Vikan - 18.08.1960, Blaðsíða 33

Olympíuleikar..
Framhald af bls. 5.
En aðeins menn fengu að vera viðstaddir
leikana, þa'ð er að segja allir frjálsir menn
í Grikklandi. konur fengu ekki einu sinni
leyfi til þess að sitja á áhorfendapöllunum.
Dauðarefsing lá við ef þessi regla var brotin.
Aðeins ein undantekning var gerð á þessari
reglu. Það var hofgyðja Demeter, sem fylgdist
með leikunum frá altari sinu.
Aðeins einu sinni vita menn til að reglan
liafi verið brotin. Það var kona að nafni
Kallipateira, sem stol'naði lífi sínu í voða. Hún
var dóttir og systir nafntogaðra sigurvegara á
Ólýmpíuleikunum. í þetta sinn átti sonur henn-
ar einnig að taka þátt í leikunum. Hún fylgdi
syni sínum inn á ieikvanginn dulbúin sem þjálf-
ari. En þegar hún sá son sinn sigra, hljóp hún
til hans og faðmaði hann að sér grátandi. Dóm-
nefndin mat fjölskyldu hennar of mikils til þess
að láta liana sæta hinni hefðbundnu dauðarefs-
ingu. í stað þess var ákveðið, að framvegis
skyldu allir þjálfarar einnig koma fram naktir,
eins og þátttakendur höfðu verið allt frá 15.
Ólýmpiuleikunum. Áður höfðu þeir borið skýlu
um lendarnar.
ENDALOK LEIKANNA.
Hellensku ríkin voru nú óðum að missa mátt
sinn, og hlaut það einnig að bitna á Ólýmpiu.
Á dögum Makedóníukonunganna voru leikarnir
haldnir að vanda. Alexander mikli reisti
Phiiippeion til minningar um föður sinn,
Filippus. Enn mátu menn til fulls úrskurð dóm-
nefndarinnar. Alexander tók sjálfur þátt í leik-
unum, en bar ekki sigur af hólmi. Makedóníu-
menn sönnuðu með þátttöku sinni, að þeir voru
fullgildir Grikkir.
Hrunið varð loks, þegar Rómverjar réðu þar
ríkjum. Margar myndastyttur voru fluttar til
Rómar, og leikarnir fóru nú fram eftir höfði
Rómverja. Þegar hinn veikgeðja keisari Neró
tók þátt 1 kappakstrinum, var veldi Ólýmpiu
orðið að engu. Þótt Neró lyki ekki einu sinni
akstrinum, var hann úrskurðaður sigurvegari.
Dómurum var mútað með of fjár. Áður hafði
Tíberíus keisari tekið þátt í leikunum og unnið
eins og manni sæmir. Síðasta blómaskeiðið var
á dögum Hadríanusar (117—138 e. Kr.), en þá
komu til Ólympíu mestu menn hins siðmennt-
aða heims. Hrunið var óumflýjanlegt. Erlendir
áhrifamenn og einkum þó kristnin urðu til
þess, að brátt mundi enginn tign Ólympíu.
Þrátt fyrir það lögðust leikarnir ekki fyllilega
niður, þar til árið 393, er Þeódósius keisari
bannaði þá. Iiin tignarlega Seifsstytta var flutt
til Konstantínópel, og .þar eyðilagðist hún i
bruna. Tveimur árum síðar rændu menn Alariks
konungs allt, sem eftir stóð í Ólýmpiu, og árið
42ö skipaði Þeódósíus II., að öll hof hinna fornu
goða i aust-rómverska ríkinu skyldu jöfnuð
við jörðu. Jarðskjálftarnir á Pelopsskaga árin
522 og 551 luku verkinu að fullu.
HULU GLEYMSKUNNAR SVIPT FRÁ ...
Gleymskuhula lagðist yfir Ólýmpíu. Það var
ekki fyrr en á 18. öld, að menn minntust stað-
arins, þegar franskur munkur tók að kynna sér
sögu lians. En það var ekki fyrr en árið 1875
að Ólýmpía var grafin úr jörðu, — verkið unnu
þýzkir fornleifafræðingar. Enn í dag eru
menn að finna þarna gripi aftur úr forn-
eskju. Merkasti fundur síðari tíina er verk-
stæði myndhöggvarans Fídiasar, en hann gerði
margar merkustu stytturnar í Ólvmpíu. Grísk-
ur auðkýfingur, Andreas Syngros, gaf peninga
til að reisa geysimikið ólympískt safn, sem nú
stendur þar. Þeir, sem komið hafa til Ólympíu
segjast hafa reikað milli rústanna eins
og í draumi. Náttúran er svo undursamleg, að
maður kemst næstum í snertingu við það líf,
sem hrærðist þarna endur fyrir löngu, finnur
náveru hinna heiðnu goða. Búið er að endur-
reísa Hermesarstyttuna. Sjá má rústirnar af
hinu geysistóra Seifshofi. Tignarleg mynd af
nöktum iþróttamanni, Oenomaos, stendur þar
óskemmd. Upphleyptar myndir i safninu sýna
alls kyns kynjaverur úr goðsögum Forn-Grikkja.
