Tímarit iðnaðarmanna - 01.04.1939, Blaðsíða 11

Tímarit iðnaöarmanna.
fyrir hann. Nú eru hlutföllin áreiðanlega ennþá
verri. í strjálbýlum löndum liættir iöjufram-
leiðslunni við því að hlaða á sig hlutfallslega
alt of háum flutnings og sölukostnaði. Þetta
jafnar iðnaðurinn. Hin mörgu litlu iðnaðarfyr-
irtæki kaupstaða og strjálbýlla liéraða á Norð-
urlöndum fullnægja þörfunum, þar sem fjölda-
framleiðsla iðjunnar kemst ekki að vegna lítils
markaðar og mikils flutningskostnaðar. Þótt
hægt væri að gera alla framleiðslu annarsstað-
ar í heiminum að iðjurekstri, mundi samt iðn-
aðurinn á Norðurlöndum lialda velli, vegna
landafræðislegrar aðstöðu.
Eins og öll önnur menningarlönd geta Norð-
urJöndin ekki án stóriðjunnar og fjöldafram-
leiðslunnar verið, lworki sem kaupendur eða
seljendur. Framleiðsla véla er nauðsvnleg, einn-
ig fyrir handiðnaðinn, og kemur fram sem ó-
hjákvæmilegt skilj’rði fyrir því, að unt sé að
fullnægja binum háu kröfum vorra tíma til
lífsþæginda. Norðurlöndin eiga sjálf, eins og
ég befi áður getið um, mjög mikilvæg iðju-
fyrirtæki. En það sést mörgum yfir þá stað-
reynd, að sú iðjustarfsemi getur ekki átt sér
stað, án þess jafnt og þétl að fá iðnlærða starl's-
krafta frá iðnaðinum. Mikill meiri hluti fag-
manna öðlast fyrstu og síðustu mentun sína
við iðnaðarstörf. Það er i hinum smáu og stóru
iðnaðarverkstæðum, sem miklum hluta starfs-
manna er kent. I raun og veru er óhætt að segja
að þvi minna, sem fyrirtækið er, því meira læra
starfsmennirnir, því fullkomnari verða þeir í
sinni grein. Það er æfagömul rejmsla við Nor-
egs Tekniske Höiskole að verkfræðingarnir,
sem samkvæmt reglum skólans verða að hafa
stundað smíðar í eitt ár, velja smá iðju- og
stærri iðnaðarfyrirtæki lil dvalar. Hjá þeim er
vinnan fjölbreyttari og minna sundurgreind.
Þar fær verkfræðingurinn þá yfirsýn yfir starf-
svið sérgreinar sinnar, sem bonum er nauðsyn-
leg til þess að bann geti staðið sig vel. Þetta á
jafnt við rafmagnsfræðinga, vélfræðinga og
byggingafræðinga. Stóriðjan þarf einnig, eins
og allir vita, beinlínis á iðnaðarmönnum að
balda. í iðjuverum skipasmíða starfa trésmiðir,
járnsmiðir, málarar, veggfóðrarar, allskonar
byggingamenn, innlagningamenn, allskonar
járniðnaðarmenn, glermeistarar o. s. frv. Dæmi
er liægt að taka frá svo að segja bvaða iðju
sem er. Ilún notar iðnaðarmenn beint og óbeint
til framleiðslu sinnar og sækir faglærða starfs-
lcrafta að meira og minna leyti til iðnaðarins.
Stóriðjan er orðin sjálfstæður atvinnuvegur.
En i raun og veru eru allar sérgreinar iðjunnar,
ef ekki einnig iðjufyrirtækin hvert fyrir sig, til
orðin sem iðnaður. Skilyrði fyrir þróun þeirra
er menning iðnaðar á háu stigi. Vér sjáum þetta
glegst á Norðurlöndum, þar sem ástandið er
ljóst og yfirhtið truflast ekki af flækju sér-
greinanna. Norðurlöndin eiga mjög þroskaða
járniðju. Það nægir að nefna hér liina feiki-
legu velþektu sænsku véla- og áhaldafram-
leiðslu. Hún befir Jjróast út frá gömlu smiðj-
unum og er bygð upp af iðnaðarmannaætt-
kvíslum, sem i liundruð eða jafnvel þúsundir
ára liafa meðhöndlað járnið og málmana, í ótal
myndum. Af sögunni þekkjum vér að þjóðir
Norðurlanda, frá því fáum öldum eftir fæðingu
Krists til loka 11. aldarinnar, fóru hinar sigur-
sælu vikingaferðir. Þegar hin strjálbýlu Norður-
lönd, sem frá náttúrunnar hendi voru ver út-
búin en hin suðlægari lönd, samt sem áður gátu
með sigursæld herjað l’rá Múrmannsströndinni
við Norður-Ishafið til Afríkustranda við Mið-
jarðarhaf, frá Bretlandseyjum að vestan og
langt inn i Garðaríki (núverandi Rússland) að
austan og fóru einnig herferðir lil Litlu-Asíu
og nærliggjandi landa, þá er þetta að þakka
hinni feikilegu leikni Norðurlandabúanna í járn-
smíði á þeim tíma, járniðnaðinum, sem frá
fyrstu tímum var slundaður á Norðurlöndum,
og sem ekki einungis bjó til ágæt áhöld, held-
ur einnig liin allra beztu vopn. Með þéttbýla
])jóð að baki sér hafði hin framúlrskarandi
járnsmíðalist á Norðurlöndum getað stol'nsett
stórveldi.
Járn- og málmiðja Norðurlanda, véla- og á-
haldaiðja þeirra dreifir nú á timum hinum allra
beztu vörum út um gjörvallan lieim. Þetta er
árangurinn af erfðaleikni í iðnaðinum í bundr-
uð ára.
Vér gætum tekið annað dæmi frá vefnaðar-
iðjunni, sem stofnsett var á Norðurlöndum í
sterkari samkepni við betur setta iðju annara