Vikan - 13.09.1962, Blaðsíða 21

„Þú ert enginn viðvaningur í þessu,
sé ég“, varð honum að orði. Og
hann spurði sjálían sig, hvort hnútur-
inn, sem örlaði fyrir á nefi hennar,
mundi vera henni áskapaður eða af-
leiðing brákunar beinsins, þegar hún
var barn. Augnabrúnir hennar voru
þétthærður, bersýnilegt að hártengur
höfðu aldrei verið að þeim bornar;
þær voru eins konar stimpiil þvi til
staðfestingar, að yndisbokki hennar
væri upprunalegur og ósvikinn, ó-
mengaður af sýndarbrögðum gervi-
menningarinnar.
Hún leit ekki upp, en þó fann hann,
að hún varð Þess vör að augu hans
hvíldu athugandi á henni.
„Þegar allt kemur til alls, er ég
barn norðursins", mælti hún og held-
ur fálætislega.
Dahl gat ekki almennilega áttað
sig á hvað lá að baki þessari góðlát-
legu sjálfshæðni hennar. Hann tók
upp eina rjúpuna og fór að reita hana.
Það þurfti ekki neitt átak til að kippa
fjöðrunum upp úr hamnum, sem enn
var ylvolgur, og fiðrið undir vængj-
unum var svo létt, að það sveif burt
með golunni.
„Veiztu það, að þér virðist horfin
öll feimni?“ mælti hann allt í einu.
„Feimni? Við hvað?"
„Hvað? — Okkur karlmennina".
„Ég skil ekki hvað þú átt við“, svar-
aði hún og roðnaði.
„Þú ert alin upp í afskekktri trú-
borðsstöð, er ekki svo? Hefur þú
kynnzt öðrum en foreldrum þínum?"
Hún hló og það leyndi sér ekki, að
henni iétti mjög. „Síður en svo. Indi-
ánarnir komu þangað á hverju sumri
og E'skimóarnir dvöldust þar allan árs-
ins hring".
„Það á þó ekki saman nema nafn-
ið“, maldaði hann enn í móinn.
„Hvernig erú þeir annars, Eskimóarn-
ir ?“
„Eins og kátir krakkar", svaraði
hún. „Síbrosandi alla daga“. Svo varð
hún hugsi eitt andartak og roðinn
hvarf af vöngum hennar. „Að visu get-
ur þeim runnið í skap, en það er ekki
nema rétt i bili og óðar gleymt. Aft-
ur á móti láta Þeir engum liðast að
ráða yfir sér og taka ógjarna skipun-
um. Pétur Júlíus, Eskimói, sem lengi
hefur verið vinnumaður hjá föður
mínum og annast sleðahundana, er
dásamlegur maður — en maður verð-
ur alltaf að láta hann skilja á sér,
hvað maður ætlist til að hann geri.
Það er þýðingarlaust að ætla sér að
segja honum fyrir verkum".
Þá loksins skildi hann það. Skildi
hvernig á þvi stóð, að hún haíði þrosk-
að með sér þessa frábæru hæfni til
að stjórna óbeinlínis; ekki með því að
segja neinum fyrir verkum, heldur
einungis gefa í skyn með lagni og
festu. Hann tók handfylli sína af
fiðri og varpaði á eldinn af rælni. Það
brann óðara með snörpu snarki.
Kannske var það rammur þefurinn
af því, þegar það brann, sem vakti
þessa annarlegu þorstakennd með
honum, sem hann kannaðist alltof
vel við. Kannske hafði þefurinn vak-
ið í minni undirmeðvitundar hans
brunaþefinn úr rústunum í Falais.
Varir hans urðu allt í einu skrauf-
þurrar og hann sá áfengisflöskurnar
þrjár, sem hann átti geymdar úti í
flakinu, skyndilega eins ljóst fyrir
hugskotssjónum sínum og þær lægju
ekki armslengd frá honum. Og enn
fann hann vakna hjá sér óeðlilega
andúð á því að verða til að hneyksla
sakleysi hennar. Hún getur ekki skil-
ið þetta, hugsaði hann; hún hefur
ekki hugmynd um, hvað þetta er.
