Stúdentablaðið - 01.12.1981, Blaðsíða 12

12
1. des. blað
GUÐBERGUR BERGSSON
Osamræmið
eða orðin
Timaritsgrein birt i Dagfara,
málgagni Herstöðvaandstæðinga
3. tbl. — 63. árg — Des. 1980
Skömmu eftir hinn fyrsta sögu-
lega 30. mars brugöu nokkrir
starfsmenn Hraöfrystihúss Þör-
kötlustaöa í Grindavik sér suöur i
Njarövikur. En þær eru land-
fræöilega séö i noröurátt frá
Grindavik,eöa norö vestur. Ofter
algert ósamræmi milli hinna
ýmsu fyrirbrigöa i náttúrunni og
oröa sem lýsa þeim, hvaö þá milli
hugsunar og orða eöa athafnar.
Þegar feröin var farin var
hvorki frystihdsiö né starfsmenn
þess orönir frægir vegna þeirrar
umhyggju sem inn- og Utsiður
Þjóöviljansbera núfyrirþeim, og
væntanlega i framtiöinni lika.
Tilgangurinn meö feröinni var sá,
aö horfa á kvikmyndina 30. mars.
Hún var sýnd i frægasta sam-
komuhúsi sem þá var á Islandi,
Krossinum svo nefnda. En frem-
ur fátt var i Krossinum þetta
kvöld, vart fleiri en við sem kom-
um i boddiinu.
I hinum fræga og alræmda
Krossi.sem heföi átt aö varöveita
og gera aö minjasafni um her-
námið,horfðu starfsmenn hins nú
alræmda frystihúss á kvikmynd-
ina. Og sáu þeir þá i fyrsta sinn
kvikmynd leikna aftur á bak, þvi
sýningarstjórinn sagöi i sifellu:
Viö leikum atriöiö aftur á bak
og glöggvum okkar á atburöun-
um.
t raun glöggvaöi sig enginn á
atburðunum. Hinar kynlegu
hreyfingarog máttur myndarinn-
ar voru áhrifarikari en atburðim-
ir, hvaö þá hugsunin aö baki
þeim. Ahorfendur sáu menn
hlaupa jafn hratt aftur á bak og
áfram, svo i boddiinu á heimleið-
inni reifst enginn um aödraganda
30. mars. En einhver spurði:
Hvernig geta gerst aftur á bak
atburðir sem flestir telja aö
framtið þjóðarinnar hljóti aö
byggjast á?
Svona heimspekilegir i hugsun
voru frystihússtarfsmenn þá, likt
og grunur læddist aö þeim, aö leiö
framtiöarinnar liggi oft aftur á
bak, en ævinlega i gegnum fortið-
ina?
Það var ekki af fastmótuöum
skilningi á stjórnmálum, heldur
af öruggri siðferðiskennd og rétt-
lætisþörf aö skömmu siðar höfum
viö, tveir starfsmenn frystihúss-
ins aö safna nöfnum á lista. Þar
var krafist sýknunar fyrir þá
menn sem dæmdir höföu veriö
fyrir þátttöku i hinum fáránlega
illa skipulögðu óeiröum. Þær
viröast hafa veriö fremur skipu-
lagöar af masochistum en marx-
istum. En algengt er hérlendis aö
stjórnmálamenn og fólk almennt
rugli saman sjálfspiningarþörf
hins nýfrjálsa og sósiaíismá eða
Téttlætiskennd.
Meö bænaskjaliö gekk ég um
Grindavik. Og meö minum unga
sannfæringarkrafti fékk ég fjölda
fólks til aö undirrita, jafnvel ftílk
sem ýmsir mundu kalla argasta
Ihald og Grindvikinga 1 þokkabót.
En á þessu sést, aö ekki sigrar
ævilega hinn pólitiski sannfær-
ingarkraftur, heldur sá hæfileiki
aö geta nálgast umhverfi sitt og
menn á réttan hátt, þannig að
réttlætiskennd vakni. En hún
viröist vera aö einhverju leyti
meöfædd.
