Tímarit iðnaðarmanna - 01.04.1939, Blaðsíða 12

Tímarit iðnaíiarmamia.
landa. Þótt að þessi iðjugrein Norðurlanda
verði að flytja inn mestan liluta hráefnanna,
ull, lín og bómull, nýtur hún allieims álits.
Frumbyggjar Norðurlánda voru neyddir til
að gera föt sín sjálfir og þróuðu með sér fram-
úrskarandi vefnaðarlækni og saumaskap. Án
Jtessarar tækni befði vefnaðariðja Norðurlanda
tæplega getað staðið í stöðu sinni.
Eða nefnum skipasmíðarnar. Skipasmiðir
voru meðal þeírra elztu iðnaðarmanna, sem
vér áttum hér á Norðurlöndum. Og nú siglir,
skipafloti, sem nemur 7 milj. tonna. Þessi 3
Norðurlönd, sem hafa 12,5 milj. íbúa eiga 7
milj. tonna flota, en næststærsta flotaveldi
heimsins, Bandaríkin, með röskar 128 milj. í-
búa eiga 9,3 milj. tonna flota. Aðeins Noregur
með 2,9 milj. íbúa á flota í förum, sem nemur
4,4 milj. tonna, og er i fjórða sæti meðal flota-
þjóðanna.
Verzlunarfloti Norðurlanda er að langmestu
leyti bygður af skipasmíðastöðvum þcirra
sjálfra. Þetta eru margra miljón króna fyrir-
tæki, er hafa þróast frá smá iðnaðarverkstæð-
um og sem lifa á erfðavcnjum frá meira en
2000 ára gömlum handiðnaði Norðurlanda.
Enskt máltæki segir að það þurfi 3 ættliði til
að ala upp góðan dreng. Um réttmæti þessa
máltækis má e. t. v. deila, en það þarf óendan-
lega miklu fleiri ættliði, ættliði í hundruð ára,
jafnvel þúsundir ára, í handiðnaði, til þess að
fæða af sér stóriðju. Fjöldaframleiðslu er ekki
liægt að reka, viðhalda henni eða þroska hana,
án traustrar undirstöðu framúrskarandi liand-
iðnaðar.
Ég vona að mér liafi tekizt að bregða upp
fyrir tilheyrendum mínum mynd af þeirri
feikna þýðingu, fjárhagslegri, þjóðfélagslegri
og menningarlegri, sem iðnaðurinn liefir á
Norðurlöndum. Það er svo langt frá því að iðju-
reksturinn, fjöldaframleiðslan og sérgreiningin
geti verið án iðnaðarmanna. Þeir verða þvert
á móti því nauðsynlegri fyrir þjóðarbúskapinn,
sem fleiri tæknislegar framfarir eru gerðar.
Stóriðjan og fjöldaframleiðslan hafa marga
annmarka. Iðnaðurinn bætir úr þeim sem jafn-
vægislóð, sem öryggistæki. í Þýzkalandi liefir
verið hrundið af stað hreyfingu með orðtakinu:
Gengi ísl. krónunnar.
Verðgildi íslenzkra peninga liefir með lögum
frá Alþingi verið lækkað um rösk 20%. Kostar
nú sterlingspundið 27 ísl. kr. í stað 22,15 áður
og peningar annara landa eftir því. Ráðstöfun
þessi liefir verið lengi á döfinni og mætti segja
óþarflega lengi. Mun það út af fyrir sig alveg
sérstaklega torvelda framkvæmd gengislækk-
nnarlaganna.
All skiftar skoðanir liafa verið um þetta mál,
bæði á Alþingi og annarsstaðar. Lögin voru þó
samþykt með yfirgnæfandi meiri liluta þing-
manna eða samanlagt í báðum deildum 35
gegn 13.
Það sem verulega mun liafa ráðið úrslitum
um þetta stórmál þjóðarinnar eru rannsóknir
og ólit 5 manna milliþinganefndar, sem skipuð
var á síðasla Alþingi, til þess að gera athuganir
á rekstri togaraútgerðarinnar og tillögur um
þau mál.
Nefndin liefir skilað skýrslu, sem útbýtl liefir
verið meðal þingmanna og eru niðurstöður
heldur dapurlegar.
Tap togaranna liefir numið liátt á l'jórðu
miljón króna á árunum 1933 til 1937 (bæði
árin meðtalin) og þó bafa afskriftir verið all-
miklu minni en nefndin vill telja eðlilegar. Séu
hæfilegar afskriftir reiknaðar, nemur tapið yfir
5 miljón króna eða uð meðaltali á ári einni
miljún króna. Þó vantaði nefndina upplýsing-
ar frá nokkrum togurum, sem talið er að versl
hafi verið staddir. Ef togaraútgerðarfyrirtækln
eru tekin sem lieild, vantaði þau i árslok 1937
„Kraft durch Freude“. Þróttinn eigum vér, en
það þarf að örfa hann „með gleði“. Við fjölda-
framleiðsluna hverfur gleðin o. fl. Henrik Ibsen
skrifar einhversstaðar í Ballon-bréfum sínum:
„Herr von Mollbe har drept krigens poesi“. Það
má snúa þessu við og segja að fjöldaframleiðsl-
an hafi drepið ljóðlyndi vinnunnar. En iðnað-
urinn er einmitt fulltrúi ljóðlyndisins í starl'-
inu i þess orðs beztu merkingu. Gamall danskt
máltæki segir að „Haandverket ærer og nærer“.
Vér getum sagt að það heiðri, næri og gleðji.