Vikan - 13.10.1960, Blaðsíða 17

Jón Sigurbjörnsson.
„Engill horfðu heim“
ejtir Thomas Wolfe frumsýnt
í ÞjóÖleikhúsinu.
Það er óþarfi að kynna Jón Sig-
urbjörnsson fyrir lesendum Vik-
unnar; hann er löngu landskunnur
bæði sem leikari og söngvari.
Jón hefur dvalizt á Ítalíu við
söngnám i eitt ár og kom til landsins
fyrir nokkrum vikum. Hann hefur
verið ráðinn við Þjóðleikhúsið bæði
sem leikari og söngvari og starfar
jjar í vetur.
Fyrsta hlutverk hans verður í
hinu stórbrotna verki Thomasar
Wolfe: Engill, horfðu heim.
Jón er i röð okkar allra beztu
listamanna um þessar mundir bæði
sem leikari og söngvari og má segja
að hann sé jafnfær i báðum þess-
um listgreinum.
Fyrsta nýja verkefnið, sem Þjóð-
leikhúsiS tekur til meðferðar að þessu
sinni, er Engill, horfðu heim. Leikrit-
ið er skrifað af Ketti Frings eftir
sogu Thomasar Wolfe. Leikstjóri er
Baldvin Halldórsson, en þýðingin er
gerð af Jónasi Kristjánssyni. Aðal-
hlutverk eru leikin af Róbert Arn-
finnssyni, Guðbjörgu Þorbjarnar-
dóttur, Gunnari Eyjólfssyni og Jóni
Sigurbjörnssyni.
Þetta leikrit var frumsýnt 4
Broadway fyrir nær þvi þremur ár-
um og hlaut strax geysilega góðar
viðtökur og hefur leikurinn siðan far-
ið sigurför um allan heim og verið
sýndur á öllum helztu leikhúsum.
HÖFUNDURINN THOMAS WOLFE.
Thomas Wolfe var einn af merkustu
skáldsagnahöfundum í Bandarikjun-
um á fyrri hluta þessarar aldar, en
dó fyrir aldur fram frá mörgum hálf-
skrifuðum bókum aðeins 35 ára að
aldri. Afköst hans voru samt geysi-
lega mikil og má segja að skrif hans
séu einskonar kapphlaup við dauðann.
Hann var á margan hátt sérkenni-
legur maður og fór ekki troðnar slóð-
ir, hataður af sumum, en elskaður
og dáður af öðrum, skrifaði stundum
nótt með degi ef andinn var yfir hon-
um og neytti þá ekki svefns né matar
i langan tíma, hirðulaus í klæðaburði
og fannst sjálfum, að hann væri mis-
skilinn og vinalaus, en öðlaðist samt
frægð og frama í lifanda lífi.
Helztu verk hans eru: Look Home-
ward, Angel, The Web and the
Rock og You Can‘t Go Home Again.
Engill, horfðu heim er samt tal-
ið merkasta verk hans og er það
ævisaga höfundarins þótt nöfnum og
ýmsu öðru sé breytt. Höfundurinn er
sjálfur ein aðalpersónan í leiknum
og segir söguna.
Thomast Wolfe var yngstur af átta
systkinum og segir sjálfur að hann
hafi verið barn móður sinnar. Móðir
hans rak matsölu þar sem allskonar
misindislýður vandi komu sina. Faðir
hans var steinhöggvari og rak sjálf-
stætt fyrirtæki. Foreldrarnir bjuggu
sitt í hvoru lagi og voru börnin á
eilífum hrakhólum milli þeirra. Þetta
hafði mikil áhrif á hinn viðkvæma
dreng og öll verk hans bera merki
dapurlegrar æsku.
Landslag eftir Pétur Friörik.
Landslagið óþrjótandi yrkisefni
Landslagsmálverkið hefur farið
heldur halloka fyrir grimmúðlegri
sókn ýmissa nýstefna frá Paris og
víðar að þar sem ekkert landslag er
til. Ymsir gætnir menn hafa haldið
því fram, að Islendingar ættu að
halda meiri tryggö við þetta listform,
þar sem litauðgi og falleg form i
landslagi séu hér meiri en víðast ann-
arsstaðar.
Einn af þeim sem aðhyllist þetta
sjónarmið er Pétur Friðrik Sigurðs-
son, sem gerzt hefur hirðmálari
þeirra Hafnfirðinga. Hann tilheyrir
hinni ungu kynslóð meðal málara,
hefur lært hjá hérlendum listamönn-
um og í Kúnstakademíinu við Kóngs-
ins Nýjatorg í Höfn.