Nokkrum mánuöum siöar flutt-
ist i hverfiö okkar „austur frá”
einn þeirra manna sem dæmdir
höfðu veriö fyrir þátttöku I hinu
klúöurslega uppþoti. (Guöi sé lof
aö Marx sá ekki og hæddi þá
handabakavinnu!) Hlakkaöi ég
nú mikiö til aö fræöast um, hvaöa
ólgandi hugsjón og andi heföi rek-
iö hinn nafntogaða mann til aö
grýta og lemja hvitliöa, meöal
annars hina frægu og spretthöröu
tugþrautarmenn Clausenbræö-
urna hina miklu meistara á Mela-
vellinum á hverjum 17. júni.
En uppreisnarfræöin vöföust
fyrir vinstrisinnanum. Svo virtist
helst að hann heföi dregið á
Austurvöli andúö á þremur und-
irhökum, sem þá voru á vissum
þingmanni. Seinna fannst mér
anddöin vera dæmigerö fyrir þá
sem Islendingar álita vera full-
gilda stjórnmálaskoðun og jafn-
vel marxisma. En þessi þrihöku-
þingmaöur haföi fengið á tröpp-
um Alþingis löörung frá ungri
stúlku, og kvaö hinn dæmdi (en
frelsaði fyrir tilstilli listans) aö
hún hlyti af frækleik gjafarinnar
eilifan oröstir, ef ekki um allan
heim, þá á meöan islenskur andi
væri viö lýöi. Hlýturandinn þvi aö
vera dauöur, þvi fyrir skömmu
haföi ekki einu sinni kona I
kvennadeild Rauösokkuhreyfing-
arinnar hugmynd um hver hin
gjafmilda væri.
Oft hef ég hugleitt hina loft-
kenndu eldmóöu (fremur en eld-
móö) þessa hugsjónamanns og
fleiri menntamanna, sem gjósa
vafasamri andagift af eld- eöa
kjaftatungu gegn auðvaldinu
fram aö þritugu. Hefur mér helst
hinn spúandi eldur enginn anda-
gift vera, heldur ótraust skoöun,
aö fallvölt pólitisk þekking eöa
andartaks útrás hverfuls hávaöa
sem andartaksmönnum hættir til
aö halda aö sé hugsjón eða sann-
færing.
Seinna, þegar ég kom til
Reykjavikur, var ég einn af þeim
fáu hræöum sem stofnuöu Samtök
hernámsandstæöinga i Stjörnu-
biói og hlustuðu á Gunnar M.
Magnússon. Og siöan fleiri for-
sprakka sem notaö hafa sér and-
úöina á hernaöi, sem streymir
eins og fljót ýmist ofan jaröar eöa
neöan, tU þess að þeir komist á
Alþingi. Og þá ropa þeirréttfyrir
siöasakir þargegn hernum á Miö-
nesheiöi. Þeir breyta um lit eftir
árstiöum, eins og rjúpan, þótt
þeirra árstiðir séu embættin.
Faraþeir þá úrsinum fjaðraham.
En sá er munur á rjúpunni og
þeim, aö hvorki eru þeir fleygir
meö hvftar né dröfnóttar fjaörir.
Einhverju sinni leiddi andúö á
herstöövum mig á heimili i Kefla-
vik I fylgd herstöðvaandstæöinga.
Nokkrir skoöanabræöur á staön-
um biðu okkar þar i sófa, meðan
unglingar sveimuöu milli her-
bergja meö poppkorn, kók og
brugg og hörmuöu þaö eitt að eiga
ekkert hass. Funheitt var i stof-
unni, þrátt fyrir oliuhækkanir á
hinum fræga Rotterdamsmark-
aði, sem vinstri stjórnir nota sem
sams konar blóraböggul og smá-
kaupmenn notuðu áöur kaffi-
markaöinn i Brasiliu. Þó er not-
kunin hrikalegri hjá vinstri-
stjórnunum. Og hefur þess vegna
hrotið af vörum jafnvel vinstri-
manna:
Sæl var sú tiö þegar Sjálfstæð-
isflokkurinn sat viö völd. Næst
neyöist ég til aö kjósa Ihaldið til
aö koma gagnslausum skoöana-
bræörum minum frá völdum.
