Iðnneminn - 01.05.1996, Qupperneq 24

, | SEGIR JOHANNA K. EYJOLFSDOTTIR,
FkAMKVÆMDASTJÓRI AMNESTY Á ÍSLANDI
Þar sem iðn-
nemar hafa
löngum verið
þekktir fyrir
mannkærleika
og að bera hag
náungans fyrir
brjósti, þá
fannst okkur
upplagt að
ræða við Is-
landsdeild
Amnesty
International
og grennslast
fyrir um þessi
merkilegu sam-
tök.
eftir
Drífu Snædal
ins og flestir vita þá hef-
ur Amnesty lengi beitt
sér fyrir lausn samvisku-
fanga. Þegar við rædd-
um við Jóhönnu K. Eyjólfsdóttur
framkvæmdastjóra Amnesty á
íslandi kom í ljós að flestir þeir
sem samtökin berjast fyrir eru
skólafólk á sama aldri og iðn-
nemar á Islandi. Okkur finnst
sjálfsagt að geta rekið okkar
hagsmunasamtök án þess að
eiga á hættu að vera fangelsuð,
pyntuð og jafnvel drepin án
dóms og laga. í öðrum löndum
er þetta alls ekki jafn sjálfsagt
eins og áralöng barátta Amnesty
ber vitni um.
Sagan segir að upphafsmaður
Amnesty International, breskur
lögfræðingur að nafni Peter
Benenson hafi verið að lesa dag-
blað árið 1961 þar sem greint var
frá handtöku þriggja náms-
manna í Portúgal. Astæða
handtökunnar var sú að menn-
irnir þrír sátu á krá í Lissabon og
skáluðu fyrir frelsinu en það féll
ekki í kramið hjá þáverandi her-
foringjastjórn. Eftir þennan lest-
ur byrjaði Benenson að hugsa
um leiðir til áhrifa. Nokkrir
mánuðir liðu og í maí 1961 skrif-
ar hann stóra grein í breska blað-
ið The Observer undir yfirskrift-
inni „The forgotten prisoners"
eða gleymdu fangarnir. Sama
dag birtist þýðing á greininni
bæði í frönsk og þýsku dagblaði.
I greininni fjallar Benenson um
fólk sem hefur gleymst í fangels-
um, fólk sem var fangelsað fyrir
að vera með ákveðinn hörunds-
lit, ákveðnar skoðanir eða trú. í
greininni talar Benenson til allra
sem hafa áhuga á að veita sér lið
til að koma á fót stofnun eða
samtökum sem vinna að því að
leysa þetta fólk úr haldi. Innan
nokkurra mánaða voru um þús-
und manns búnir að hafa sam-
band við hann. Samtökin voru
formlega stofnuð seinna á sama
ári og fá þau heitið Amnesty
International. Svona byrjuðu
samtökin og hægt og rólega eru
stofnaðar deildir í ýmsum lönd-
um, nú er Amnesty með deildir
í tæplega 60 löndum og hópa í
enn fleiri löndum.
Amnesty International byggir
starf sitt á mannréttindayfirlýs-
ingu Sameinuðu þjóðanna frá
10. desember 1948, en sá dagur
er alþjóðlegur mannréttinda-
dagur. A grundvelli hennar er
búið að gera mikið af sérsátt-
málum varðandi ýmis réttindi.
Ríkisstjórnum ber skylda til að
skrifa til Sameinuðu þjóðanna
og gera grein fyrir því hvernig
þessum sáttmálum er framfylgt
í hverju landi. Það væri hins-
vegar ógerlegt fyrir ein samtök
fyrir utan Sameinuðu þjóðirnar
að vinna á öllum sviðum rnann-
réttinda. Jóhanna segir Am-
nesty afmarka sig mikið þar sem
innan samtakanna er sú trú ríkj-
andi að ef þau tækju að sér allt
mögulegt þá myndu þau aldrei
ná neinum árangri. „Önnur
grundvallarregla í starfi samtak-
anna er að hver landsdeild má
ekki taka upp mál í sínu eigin
landi. Alltaf er hætta á að þú
missir hlutleysið þegar hlutirnir
standa þér mjög nærri. Þegar
þú ert á heimavelli er meiri
hætta á að þú víkir frá grund-
vallar mannréttinda-hugsunum
og þá eru komnir pólitískir
flokkadrættir og alls konar önn-
ur mál sem gætu breytt eðli
deilda. Önnur ástæða er sú að ef
við myndum vinna að málum í
eigin landi þá er hætta á því að
Amnestydeildum verði lokað."
Til þess að tryggja hlutleysi
samtakanna hefur verið lögð
gífurleg áhersla á að tengjast
aldrei neinum sérstökum flokk-
um né stjórnmálastefnum. Af
sömu ástæðu þiggja samtökin
ekki fé frá yfirvöldum né
nokkrum fyrirtækjum sem á
einn eða annan hátt tengjast
mannréttindabrotum. Amnesty
fær rekstrarfé frá félögum sem
borga félagsgjöld og svo selja
samtökin ýmsar smávörur.
Einnig taka samtökin við frjáls-
um framlögum frá fólki og al-
gengt er að Amnesty sé getið í
erfðaskrám.
Amnesty vinnur fyrir sam-
viskufanga um allan heim.
Samtökin krefjast þess að allir
fái réttláta dómsmeðferð, að fólk
fái verjanda og nægan tíma til að
undirbúa vörnina, einnig er lögð
áhersla á að dómarinn sé óháð-
ur. Við berjumst gegn pynting-
um en þær eru gífurlegt vanda-
mál í heiminum í dag og eru
stundaðar í ótrúlega mörgum
löndum. Það sem er óhugnaleg-
ast við pyntingar í dag er að þær
eru orðnar svo tæknilegar. Áður
sástu það á líkama manna þegar
þeir höfðu verið pyntaðir en í
dag er mikið notuð rafmagns-
24 IÐNNEMINN