Vikan - 04.08.1960, Blaðsíða 29

áliugamál okkar og ótta. En það
höfum við gert og síðan gleymt
l)ví öllu. Ein skýringin gæti verið
sú, að við ýttum viljandi til hliðar
óþægilegum og truflandi draumum,
eins og við i vöku reynum að hugsa
ekki um það, sem truflar okkur og
veldur okkur áhyggjum. En hið
skilyrðislausa í eðli draumanna er
þó frumorsokin.
Lífeðlislega fara draumarnir
fram, þegar við erum langt fyrir
neðan meðvitundarlágmark okkar i
vöku. Þeir eru hugsunarstarfsemi
á lágu stigi, og má líkja þeim við
þá heilastarfsemi, sem kemur í
ljós lijá þeim, scm eru undir áhrif-
um eiturlyfja, áfengis og með ó-
ráði. Við sjáum veruleikann í
röngu ljósi. Hugleysinginn og
gagnrýnandinn í okkur snúa sér
sinn i hvora áttina.
Eins og Kleitman segir: „í
draumi geta allar óskir rætzt. Pen-
inga, völd, konur, hefnd og frama,
— allt, sem maðnr óskar sér, get-
ur hann öðlazt. Hann getur skrifað
leikritið, skipað i hlutverkin og
leikið sjálfur aðalhlutverkið.“
Okkur dreymir oft í undarleg-
um táknum og likingum. Ósigran-
legur fjallstindur getur táknað
starf okkar, botnlaust vatn fortið
okkar. Tennisleikur getur táknað
lífsbaráttuna, og járnbrautarferð
getur þýtt framfarir og Khrústjof
harðbrjósta húseigandi.
En aðaleinkennin á hugsunar-
starfsemi á lágu stigi eru vand-
kvæðin á því að muna. Þannig er
starfsemi drengsins, sem gleymir
því, hvers vegna hann setti band
utan um fingurinn, ofdrykkju-
mannsins, sem gleymir öllu eftir
fimmta hanastélið, gamla manns-
ins, sem segir sömu söguna aftur
og aftur.
Svipað er þetta, þegar okkur
dreymir. Þó að við munum ekki
drauma okkar, þegar við vöknum,
táknar það ekki, að okkur hafi
ekkert dreymt. Allar nætur dreym-
ir okkur, feftir þvi sem vísinda-
inennirnir segja. Hinir einu, sem
ekki sýna nein merki um drauma,
eru kornung börn, yngri en 6 mán.
og dauðadrukknir menn, sem sofa
svo fast, að þeir komast aldrei á
dranmastig svefnsins. Alla aðra,
sem sofa eðlilegum svefni, dreym-
ir í 20 eða 25% af nóttinni.
Þessi vitneskja er stórkostleg fyr-
ir þá, sem rannsaka leyndardóma
mannsheilans. Uppgötvun á aðferð-
um til að ná í og nota drauma
hefur beint rannsóknum og til-
raunum inn á nýjar brautir.
Nú er hægt að fá drauma, meðan
áhrif þeirra á tilfinningalífið eru
enn fersk og upprunaleg, myndir
draumsins enn skýrar og áður en
dreymandinn setur sig i varnar-
stöðu og dregur eitthvað undan
eða rangfærir. Þegar sálkönntiður-
inn segir við sjúklinginn: „Segðu
mér einhverja drauma,“ -— og
sjúklingurinn vill ekki eða getur
ekki sagt frá neinum, getur lækn-
irinn núna, ef hann óskar, sent
sjúklinginn til sverfnrannsóknar-
stofunrfar yfir nóttina og síðan
hlustað á fjóra eða fimm drauma,
sem hafa verið teknir npp á seg-
ulband af sérfræðingum á sömu
stundu og maðurinn vaknaði.
Hið bezta er, að hann getur
borið þessa drauma saman við þá,
sem sjúklingurinn man eftir i næsta
sálgreiningartíma. Hverju gleym-
ir sjúklingurinn, og hvað bælir
hann niður úr þessum draumum?
Úr hverju dregur hann og á hvað
leggur hann áherzlu? Hvernig mun
hann skýra þær tilfinningalegu trufl-
anir, sem skýrsla hans mun leiða í
ljós? Lykillinn að sálrænum trufl-
unum lians getur verið fólginn i
svörunum við þessum spurningum.
Við fyrstu notkun þessarar að-
ferðar gerði Dement tilraunir með
kleyfhuga við Manteno ríkisspítal-
ann i Illinois. Flestir þeirra sögðu,
að þá dreymdi aldrei. Þeir voru
vaktir, þegar áætlað var, að þá
væri að dreyma, og sögðu þeir
þá allir frá draumum. En þá kom
í Ijós merkileg staðreynd: Dranm-
ur kleyfhugans liefur oft aðeins
eina mynd að geyma, hangandi í
lausu lofti. Spurningar og svör
voru oft eitthvað þessu lík: 1) „Var
]iig að dreyma?“ „Já.“ „Um hvað?“
„Um rifinn frakka.“ „Var það allt
og sumt? Um rifinn frakka?“ „Já,
það er ekkert i draumum minum.“
2) „Var þig að dreyma?“ „Já.“
„Um hvað?“ „Hillu.“ „Ekkert ann-
að?“ „Jú.“ „Tóma hillu, hangandi
i lausu lofti?“ „Já.“
Með þvi að uppgötva þetta svip-
lausa, auða rúm i draumum kleyf-
húganna, hefur Dement gefið sál-
fræðingum innsýn í sjúkdómafræði
heilans.