En vikjum aftur aö stofunni i
Keflavik. Um þetta oliukynnta
gróöurhús bárust hinir lágu og
ljúfu tónar kanaútvarpsins. Þeir
eru þaö mildir aö orðaskil söngs-
ins heyröust ekki. Svo ekki trufl-
uöust einu sinni samræöur her-
námsandstæöinga gegn Utvarp-
inu og heraura. Hinn lági, sifelldi
ómur virtist hafa siast inn i sálina
og numið öll rök á brott. Eftir var
aðeins ósamræmi og orö.
Nú hófu herstöövaandstæöing-
arnir i sófanum hatramma árás á
helvitis kananna. Var kjarkur i
hverju oröi. Og heimilisfaðirinn
ábyrgöist aö hver heilbrigður
maður gætisnúiö kanann úr háls-
liðnum: hann þekkti spillinguna
og ræfilsháttinn, þvi sjálfur ynni
hann á Vellinum.
Auösætt varaö of mikiö rúsinu-
brugg haföi gert manninn róttæk-
an. En hinir ungu samferðamenn
minir virtust taka þetta röfl há-
tiðlega. Og endaöi þetta með vin-
slitum.
Ég þóttist vita af reynslu, að
bandariski herinn heföi komiö
hingaö i seinna striöinu sem afl
sem leysti þorra i'slenskrar al-
þýöu undan oki innlends aftur-
halds. Kaninn breytti jafnvel
uppeldisháttum og umgekkst
börn af alúö. En reyndar er það
algild regla aö ókunnugur unir
sér best innan um börn. Enginn
nema sá sem hefur verið barn i
útkjálkabyggö veit hvaö kaninn
færöi mikla mannúö i fásinnið.
Krakkar héldu jafnvel aö hann
væri einhver sérstökmanntegund
sem fæddist aðeins i Bandarikj-
unum. Kaninn var svo ólikur is-
lenskum karlmönnum, sem klipu
börn I eyrun og pindu þau i
myrkrinu á kvöldin, hræddu með
draugum, lyktuöu af slori þegar
gaf á sjó, en af brennivini i land-
legum.klæmdust þá myrkrana á
milli, en i ógæftum grenjuðu þeir
látlaust, ölóöir, og hótuðu i of-
stopa á lokadaginn aö brjóta
kjaftana úr kerlingunum en sofn-
uöu siöan ósjálfbjarga i hland-
pollinum úrsér. Þá komu konurn-
ar út af kömrum og útihúsum, þar
sem þær földust og verkuðu sinn
karlfisk og komu honum í rúmiö.
En kaninn færöi einnig körlun-
um mannsæmandi kaup, möglun-
arlaust, það kaup sem hiö inn-
lenda afturhald haföi meinað
verkafólki alla tið. t staö hinnar
sigildu sultukrukku innst i bolia-
skápnum, þar sem peningar
heimilisins voru geymdir og allir
gátu fylgst með efnahagnum,
komu nú barnabækur sem voru
læstar i kistli. Einhvem veginn
settu alþýðubörn þetta i skynræn
tengsl ýið komu kanans.
Þaö er þjóðariþrótt islendinga
aö berja hausnum við steininn.
En aldrei veröur baráttan virk
gegn hernámi nema forustumenn
baráttunnar þori að horfast i
augu við veruleikann, reyni aö
skilja fortiöina með sæmilega
skynsamlegum rökum, en ekki
meö ákafa vindhanans eöa „við-
sýni” skýjaglópsins.