Pétur hefur sýningu uppi um þess-
ar mundir og það var i tilefni af þvi,
að við litum til hans suður í Fjörð.
Þar hefur Pétur komið sér vel fyrir;
býr í fallegu steinhúsi með útsýni yf-
ir höfniná og allt inn til Reykjavík-
ur, en í risinu er vinnustofan og það-
an er enn víðsýnna. Það er hér eins
og gerist og gengur í vinnustofUm
málara; einhver lifandis ósköp af
litatúpum og penslum og hálfgerðum
málverkum. Við sáum, að á sýning-
unni voru jöfnum höndum landslags-
myndir að götumótív frá Hafnarfirði
með gömlum húsum og görðum. Að-
spurður Um það, hvort honum falli
betur, svarar Pétur:
— Ég get ekki gert upp á milli
þess. Það er ekki svo mikill eðlismun-
ur á milli þessara gömlu húsa og sjálfs
landslagsins. Þau falla svo Ijúflega
saman við umhverfið.
— Yfirleitt finnst mér, að þess
þurfi ekki en þó kemur fyrir að breyt-
ingar eru nauðsynlegar. Landslagið
er myndrænt og maður leitast við
að finna þannig mótív, sem ekki þarf
neinna breytinga við.
— En litirnir, — breytirðu þeim
eftir eigin höfði?
— Jáj auðvitað, það gerir maður
alltaf. Það er þýðingarlaust að vera
að kópíera náttúruna. Hinsvegar
reynir maður að ná fram vissum
stemningum sem koma fram í náttúr-
unni.
Ketti Frings (höfundur leikritsins).
Thomas Wolfe (höf. bókarinnar).
KETTI FRINGS, HOFUNDUR
LEIKRITSINS.
Það hefur ekki verið neitt auðvelt
verk að skrifa leikrit upp úr 500
blaðsiðna bók Thomasar Wolfe, en
þetta hefur Ketti Frings tekizt meist-
aralega svo tæpast verður á betur
kosið, enda hefur hún hlotið mikið lof
fyrir verk sitt. Það hefur verið erfitt
verk að velja og hafna þvi af miklu
hefur verið að taka, en henni hefur
tekizt að færa verkið saman í sterk-
lega samsetta heild, Þar sem aldrei
slakar á spennunni frá upphafi til
enda og árangurinn verður eitt bezta
leikhúsverk siðari tima.
Ekki er að efa að leikhúsgestir
hér á landi eiga eftir að hrífast af
þessu stórbrotna verki Thomasar
Wolfe og Ketti Frings og er það
sannarlega gleðiefni að Þjóðleikhús-
ið hefji leikárið með leikritinu
E'ngill, horfðu heim,
Pétur Friörik í vinnustofunni.
— Þú ert litarins maður Pétur, og
það er fremur óhagstætt fyrir þig
að birta myndir af þessum málverk-
um á sýningunni í blöðum.
— Ég vil nú meina, að ég leggi
áherzlu á formið iíka.
— Mundir þú þá breyta landslag-
inu i stórum dráttum ef þess gerðist
þörf íormsins vegna?
Gömul hús í Hafnarfiröi.
— Já, ég sé það, að Þú ert snjall
við stemningar og raunar finnst mér
myndirnar þínar minna mikið á
impressionistana, sem sagt var um,
að máluðu veðrið en ekki sjálft lands-
lagið. Það er einmitt þessi litauðuga
„viberation“ hjá þér, sem sést oft hjá
Asgrími og öðrum, sem hrifust af
þessari stefnu.
— Það getur vel verið. Ég er ekk-
ert að hugsa um neinar skilgreining-
ar á þessu. Það er listfræðinga að fást
við slíkt.
— Oft er það lika þannig, að mjög
getur verið hæpið að draga myndir í
dilka eftir „ismum". Mér sýndust
sumar myndirnar á sýningunni vera
þannig. En það er einkum i landslag-
inu, sem stemningunum bregður
fyrir.
— Já, landslag án stemningar er
i rauninni ekki neitt, eða þannig lit
ég á það.
— Sumir hafa farið út í Það að
nota landslag fyrir uppistöðu í mál-
verk, sem eingöngu byggist á litum
eða stílfærðum formum, en þó svo,
að landslagið sjálft þekkist ekki.
— Mér finnst nú að annaðhvort
máli maður landslag eða ekki.
— Nú ert þú kominn talsvert á
leið með stílfærslu, bæði í litum og
formum. Það mundir þú bezt sjá, ef
þú bærir saman litmyndir af þessum
mótívum og málverkum þaðan. Af
Framhald á bls. 31.
yiKÁM 17