Vikan - 01.10.1959, Qupperneq 8

s
$
%
I

Stendur á óstöðugu
greinar i „Hvöt“ og ugglaust víðar.
Arið Í.940 sendi hann frá sér æsku-
Ijóðakvcr og nefndi sosum ,,Sól yfir
snndumEftir ])að fékkst hann lítt
við Ijóðlist, fyrr en hann gerðist
einn af vísnabotnurum og meðreið-
arsveinum Sveiys Asgeirssonar og
hlaut ritstjóranafnbót við ,,Já eða
nei“ að launum og nú nýlega tók
hann upp á því að yrkja atómljóð
um Gunnar sáluga á Hlíðarenda.
Þessi ár hófust menningarafskipti
hans með útgáfu ,,málgagns islenzkr-
hann gekk úr greipum Framsóknar,
að hann „hefði farið úr góðum
flokki i betri flokk" og við það
hlaut að sitja. Þrátt fyrir skildar
leiðir Helga og Valdimars hafa á-
vallt legið viðkvæmir leyniþrœðir
milli Alþýðublaðsins og Frjálsrar
þjóðar og hefur stundum verið til
þcirra gripið.
Svo leið og beið. Helgi var send-
ur á Olympiuleikana i Lundúnum
19fi8 á vegum blaðsins og þar taldi
hann erlendum iþróttafregnriturum
EIELGI SÆMCXDSSOI
0
Hin slðari ár hefur mörgum
orðið starsýnt á mann nokkurn í
islenzku stjórnmála- og menningar-
lífi. Sumir hafa meira að segja látið
svo lítið að leggja við hlustir og
hefur áh-uginn þá venjulega magn-
azt um allan helming.
Ferill og klif Helga Sæmunds-
sonar upp á stjörnuhimininn i
nienningarhvolfinu er líka orðinn
merkur kapituli í sögunni og stjórn-
málin hefur hann heldur ekki látið
afskipt. En þrátt fyrir veraldlegan
frama mannsins hefur hann litt
lagzt í munað og hóglifi og siðferð-
ishjargið i honum er jafn lilt sorfið
og þegar hann var saklaus sam-
vinnuskólápiltur hjá Hrifln-Jónasi.
„í upphafi . . .“
Helgi Sœmundsson fæddisl 17.
júli 1920 á Stokkseyri. Foreldrar
hans voru hjónin Ástríffur IJelga-
dóttir og Sæmundur Benediktsson.
Móðurætt Helga er mjög listhneigff.
Afi hans, fíenedikt var hinn merk-
as/i formaffur og djarfnr hafnsögu-
maður. Kona Benedikts var komtn
út af Salgerði, systur Þnríöar for-
manns. Standa þannig að Helga
merkar bœndaættir i Árnessýslu og
frægt sjómannakyn á Stokkseyri.
Strax í æsku tók að bera á sjúk-
dómi hjá drengbarninu. Héraðs-
læknirinn taldi óvíst, aff það myndi
lifa lengur i kröm en til 5 ára aldnrs,
vegna hjartasjúkdóms. En beinin
voru furðu sterk i barninn og 10 ára
hafði það að sögn lesiff allt, er fyrir-
fannst milli Kamba og Eyjafjalla og
fengizt auk þess við yrkingar i
„kramarhúsinu". 27. mai 1937 var
drengurinn fermdur og prestur taldi
hann „kunna ágœtlega biblíusögiir
og lærdómsbækur, bænir og sálma
og hegðnn góð."
Síðar flutfi Helgi til Vestmanna-
eyja mefí foreldrnm sinum, gekk þar
á gagnfræfíaskóla, en hélt sifían fé-
laus til höfuðstaðarins í leit aff
frægð og frama. Hann sinnti hugð
sinni í fagiirfræffum og bindindi,
var formaður bindindisfélaqa í skól-
nm og ritafíi skeleggar hvatningar-
ar æsku“, sem h-ann ritstýrði og
nefndi „Ný kynslóð“, en var and-
vana fætt. Einnig gekk hann i skóla
Jónasar frá Hriflu, Samvinnuskól-
ann og stófí sig þar með ágætnm.
Stjórnmálaföndur og frami.