Þorstinn kvaldi hann; þessi undar-
lega, sára ílöngun, sem gert hafði
honum undanfarna daga þungbærari
en nokkru hinna. Það var hann
ekki í nokkrum vafa um. Hann hafði
barizt gegn þessari ílöngun og ekki
iátið undan henni enn; sjálfur var
hann undrandi yfir þessari staðfestu
sinni og gat ekki almennilega skýrt
hana — það var ekki fyrir það, að
nálægð dauðans, þegar flugvélin nauð-
lenti, hefði breytt honum eða afstöðu
hans til lífsins og sjálfs sín; ekki
heldur hneykslun stúlkunnar á' þess-
um lesti hans. 1 rauninni var þetta alls
ekki staðfesta, heldur eitthvað svipað
því og Þegar krakki dregur eins lengi
og hann getur að stinga síðasta sæl-
gætismolanum upp í sig.
Hendur hans titruðu og hann svitn-
aði í lófunum svo fiðrið af rjúpunni
klesstist við þá. Stúlkan hætti allt í
einu að reita, starði upp i loftið ann-
ars hugar. Þetta mun henda okkur
öll, dag eftir dag, hugsaði hann, þessi
ósjálfráða yfiriýsing um það, að við
höfum ekki gefið upp alla von. Svo
tók stúlkan aftur til við að reita rjúp-
una af hálfu meira kappi en áður.
„Hvernig fer, ef okkur verður nú
ekki bjargað?" spurði hún.
„Okkur verður bjargað", sagði hann.
„Já, ætli það ekki? Ætli það sé
ekki öldungsins víst?“ Það var djúp
alvara í spyrjandi augnatillitinu. „En
ef það brygðist nú samt? Þá eigum við
mikið starf fyrir höndum. ..."
„Hvað áttu við?“ spurði hann og
ílöngunin gerði aftur vart við sig.
„Ég þekki vetrarhörkurnar hérna,
Lincoln. Það teflir hér enginn á tvær
hættur, án þess að það hefni sín. Hef-
urðu heyrt getið manns nokkurs, sem
hét Leonidas Hubbard?"
„Bandaríkjamannsins, sem vann að
könnun þessara landsvæða endur fyr-
ir löngu?"
Hún kinkaði kolli. „Já. Og varð úti,
örmagna af hungri. Hann vaf þó nær
byggð en við, og vissi þar að auki hvar
han var staddur. Við megum ekki
vanmeta hætturnar og örðugleikana,
sem við eigum í vændum, ef okkur
verður ekki bjargað.... “
Hún hafði lokið við að reita fyrstu
rjúpuna, lagði hana frá sér og tók
upp aðra. Það gegndi furðu, hve
kroppur fuglsins hafði minnkað við
að missa fiðrið; hann var eiginlega
ekkert nema bringan, en hún var líka
feit og þrýstin.
Nú tók freistingin á sig nýja mynd;
Dahl fann ekki fyrst og fremst til
löngunarinnar í áfengið og áhrif þess,
heldur iöngunar til að láta undan
sjálfri ílönguninni. Það var ekki
nautnin sjálf, heldur að gefast upp.
Hendur hans titruðu og augnaráðið
varð fjarrænt.
„Ég geri ráð fyrir. ..." mælti hann
annars hugar, en þagnaði við, þegar
hann sá flöskurnar þrjár fyrir hug-
skotssjónum sínum.
Hún leit á hann. Virti hann fyrir
sér með áhyggjusvip. „Gengur eitt-
hvað að þér?“ spurði hún.
Axarhöggin kváðu við inni i kjarr-
inu. Sól var komin í hádegisstað og
það var hlýtt og bjart.
„Hvað ég ætlaði að segja .... Jú,
ég geri ráð fyrlr að við séum í raun-
inni öll verr á vegi stödd en Robinson
gamli Krúsó. Hann þurfti að minnsta
kosti ekki að kvíða vetrarhörkunum."
