Vikan - 08.02.1973, Side 9

Grískt gullskraut frá sjöundu öld fyrir Krist, ætlað til að bera i festi um hálsinn, þannig að það liggi niðri
á bringu. Frá Kamírus á Ródos.
Indverskur eyrnalokkur, gerður í
Delhi á nitjándu öld. Smelltur, úr
gulli, perlum, túrkísum og
jargonum.
um kynkvíslum hafa notað þá
til skrauts og sundurgerðar.
Blámenn hafa notað þá sem
eyrnaskraut, og Kleópatra á að
hafa leyst upp perlu í vínbik-
ar þeim, er hún bauð Antóní-
usi að bergja. Það vín hlýtur
að hafa verið súrt sem edik til
að hafa slík áhrif. En þar í
landi var vínið sætt sem hun-
ang að þeirrar tíðar hætti.
Þetta tiltæki hennar er ráð-
gáta. Ef til vill átti það að
tákna stórmennskubrag henn-
ar og ofrausn.
Brátt kom að því, að gim-
steinar fengu trúarlega þýð-
ingu, auk þess sem töframátt-
ur þeirra var óspart notaður.
Töframenn notuðu gimsteina
til að skyggnast inn í ókomna
tímann og opinbera vilja guð-
anna. Þeim var raðað í dular-
full tákn á brjósthlífar æðstu
presta Júðanna. Mikil helgi
var tengd við gimsteinabauga
katólskra kirkjuhöfðingja, og
hinir trúgjörnu héldu þá gædda
læknisdómi fyrir líkama og sál.
Gimsteinar hafa verið muld-
ir í duft og notaðir í læknis-
lyf, en líka sem eitur.
Eigi leið á löngu, þar til er
konur tóku að skoða þá sem
einkaerfð sína. Hinar ungu og
fögru notuðu þá til að auka á
töfra sína, tóku að jafna gliti
perlunnar við hörundsbirtu
sína, gneistum safírsins við
ljós augna sinna og glóð rúb-
ínsins við roða varanna. Hinar
aldurhnignu táknuðu með þeim
virðuleik sinn og skákuðu
genginni æsku með íburði og
ríkilæti. Barmskraut tiginnar
ekkju kann að eiga lítið skylt
við einbauginn á fingri nýfastn-
aðar meyjar, en þó má rekja
skyldleikann.
Engin hönd þykist of hrjúf
til að bera ósvikna gimsteina,
enginn háls of visinn til að
skreyta hann perluhelsi, eng-
inn úlnliður of beinaber fyrir
demöntum sett armband. í með-
vitund konunnar er þetta ætíð
dýrir steinar.
Gimsteinar eru jafnan ást-
sælasta gjöf elskhugans. Skáld-
in syngja þeim lof og dýrð.
Greyptir í veldissprota tákna
þeir vald þjóðhöfðingjans. í
glugga veðmangarans tákna
þeir raunasögur, er hræra
hjörtu brjóstgóðra og lífs-
reyndra manna. Þeir eru líf-
vana tákn um lífræna fegurð,
gæddir ægilegu valdi til góðs
og ills.
Sagan um upphaf og upp-
runa gimsteinanna er harla
merkileg. Hér eru nokkur leið-
armerki:
Fyrir 55 öldum höfðu Forn-
Egyptar þegar safnað í fjár-
hirzlu sína mikilli gnótt dýrra
steina, aðallega túrkisum, sem
munu hafa verið fengnir í vöru-
skiptum við Monitúa, herská-
an þjóðflokk, er byggði Sinai-
skaga. Sennilega hafa þeir
safnað steinunum í gilskorn-
ingum í hlíðum sandsteins-
fjalla, sem þar eru frá kola-
tímabilinu. Brátt rak að því, að
konungur Egypta vildi afla
steinanna sjálfur. Árið 3250
fyrir Krists burð bauð Usefes
konungur út liði og hugðist
undiroka Monítúa. Mun það
hafa tekizt, því að vitað er, að
50 árum síðar lét Semarkef
vinna námuna, og síðan var
því haldið áfram um 2000 ára
skeið.
Maghara eða „náman góða“,
er Egyptar nefndu svo, var
lengi vel unnin af kappi, en er
hún tók að tæmast um 2000 f.
Kr., var tekin upp vinnsla í
Serabit, 10 mílur frá Maghara.
Sú náma hafði fundizt í tíð
Snefrús konungs, 2900 f. Kr.,
en var tekin til vinnslu aftur
á dögum Senwostri I, um 1950
f. Kr.
Leiðangrar Egypta til að
safna túrkísum á Sinaiskaga
eru fyrsti námugröftur í stór-
um stíl, svo að vitað sé. Virð-
ist sem skipulag allt á leiðöngr-
um þessum hafi verið svo svip-
að því, sem nú gerist, að furðu
sætir. Um 2000—3000 verka-
menn voru sendir út af örk-
inni undir stjórn tigins em-
bættismanns frá hirð Faraós.
Til aðstoðar hafði hann nokkra
verkstjóra og námufræðinga og
öflugan hervörð. Leiðangrar
þessir voru vandlega skipu-
lagðir. Þar voru sérstakir for-
ingjar, er skyldu annast matar-
birgðir, flutninga, hervernd,
reikningshald og hreinlæti.
Matvæli voru flutt á ösnum frá
H
Kragi Nebti úr fjársjóði Tútankamens Egyptalandskonungs, sem uppi
var á fjórtándu öld fyrir Krist. Kraginn er úr gulli og lagður lituðum
gierplötum.
6. TBL. VIKAN 9