Það var uppgröfturinn i Ólympíu, sem hvatti
menn til þess að stofna á ný til Ólýmpíuleik-
anna. Frakkinn Pierre de Coubértin barón á
heiðurinn skilinn. Ólympíuleikarnir voru á ný
haldnir árið 189ö, fimmtán öldum eftir úrskurð
Þeódósiusar I. Eðlilegt var að halda þessa fyrstu
leika í Aþenu. Annar grískur auðkýfingur,
Georg Averoff, gaf peninga til þess að reisa
nýjan Ólýmpíuleikvang. Þessi leikvangur var
reistur með hinn forna leikvang sem fyrirmynd,
þannig að leikvangurinn fullnægir engan veginn
kröfum nútímans sakir þess hve völlurinn er
langur og beygjurnar krappar.
Þannig er hinni ævafornu hefð haldið við.
Etdurinn, sem hofgyðjurnar sóttu í sólargeisl-
unum og fluttur var til altarisins í Altis, er enn
kveiktur á sama hátt og fluttur að Ólýmpíuleik-
vanginum, þar sem h’ann logar teikana á enda
og bindur þannig fortið og samtíð ævarandi
böndum undir einkennisorðunum fornu:
Citius — Altius — Förtius — hraðar — hærra
— sterkar! ★
Maraþonhlaup..
Framhald af bls. 5.
burt, maðurinn er dauður!" En þá heyrðust gífur-
leg fagnaðaröskur. Það var eins og hafgnýr, sem
heyrðist um gjörvalla Lundúnaborg, •— þvi að i
hliðinu birtist lítill maður, sem bar merki Banda-
ríkjanna. Hann beygði til vinstri og tölti hægt í
áttina að markinu.
Italinn er enn staðinn upp. Hann beitir þeim
litlu kröftum, sem eftir eru, og gengur enn góðan
spöl. Hnén eru kengbogin, búkurinn hallast aftur,
andlitið snýr til himins, augu hans eru lífvana
og sljó, handleggirnir lafa, eins og hann sé dauða-
drukkinn. Mönnum fannst þeir vera vitni að morði,
sen óumflýjanlegt var. Þegar Pietri átti tuttugu
metra ófarna, féll hann enn. Menn héldu, að hann
væri dauður. Hundrað metra að baki hans, kom
Bandaríkjamaðurinn, hægt, en jafnt og Þétt.
E'nn var Pietri hjálpað á fætur. Hann kross-
leggur fæturna og riðar fram og aftur. Þá kvikn-
ar loks síðasti neistinn, sem eftir er í máttvana
líkama hans. Hann réttir úr sér, hallar sér fram,
gengur einbeittur að marki, slítur borðann og
fellur lífvana til jarðar.
Nú voru áhorfendur orðnir óðir af hrifningu.
En Dorando Pietri heyrði ekki fagnaðarópin.
Hlaupið hafði næstum riðið hjarta hans að fullu,
og hann hafði misst rúm tíu pund.
Lengi var hann milli heims og helju, en enn
á ný varð járnvilji hans honum til lífs. Hann
komst til meðvitundar —• og var þá tjáð, að hann
hefði verið dæmdur úr leik! Bandaríkjamenn
mótmæltu og töldu hann hafa fengið of mikla
hjálp, og nefndin úrskurðaði Hayes sigurvegara.
Ósigurinn og vonbrigðin hefðu riðið flestum að
fullu, en ekki Pietri! Seinna sigraði hann Hayes
tvisvar í Bandaríkjunum.
Svipuð atvik hafa oft komið fyrir á síðari
Ólýmpíuleikum. Þegar hlaupararnir hafa komið
inn á leikvanginn hafa þeir tapað ráði og rænu
og ekki komizt í mark. Það virðist ofraun að
hlaupa meira en 40 km og sumir hafa látið I ljós
þá skoðun, að Maraþonhlaupið bæri að fella niður
sem keppnisgrein eða jafnvel banna það. Hið
merkilega gerist, að alltaf er næg þátttaka í
Maraþonhlaupum og stundum leggja allt að 50
hlauparar af stað á Ólýmpíuleikum. Margir hafa
vit á því að hætta, áður en þeir útkeyra sig til
fulls og aldrei koma allir í mark. sem leggja af
stað. Tékkinn Emil Zatopek, sem sigraði i 5 km,
10 km og Maraþonhlaupi i Helsinki árið 1952,
virtist ekki þurfa að leggja mjög hart að sér til
þess að ljúka hlaupinu á þeim bezta tíma, sem
skráður hefur verið á Ólýmpíuleikjum. En þeir
eru fáir sem hafa slíkt þrek sem hann og jafnvel
þótt menn hafi það virðist vafasamt að leggja
heilsu sína að veði fyrir þá hugsjón. ★
ÚTGERÐARMENN
Er gangur bátsins ekki nægilegur?
Er olíueyðslan of mikil?
Er afgashiti vélarinnar of hár?
E'F SVO ER
ÞÁ LEYSIR
OSTERMANN
VANDANN
Reynslan hér á landi hefir sannað,
að með OSTE'RMANN skrúfum hefir
afgashiti véla lækkað til muna og þar
með tryggt lengri og betri endingu
þeirra
oliueyðsla samtímis minnkað um allt
að 30%
ganghraði bátanna aukist
allur titringur horfið og bátarnir
mun betri í sjó.
Rösklega 20 fiskibátar hér á landi
auk nokkurra togara eru nú knúðir
OSTERMANN skrúfum.
Fagþekking og reynsla tryggir við-
skiptavinum beztu nýtingu vélar-
aflsins.
Einkaumboðsmenn á Islandi fyrir
OSTERMANN & Co., Metallwerke.
Köln.
BJÖRN & HALLDÓR H.F.
Vélaverkstæði — Síðumúla 9. Sími 36030.
VIKAN
33