Veðrið - 01.09.1972, Blaðsíða 22

Fjallaliœð i grenncl við stöðina. Það er alkunnugt, að á hverjuni stað eru það
yfirleitt langmestu veðrin, sem standa ofan af nálægum fjöllum eða fjallgörðum.
Um þetta ergott dæmi í grein Flosa Hrafns um vindmælingar í Hjarðarnesi (FHS.
1971). Sums staðar eru þessi veður svo viðurkennd staðreynd, að þau hafa fengið
sérstakt heiti, Básaveðrin á ísafirði, og Nípukollsveður á Norðfirffi. Sá sem
ætlar að hanna mannvirki, ætti alclrei að láta undir höfuð leggjast að leita upp-
lýsinga um slík veður hjá heimamönnum. I sóknalýsingum og jaröabókum (t. d.
Arna og Páls) er líka oft mikill fróðleikur um Jretta efni.
Vissulega er ]iað ekki algild regla, að ofviðri séu mikil við fjöll, og Dalatangi
er gott dæmi um þaff. Hin dæmin eru jió fleiri, og má t. d. benda á Akureyri og
Galtarvita.
Til aff áætla Jressi áhrif setjunr við fram Jjá hugmynd, aff mesta hæð fjalla yfir
sjó innan 5 kílómetra fjarlægffar frá stiiðinni geti aukið vindinn í hviðunum rem
hér segir:
Hæð Aukning
100-300 m 5 m/s
300—600 m 10 m/s
yfir 600 m 15 nt/s
Fjarlœgð frá sjó. Þegar litið er á kortið, verffur ekki komizt hjá að álykta, að
ofviffri séu almennt minni í innsveitum en viff sjóinn, ef undan er skilið há-
lendiff. Þetta er alþekkt fyrirbæri, og til dæmis í Danmörku er talið, að á
10 km. breiffu belti á vesturströndinni sé 10% meiri vindur en annars staðar
á landinu. Viff teljum jafnvel, að vindur sé um 20% minni en við ströndina,
jiegar komiff er 50 km. inn í landið, en jió Jjví aðeins, að stöðvarnar séu á lág-
lendi.
Virk heeð yfir umhverfi stöðvar. Allar tölur hér á undan eiga við vindinn í
10 metra hæð ylir næsta umhverfi. En vindurinn eykst með hæð, og sé hún
önnur en 10 metrar, Jiarf aff leiffrétta fyrir því. Eftir dönskum verkfræffiregl-
um er til dæmis reiknaff með, aff vindálag á 60 metra hátt raflínumastur sé
þaff sama og í toppi mastursins, um 25% meira en í 10 metra hæff. Og unt
sumar stöðvar á jörffu niffri gildir reyndar svipað. Veffurstöffin á Stórhöfða í
Vestmannaeyjum er t. d. uppi á hæð, senr er 120 metrum hærri en sjórinn í
kring. Þetta jafngildir Jrví, aff vindmælirinn væri á 130 metra háu mastri.
Þetta er fremur einfalt mál, og skýrir Jraff ákjósanlega, hvers vegna vindur
á Stórhöfffa er svo miklu meiri en á stöðvum á sléttlendi út við sjó. En oft er
Jró mjög erfitt að meta, hver muni vera hin virka hæð staðar effa mannvirkis
yfir umhverfi sitt.
Ofviðri lengri eða skemmri timabil.
Til Jtess að finna 100 ára ofviðri má bæta 1—2 m/s við 50 ára ofviðrið, ef
5Ö ---- VEÐRIÐ