Vikan - 18.08.1960, Blaðsíða 4

KEPPNISTILHÖGUN A LEIKUNUM.
Leikarnir voru haldnir, þegar fyrst var fullt tungl eftir
sumarsólhvörf, og stóðu í fimm daga. Þegar leið að leik-
unum, fóru hoðberar um hellensku borgríkin og tilkynntu,
að leikirnir mundu senn hefjast. En mánuði áður en leik-
arnir fóru fram, komu þátttakendur saruan í Elis til œf-
inga, þar sem að líkindum voru valdir frægustu menn til
Jeikanna.
í dögun fyrst dags mótsins færðu prestar guðunum fórnir
venjum samkvæmt. Lúðrar voru þeyttir. Helladoníkerarnir
Fyrstu Ólýmpíuleikarnir
voru haldnir árið 776 fyr-
ir Krist. Þá var hátíðin
einkum trúarlegs eðlis og
keppt var í hlaupum,
fimmtarþraut, glímu,
hnefaleikum, kappakstri
í norðvesturhorni Pelopsskaga, dagleið frá Aþenu, er
Ólýmpía i Elis-sveit. Þar er undurfagurt og hrikalegt lands-
lag, þar sem elfan Alpheios rennur eftir skrúðugu dalverpi.
Leikvangur Ólýmpiuleikanna að fornu, sem talinn er fyrst
hafa verið notaður árið 776 f. Kr. er stór og tignarlegur, —
stolt Grikkja. Margir sagnfræðingar telja leikana jafnvel hafa
verið haldna enn fyrr. En Ólympía var jafnkunn i griskri
Goðafræði. íþróttir Forn-Grikkja voru nátengdar dýrkun
Seifs, guðs laga og réttar. Sonur hans, Herakles, ímynd
karlmennsku og likamshreysti, er talinn hafa hvatt til leik-
anna, en það var Pelops, ættarfaðir Pelopída, sem á hinn
jarðneska heiður skilinn. Sjálft hálendið fyrir ofan Ólympíu
heitir Krónos, í höfuðið á föður Seifs. Svæðið helga í
Olympiu hét Altis, umlukt löngum múr, 200x175 metrar
að stærð. Sjálfur leikvangurinn lá utan þessa svæðis, en
innan múrveggjanna var liið tignarlega hof Seifs, 64 metra
langt og 27 metra hátt umlukt 19 súlum. Inni í hofinu var
hin nafntogaða stytta Fídíasar af Seifi, 12 metra há, úr
gulli og filabeini. Á miðju svæðinu var altari Seifs, og úti
við múrvegginn var hof Heru ásamt styttunni af Heraklesi.
Að baki þess var Pyrtaneion, þar sem ólympiueldurinn log-
aði á altari Hestinu. Þar neyttu einnig sigurvegararnir
matar sins. Fjöldi annarra hofa og bygginga var auk þess
i Altis. Sáttmálinn um algeran frið milli hellensku borg-
ríkjanna 1 tvo mánuði á undan leikunum og meðan þeir
voru haldnir, lá i hofi Heru, greyptur i kringlu.
Einnig er sagt, að hinir ólýmpísku guðir hafi verið fyrstu
þátttakendur í leikunum, en mönnum er í sjálfsvald sett,
hvort þeir trúa þvi eður eigi. í rauninni voru Ólýmpíuleik-
irnir þá annað og meira en einungis iþróttaþrautir. Þarna
komu einnig fram skáld Grikkja og lásu kafla úr verkum sín-
um. Merkir ræðuskörungar, með Plato i fararbroddi, ávörp-
uðu gesti leikanna. Þá voru einnig sýnd merkustu málverk
Grikkja. Þarna var einnig Þemistóklesi fagnað eftir hinn
fræga sigur hans við Salamis. Grikkir streymdu til Ólýmpíu
— ekki einungis til þess að horfa á leikana; þarna komust
menn í náin tengsl við guðina. Hvaðanæva voru guðunum
færðar dýrindisgjafir, — einkum þó Seifi.
Þannig hugsa menn sér, a
Víða finnast skreytingar á
fornminjum sem sýna keppni
á hinum fornu Ólýmpíu-leik-
OLYMPÍULEIKAR
*•
Maraþonhlaup:
Lífshættuleg
Sem kunnugt er, var Maraþonhlaupið í
fyrsta sinn hlaupið árið 490 f. Kr. Þannig
lauk glæsilegum sigri gríska hersins. Fregnin
um sigurinn var send til AÞenu, og var sendi-
maðurinn hermaður að nafni Pheidippides.
Hann hljóp vegalengdina, sem er nálægt 42
kílómetrum, eins hratt og hann megnaði, en
þegar hann hafði kunngert sigurfregnina,
féll hann dauður til jarðar. Maðurinn og
hlaupið höfðu skráð Þátt sinn í veraldar-
söguna.
Þegar Ólympiunefndin kom saman árið
1896, var ráðið að minnast þessa hlaups, og
skyldi einn þáttur Ólympiuleikanna vera 26
mílna hlaup. Hlaupið nefndist Maraþon. Það
krefst gifurlegar þrautseigju, krafta og
Maraþonhlaup hafa þrír íslendingar hlaup-
ið: Magnús Guðbjörnsson, Hafsteinn Sveins-
son, sem á metið, þegar þetta er skrifað, og
Jón Guðlaugsson, sem sést hér á myndinni.
hörku. Árið 1908 lagði Itali einn, Dorando
Pietri svo hart að sér í þessu hlaupi, að það
gekk nær af honum dauðum. Þetta hlaup er
skráð í íþróttasöguna mönnum til viðvörunar.
Hlaupið hófst í Windsor Castle, og um
sextíu þátttakendur lögðu upp í Þetta lang-
hlaup til White City. Fyrstu átta mílurnar
hljóp Pietri i fararbroddi, en brátt fór Suður-
Afríkumaðurinn Hefferson fram úr honum.
Aftur náði Pietri forystunni, og nú fylgdi
Bandaríkjamaðurinn Hayes fast á eftir.
Pietri, sem ekki var beint kraftalegur vexti
og vart líklegur til stórræða, virtist hafa
neytt síðustu krafta sinna til þess að komast
fram úr Hefferson. En af einbeitni hljóp hann
enn og bar sigur af hólmi við gífurleg fagn-
aðarlæti 100.000 áhorfenda.
Menn segja, að spennan hafi verið feiknar-
leg og enginn hafi fylgzt með öðrum við-
burðum á mótinu, þegar Maraþonhlaupið fór
fram. Allir einblíndu á hliðið, þar sem hlaup-
ararnir át.tu að koma inn á völlinn. Brátt