfugir móður-
frændur Einars Ingibjargarsonar
vestur i Dali og höföu hann meö
sér norður i Eyjafjörö af þvi eins
og segir i Sturlungu „þeir vildu
ekki láta hafa hann að tilhætting-
arfifli vestur þar”. Og þá er ég
kominn að kjarna málsins. Eig-
um viö aö iáta „hafa okkur að til-
hættingarfifli”. Ég er á móti þvi
aö við séum „tilhættingarfifl
vesturþar” þess vegna held ég aö
vopnin verji ekki fribinn, þess
vegna heid ég að herinn i Keflavik
sé ekki til að verja okkur, heidur
þvert á móti. Auðvitað er þessi
her þarna til þess að verja
Bandarikjamenn en ekki okkur.
Verja er auðvitað stórt orð „aö-
vara” væri nær lagi um þennan
hóp.
Ég er mikill vinur Bandarikja-
manna og met þá mikils. Ég vil
heldur vera i slagtogi með þeim
en Rússum en ég vii samt ekki
vera „tilhættingarfifl” þeirra og
með herstööinni i Keflavik tökum
við ægilega áhættu. Vib tökum þá
áhættu að verða skotskifa þeirra
manna austan að sem trúa stáli.
Ég sagði áðan að ég vildi heldur
vera i slagtogi með Bandarikja-
mönnum en Rússum. Þó er mér
ekki sama um það hver ásýnd
Bandarikjanna er. Skoöanir
Reagans taka ekki heima i minu
brjósti. Skoðanir Reagans hvort
heldur er á innanrikismálum eða
utanrikismálum eru mér fram-
andi og ógeðfelldar. Mér sýnist
þessi maður sé kominn einni
skúffu of ofarlega. Hann heföi
betur látið sér nægja,að vera aö-
alkallinn i bió. Ég geri mér sjálf-
sagt ekki fulla grein fyrir hvað er
nifteindasprengja, ég geri mér
sjálfsagt ekki fulla grein fyrir
hvað er stabbundið striö i Evrópu,
en þegar ég hugleiöi þetta verður
mér á að spyrja. Er ástæða til aö
vera i þessu partýi? Ekki svo að
skilia að ég vilji i partý meó