Með því að nota svipaðar að-
ferðir og Kleitman og Dement hef-
ur læknir við læknisfræðilegu
stofnunina i New York, að nafni
Arthur Shapiro, fengið margar
sannanir, sem hann vonar, að verði
til þess, að hægt sé að vita, hvers
vegna fólk veikist svo oft i svefni.
,Fólk vaknar oft um miðja nótt
Goodenough, tóku þátt í, var manni
sýnd litmynd, sein var látin renna
svo hratt fram og til baka, að ekki
varð greint, livað á henni var.
Þegar maðurinn var beðinn að.
teikna það, sem hann sá á henni,
gat hann aðeins teiknað lauslegan
ferhyrning, sem lukti utan um
nokkrar samhliða línur.
Þá nótt vöktu Shapiro og Good-
enough liann, meðan hann dreymdi.
Hann sagði frá mynd, sem hafði
borið fyrir hann aftur og aftur í
draumnum. „Brúnn eða svartur
hundur starði á mig með silfurlit-
uðum augum.“ Hann sagði líka frá
draumi, sem var eins og ldaðinn
áhyggjum. „Það var einhver, sem
fékk mjög harðar ávítur af for-
eldrum sinum. Það h'eyrðust marg-
ar reiðilegar raddir. Svo varð borg-
arastyrjöld. Hermaður með við-
bjóðslegt bros og útstandandi augu
hélt byssu með byssusting, og hann
var að stinga einhvern :neð hon-
um, dreng eða stúlku.“
Næsta dag voru manninum sýnd-
ar þrjár litmyndir og hann spurð-
ur, hvaða áhrif þær hefðu á liann
með hliðsjón af því, sem liann
dreymdi. Myndirnar voru: 1)
friðsælt sveitalahdslag, 2) rauð-
og hvitröndóttur liraðbátur á hraðri
ferð á vatni, 3) liöggdeyfir og
kælir á nýtizkubil, sem stefndi i
horn á ljósmyndinni.
Maðurinn visaði landslaginu frá
og hikaði við hraðbátinn. En bíll-
inn dró hann að sér með segul-
mögnuðu aðdráttarafli. Hann var
tákn um árekstra og hættur. Það
var eins og hann leygði sig fram
á við eins og byssustingurinn i
drauinnum. Kælirinn og högg-
deyfirinn voru brosandi varirnar
Framhald á bls. 31.
við lungnaastma eða hjartakast.
Hefur óþægilegur draumur getað
valdið því?“ segir hann. „Ef það
reynist vera, gætum við e. t. v.
fundið leiðir til að koma i veg
fyrir köstin með því að hafa áhrif
á draumana.“
Er unnt að ráða drauma?
Ef til vill á eftir að koma i
Ijós, að það er ekki einungis unnt
að hafa eftirlit með draunmm,
lieldur einnig liægt að beina þeim
í vissar áttir með utanaðkomandi
áhrifum, eins og þegar vatnsspraut-
an var notuð. Áhrifin munu ekki
valda draumum, en þau koma inn i
draurna, sem þegar eru í gangi um
annað efni. Þegar titrandi tónn
nótunnar C í meðalhæð hafði
hljómað mjúklega i fimm sekúnd-
ur, fannst oft þeim, sem var að
dreyma, að þetta væri einhver
hræðilegur hávaði, og draumur
hans endaði þá með skelfingu,
eins og t. d. jarðskjálfta eða flug-
vélarhrapi. „Ég lield, að utanað-
komandi áhrif gangi inn i draum-
inn, ef þau geta passað inn í hann,“
segir Dement. „Því betur sem þau
eiga við, því auðveldara er fyrir
dreymandann að sameina þau
draumum sinum.“
Öll eigum við í undirvitundinni
ótal áhrif frá hverjum einasta
degi, — eitthvað, sem við höfum
séð án þess að vera þess meðvit-
andi, hljóð og lykt, sem hafa verið
á yztu mörkum skynjunar oltkar.
Það er hér um bil vist, að þetta
kemur upp á yfirborð meðvitund-
ar okkar eins og eitthvað, sem
okkur finnst, að við höfum aldrei
séð eða heyrt áður, en við könn-
umst óljóst við.
í einni tilraun, sem dr. Shapiro
og aðstoðarmaður hans, dr. Donald
Aukið blæfegurð bársins . ..
með liinu undraverða
'/(Jtf/ft/’Ríí/ý
WHITE RAIN fegrandi Shampoo . . . l?etta
undraverða shampoo, sem gefur hárinu
silkimjúka og blæfagra áferð.
Petta ilmríka WHITE RAIN shampoo . . .
gerir hár yðar hæft fyrir eftirlætis hár-
greiðslu yðar.
Petta frábæra WHITE RAIN shampoo
. . . lætur æskublæ hársins njóta sín og
slær töfraljóma á j?að.
Hvítt fyrir venjulegt hár —
Blátt fyrir þurrt hár —
Bleikt fyrir feitt hár.
WHITE RAIN shampoo-hæfir yðar hári.
HEILDVERZLUNIN HEKLA H.F.
Hverfisgötu 103 — Simi 11275.
VIKAN
29