Mafínrinn gekk svo vitanlega i
Framsóknarflokkinn, gerfíist blaöa-
mafínr vifí afíalmálgagn lians og
hitgði frama og frægfí á næsta leiti.
Er á leifí, virtisl honum samt nokk-
ufí óyndissamt i flokknum og stofn-
affi eigifí blaff mefí Valdimar þjóff-
varnarmanni. Nefndist þaff „Þjófí-
ólfur“ og hataðist ákaflega við naz-
ista og kommúnista. Vegna greinar
nrn Hitler var Valdimar færðitr i
fangelsi, en ekki liggur Ijóst fyrir,
hvor þe'irra kumpána reit greinina.
fílafí sill gáfu þeir út um hriff, en
gengu sifían báfíir sviplega i Alþýfíu-
flokkinn og gerfíust starfsmenn Al-
þýöublaðsins. Ekki varð Valdimar
frekar vær vistin þar en annars
stafíar, en Helgi hélt tryggff við
flokkinn. Hafffi hann sagt, þegar
trú um, að hann hefði hlaupið 100
metrana á mettíma í mótvindi og
naut virðingar og vegsauka af þvi
tilefni, þegar sú grein leikanna fór
fram.
Vandinn vex.
Stefán Pjetursson hrapaði svo
skyndilega i'ir ritstjórastólnum og
vifí lók útarfinn IJannibal Valdi-
marsson. Haffíi Helgi Sæmundsson
talið sér hnossið og hefndi sin
qrimmilega, meff því aff gerast rit-
stjóri blaðs nokkurs, er „Varffberg"
nefndist. Nokkrir heildsalar og stór-
iðjuhöldar voru óánægffir meff
stefnu Sjálfstæfíisflokksins og stofn-
ufíu blafí, sem var ýkja mikifí til
hægri viff stefnu hans. En skjótt
lauk ferlivist Hannibals Valdimars-
sonar innan pinulitla flokksins og
þá þótti Helgi sjálfsagöur eftirmafí-
ur hans i ritstjórastarfið. Hefur
hann haldifí þeirri tign til þessa og
auk þess safnaff einvalaliði aff blaff-
inu og aukið þafí flestum gæðum.
fíann liefur lika verifí ritdómari
4
Héðra og þaðra
Fyrir mörgum árum bjó bóndi
nokkur, Jón að nafni, í afskekktri
sveit á Norðurlandi. Hann var af-
burða-duglegur framfaramaður og
léf gera upphleyptan veg með djúp-
um skurðum á báðar hliðar heim að
bæ sínum, en þá var slík vegagerð
á byrjunarstigi hér á landi, og þekkt-
ust þar í sveit aðeins vatnsgötur eða
troðningar. Kerling ein hundgömul
bjó í sveitinni, mikill aðdáandi Jóna
bónda, og fór hún á merartruntu,
sem hún átti, einu sinni á sumri
hverju að heimsækja Jón. Þegar kerl-
ing kom næst í heimsókn, brá henni
í brún að sjá vegarskurðina, sem hún
hélt að væru vatnsgötur eða traðir,
gerðar af bónda. Lagði hún óðara í
annan skurðinn og sóttist seint. Var
merin hennar oft búin að sökkva
upp í kvið í vegarskurðinum, áður
en heim kom að bæ. Jón bóndi stóð
úti á hlaði og tók á móti kerlingu,
en nú var hún reið og þeytti út úr
sér með þjósti:
— Misvitur er Njáll, aldrei þekkti
ég slíkar vatnsgötur fyrr, Jón minn
sæll.
Jón var maður nefndur. Hann var
matgírugur og hákur með afbrigðum.
Einu sinni buðu nokkrir gárungar
honum til kvöldverðar, og var smurt
brauð á borðum ásamt mungát og
öðrum smekkbæti. Var nú setið lengi
að krásunum, og lauk svo viðureign
Jóns við brauðið, að sextíu brauð-
sneiðar og tíu bjórar sukku f hyl-
dýpi maga hans. Þegar rætt var um
að slíta samkvæminu og ganga til
hvílu, segir Jón all-angurvær:
— Andskoti er hann undirstöðu-
lítill, allur þessi brauðmatur. Ætli
VIKAN
8
.
< ■V