Hann hafði hugsað sér að segja
þetta í hálfgildings háði, en einhverra
hluta vegna tókst honum ekki að ná
þeim hreim. Augu hennar hvíldu enn
á honum, og hann fann það á sér, að
honum hafði ekki tekizt að blekkja
hana. Sennilega hafði hún samt ekki
getið sér til hvað að honum amaði,
en hún var áreiðanlega ekki í neinum
vafa um að ekki væri allt með felldu
og það olli henni bersýnilega alvar-
legum áhyggjum.
„Veiztu hvað kalt getur orðið hérna
á veturna?" spurði hún, en lét útrætt
um liðan hans.
„Ekki nákvæ.mlega. Býst við að það
geti orðið skrambi kalt.“
„Tuttugu til fjörutíu stig. Vikum
saman .... “
„Einmitt það.“
„Slíkan kulda lifir enginn af á ber-
svæði," sagði hún með áherzlu. ,,E'f
við neyðumst til að halda hér kyrru
fyrir, erum við dauðadæmd, nema við
höfum komið okkur upp einhverju
húsaskjóii og aflað matarbirgða fyrir
veturinn."
„Skjól .... getum við ekki notazt
við flugvélarflakið? Eða Þá tjaldið ?“
spurði hann.
„Nei. Hvorugt kæmi okkur að haldi
yfir veturinn. Við verðum að reisa
bjálkakofa. Það er eina lífsvonin."
Hann komst ekki hjá að hugleiða
orð hennar, enda þótt hann væri þess
fullviss að ekki gæti til þess komið
að þau yrðu að dveljast þarna vetar-
langt — og hann varð að viðurkenna,
að enn einu sinni var það hún, sem
hafði lög að mæla. Hann renndi aug-
unum í vesturátt, þangað sem hann
hafði verið á veiðum um morguninn.
Þar undir ásnum var þéttúr skóglund-
ur við straumhæga smáelfi.
Hann kinkaði kolli og mælti rólega:
„Það stendur bjálkaköstur niðri við
ána þarna, þar sem ég skaut rjúpurn-
ar í morgun. Þessir bjálkar eru orðnir
gamlir, börkurinn hefur fletzt af þeim
og sumir þeirra eru orðnir mosagrónir,
en þeir virðast algerlega ófúnir. Það
kynlegasta er, að greinarnar haía ver-
ið sniðnar af þeim, og þeim hefur ver-
ið hlaðið í köst þarna .... af manna-
höndum.“
Hún hætti reitingunni og starði á
hann. Það sló bliki á augu hennar.
„Lincoln .... þá hafa Montagnais-
Indíánarnir einhvern tíma verið á
þessum slóðum. Ef til vill hafa þeir
haft þarna aðsetur ....“
„Ekki sá ég nein merki þess. Ég
svipaðist um eftir viðarösku .... en
bjálkakösturinn hefur áreiðanlega
staðið þarna árum saman ....“
„Þeir hafa þá hugsað sér að hafa
þar vetursetu, en þózt sjá fram á veiði-
brest og flutt sig annað,“ sagði hún og
starði yfir að ásnum. „En þetta kem-
ur okkur í góðar þarfir. Það sparar
okkur erfiðið við að höggva bjálka í
kofann, og þarna er áreiðanlega ákjós-
anlegasta kofastæði. Þeir hafa vit á
því, Indíánarnir"
Enn hlaut Dahl að viðurkenna það,
hvort sem hann vildi eða ekki, að
hún gerði honum skömm til sem karl-
manni. Það var ekki alveg laust við að
honum mislikaði, að hún skyldi þannig
umsvifalaust ræna hann öllum heiðri
af uppgötvuninni. Svona gat erfðaaf-
staða haldið velli fyrir árangri og
áhrifum menningarinnar, hugsaði
hann; frá þvi hann gerðist fullþroska
maður hafði hann risið gegn allri
þeirri beinu og óbeinu kúgun, sem
konan varð fyrir af hálfu karlmann-
anna, einungis fyrir það að þeir voru
henni meiri að likamsþreki — en nú
mislíkaði honum það sjálfum, þegar
kon tók af honum forystuna, enda
þótt hann yrði að játa að hún hefði
þar flest umfram hann. Ef til vill
hafði Alison litla hugmynd um þessa
ævarandi togstreitu milli kynjanna og
sá þvi ekkert bylltingarkennt við það
að taka frumkvæðið í sínar hendur;
kom kannski ekki til hugar að hún
væri i rauninni að taka fram fyrir
hendurnar á þeim, karlmönnunum.