Hið innlenda lið valdastéttanna
er almenningi miklu hættulegra
en herliö kanans, þvi hér eru um
allt land herstöövar og herbúöir
bæöi hins hægra og vinstra aftur-
halds, sem almenningi finnst
vinna saman aö þvi að svipta
hann þeim ávinningi sem vannst
á „dýrðardögum kanans”. Og
mig grunar að hugboð almenn-
ings sé rétt. Undirmeövitund og
oft öll meðvitund hins islenska
hægra og vinstra afturhalds
stefnir aö þvi að „gera allt aftur
einsog það áöur var”. óljóst skil-
ur almenningur þetta, án þess
honum takist aö snúast til skipu-
lagörar varnar. En varnar- og
dáðleysi hans stafar af því, aö
hreyturnar úr hægri öflunum,
sem hrökklast hafa oft sökum
ónytjungsháttar úr sínu rétta
hreiðri, hafa náö völdum innan
aiþýöusamtakanna. Af þeim
ástæöum er hin óflokksbundni al-
menningur hræddari viö innlenda
embættismenn en einhverja yfir-
menn á Vellinum. Almenningur
veit aö embættismannavaldiö
islenska er hálfu verra en hið út-
lenda. Og Háskólinn er Völlur
valdsinsog herstöðþess. Hann er
sú herstöð sem elur n)p hina ráö-
riku, rostafullu, ómannlegu,
drykkfelldu og fyrirlitlegu valda-
stétt hinna islensku ónytjunga.
Samtök herstöövaandstæðinga
ættu þvi fremur að berjast gegn
honum en herstööinni á Kefla-
vikurflugvelli.
Um leiö og sigur er unninn á'
hinu tvfeina islenska afturhaldi,
þvi hægra og vinstra, semviröast
jafnan vigjast saman á völlum
Háskóians, þá fer herinn á brott
til sinna Bandarikja.
P.S.
Erindi þetta hugðist ég flytja á
Samkomu Herstöðvaandstæöinga
i Félagsstofnun stúdenta. En hið
striöa rokk rak mig frá. Þrátt
fyrir yfirlýsta „samstööu meö
verkafólki iGuatemala” og bann
á sölu CocaCola, þömbuöu flestir
á samkomunni þann drykk, og
virtust bragölaukarnirekki vera I
neinum tengslum viö baráttuhug-
sjónireöa oröog yfirlýsingEir. Svo
virðist sem brátt verði höfuöið i
engum tengslum við búk þorra
islendinga. Þá geta þeir haft
sama háttinn á og draugurinn:
tekið af sér hausinn og haldið á
honum undir handleggnum. Þaö
ku hafa verið þjóölegur siöur
þangað til sjálfstæöisbaráttan
hófst. Megi ný hefjast og haus
starfa á búk!
GuðbergurBergsson
„Almenningur veit aö embættismannavaldiö íslenska er hálfu verra en hiö út-
lenda. Og Háskólinn er Völiur valdsinsog herstöð þess. Hann er sú herstöð sem elur
upp hina ráðríku/ rostafuilu/ ómannlegu/ drykkfelldu og fyrirlitlegu valdastétt
hinna íslensku ónytjunga."
//Hverng geta gerst aft-
ur á bak atburðir sem
flestir telja að framtíð
þjóðarinnar hljóti að
byggja á?"
z/En algengt er hér-
lendis að stjórnmála-
menn og fólk almennt
rugli saman sjálfspíning-
arþörf hins nýfrjálsa og
sósíalisma eða réttlætis-
kennd."
,/Þeir breyta um lit eft-
ir árstiðum/ eins og rjúp-
an, þótt þeirra árstíðir
séu embættin."
„Hinn lági/ sifelldi óm-
ur virtist hafa síast inn í
sálina og numið öll rök á
brott. Eftir var aðeins
ósamræmi og orð."
„Það er þjóðaríþrótt Is-
lendinga að berja hausn-
um við steininn."