Það var ekki að vita nema hún væri
einmitt alin upp við jafnrétti kynj-
anna, helgað af hinni hörðu og misk-
unnarlausu baráttu við náttúruöflin
og umhverfið, þar sem sérhver ein-
staklingur varð að leggja sig allan
fram, hvort heldur hann var karl
eða kona ....
Hann varð að beita sjálfan sig valdi
til að taka eftir því, sem hún var að
segja. Nú var það ekki lengur löng-
unin í áfengið, sem olli honum óþæg-
indum, heldur eitthvað allt annað,
sem hann gat ekki gert sér fyllilega
grein fyrir. Hann stóð andspænis ein-
hverju, sem ógnaði hversdagslegu lífs-
viðhorfi hans, þvingaði hann til endur-
skoðunar á mati, sem hann hafði hing-
að til álitið rökrétt og sjálfsagt.
„Indíánarnir hafa horfið héðan sök-
um veiðibrests", sagði hún. „Þeir elta
veiðidýrin, eiga allt sitt lif undir þeim.
Það er vonandi að veiðidýrin hafi
komið aftur á þessar slóðir; það getur
haft úrslitaþýðingu fyrir okkur. Svo
getur farið að við eigum líka líf okkar
undir því komið, hvernig veiðin verð-
ur.“
„Þeir finna okkur áreiðanlega,"
sagði Dahl og leit ósjálfrátt upp í
loftið." Það fer ekki hjá Því að þeir
finni okkur.“
Um leið og hann sleppti orðinu,
veitti hann þvi athygli að einhver
breyting hafði orðið á umhverfinu.
Hann áttaði sig ekki á henni fyrst í
stað .... jú, axarhöggin inni í kjarr-
inu voru hljóðnuð og ekkert rauf
lengur hina djúpu, viðfeðmu þögn
auðnanna.
Greatorex varpaði írá sér öxinni
rétt eins og skaptið væri allt i einu
orðið rauðglóandi i greipum hans.
Hann tók undir sig stökk urn leið og
hann kallaði:
„Gættu að þér, Carl .... Tréð er að
falla ...."
Prowse tók viðbragð. Þeir stóðu
hlið við hlið og stöi'ðu á grenitréð. En
það hreyfðist varla.
„Fjandinn hafi Það,“ mælti Prowse.
„Við verðum að höggva betur ...."
Þeir störðu á grannan toppinn, sem
sveiflaðist lítið eitt til. Varla meir en
fáeina þumlunga.
„Nei, Carl .... bíddu við ....“
Lágt brak kvað við í trénu, sem nú
tók að hallast fyrir alvöru, hægt fyrst
en um leið og það missti jafnvægið,
jókst fallhraði Þess unz það lá kylli-
flatt á jörðunni. Enginn dynkur kvað
þó við að ráði, greinarnar tóku af Því
skellinn með fjaðurmagni sínu.
Greatorex andvarpaði feginsamlega.
Um leið og slakaði á spennu eftirvænt-
ingarinnar, fann hann aftur til kuld-
ans og lúans, en það lá við sjálft að
það vekti með honum þægilega kennd.
Að vísu varð hann enn að gæta Þess
að mæðast ekki, svo hann stæði ekki
á öndinni, og hann verkjaði i báða
handleggina .... en þessi dofi i vinstra
upphandleggnúm, sem hann hafði
þjáðst af alltaf öðru hverju um langt
skeið, virtist með öllu horfinn. Og Það
var góðs merki.
Kannski var það einmitt þetta, sem
hann þurfti við — stöðugt líkamlegt
erfiði undir beru lofti. Og allt í einu
minntist hann þess, að hann hafði
aldrei heyrt þess getið að skógarhöggs-
menn þjáðust af hjartabilun.
Framhald í næsta blaSi.
VIKAN 21