Vikan - 08.11.1973, Blaðsíða 11

stBar f Englandi og Svlþjóö. Hún starfaði í
Utanrlkisráöuneytinu 1955—1960 og siöar viö
Morgunblaöiö og rlkisútvarpiö og hefur frá
1955 veriö húsfreyja i Reykjavk, á Eskifiröi, I
Uppsölum I Svlþjóö og loks I Reykjavlk ööru
sinni.
Svava Jakobsdóttir telst i fremstu röö Is-
lenzkra rithöfunda, er kvöddu sér hljóös á
siöasta áratug, og hafa birzt eftir hana smá-
sagnasöfnin 12 konurog Veizla undir grjót-
vcgg, skáldsagan Leigjandinn og leikritiö
Hvaö er I blýhólknum? Mun hún einkum
kunn af skáldsögunni, enda er hún sérstæö
og áhrifamikil, þó aö ekki séu allir á einu
máli um, hvernig skilja beri táknrænan boð-
skap hennar.
Litt bar á stjórnmálaáhuga i fari Svövu
Jakobsdóttur á bernskudögum hennar, en
hún var af kunnugum talin vinstrisinnuö i
likingu viö Jakob fööur sinn Eystein bróöur
hans. Mun Svövu þó naumast hafa grunaö, að
húnætti eftir aðbeita sér á vettvangi islenzkra
stjórnmála.Varöbóndihennarséra JónHnefill
ABalsteinsson, sem reyndist framan af ævi
sannfæröur sjálfstæöismaöur og harla I-
haldssamur, hvort heldur heimilisfang hans
var I Reykjavik eöa átthögum austurálandi.
Hins vegar er Svava nægilega einþykk og
sjálfstæö til aö fara sinu fram, þó aö hæglát
viröist, og mun aldrei hafa þóknazt eigin-
manni sinum i kjörklefanum. Miklu réö svo
um eindregnari pólitiska afstööu hennar, aö
þau hjón dvöldust um skeiö i Sviþjóö, þar
sem ferskur andblær feykti til rykinu, er
setzt haföi á klerkinn unga og maddömuna
austur á Eskifiröi.Kynntist Svava þar
nýstárlegum hugmyndum og róttækum
skoöunum, ihugaöi kjör og hlutskipti kvenna,
sem vinna utan heimilis, og þðttist sj&fram
á, aö þeirra myndi brátt gæta I islenzku þjóö-
lifi. Ber skáldskapur hennar þessu vitni, og
heimkominni leizt henni vist lýöræöissósial
ismi eins og sænskir jafnaöarmenn boöa og
framkvæma skásturkostur i stjórnmálum og
engu siður, þó aö hún tæki kaup hjá Morgun-
blaöinu stuttan tima. Jafnframt glæddist
meö henni þjóöerniskennd og upp-
reisnarandi, en vanþóknunin á hersetu
Randarikjamanna hér á landi jókst aö sama
skapi. Samt lék enn vafi á, hvar Svava kynni
að skipa sér I flokk, en þá bauöst henni allt I
einu framboö á vegum Alþýöubandalagsins,
svo aö. valiö geröist auövelt. Þekkist hún
boöiö fúslega og skipaöi þriöja sæti fram-
boöslistan, en Magnús Kjartansson og Eö
varö Sigurösson tvö hin efstu. Vegnaöi nú Al-
þýöubandalaginu ólikt betur en 1967.
Bættist þvi fylgistapi i höfuöstaönum og
vel þaö, enda náöu Magnús og Eövarð báöir
kosningu, en Svava varö landskjörin.
Sú kænlega ráöabreytni Magnúsar
Kjartanssonar aö fá Svövu Jakobsdóttur i
framboö á vegum Alþýöubandalagsins viö
siöustu alþingiskosningar reyndist snjall
leikur i pólitisku tafli. Allar horfur sýndust á,
aö kommúnistaarmurinn næöi fastari
tökum á Alþýöubandalaginu eftir aö-
skilnaöinn viö Hannibal Valdimarsson og þá,
er honum fylgdu aö rnálum eöa stóöu nærri,
og haföi þaö óorö komiö Reykjavikurdeild
Alþýöubandalagsins i koll Í967. Framboð
Svövu var einmitt hugsaö sem mótvægi gegn
sliku ámæli. Jafnframt var hún prýöilega
fallin til þess aö predika almennum kjós-
endum þá utanrikisstefnu og þjóöernis-
hyggju, sem Alþýöubandalagiö hefur mjög á
oddi, en gömlu stalinistunum hentar engan
veginn aö flika. Svava hefur og rækt þaö hlut-
verk óspart. Ber mun meira á þeim mál-
flutningi hennar á alþingi en umbótatil
lögum I félagsmálum, þó aö hún reyni einnig
aö sinna þeim. Svava er allvel máli farin og
semur ræöur sinar og greinagerðir af miklu
listrænni iþrótt hvaö varöar oröanna hljóöan
en flestir keppinautar hennar á vettvangi
stjórnmálanna. Hún nær gjarnan eyrum
kvenna, menntafólks og ýmissa nytsamra
sakleysingja.sem rekastekki i flokkum, en
skila sér samt á kjörstaö og byrgjast þar.
Hún á aö vera óbreyttum kjósendum ó-
vefengjanleg sönnun þess, hvaö Alþýðu
bandalagiö sé frjálslynt og þjóörækiö og ís
lendingum áhættulaust aö fela þvi pólitiska
forsjá. Mun Svava hafa dugaö flokki sinum
drjúgum betur I siöustu kosningum en hinir
róttæku og kröfuhöröu leiötogar, sem ráöa
feröinni. Dylst engum, aö henni er mikiö
niöri fyrir, þegar hún hneykslast á spillingu
hersetunnar og fordæmir þátttöku Islendinga
I hernaöarbandalagi. Áhrif hennar ná og
lengra. Svava er fulltrúi óánægöra kjósenda,
sem eru þrevttir á samábyrgöinni og endur-
tryggingunni i islenzkum stjórnmálum og
vilja umfram allt eitthvaö nýtt, þó aö nokkur,
vafi leiki á, hvaö þaö veröi. Hún býöur þeim I
húsakynni Alþýðubandalagsinsog heldur þvi
ótæpt fram af trúarhita og sannfæringar-
krafti, aö þar sé þeirra staður.
Hitt er annaö mál, aö Svava Jakobsdóttir
gengur aldrei af neinu gömlu kerfi dauöu.
Þingmennskan er hennar atvinnuvegur, er'
sýnu betur launaður og ólikt
viröulegri en að lesa prófarkir af
Morgunblaöinu eöa raöa saman
dagskrárefni handa rikisútvarpinu. Hún er
kona, sem vinnur utan heimilis til aö létta
undir meö bónda sinum, og kýs miklu fremur
aö þjóna I þvi skyni L úöviki Jósefssyni,
Magnúsi K jartanssyni og Ragnari Arnalds
en einhverjum heimtufrekum og leiöinlegum
broddborg.urum. Og Svavá er vinnuveit-
endum sinum jafnvel liötækari en til var
ætlazt, þegar gengiö var frá pólitiskri vist-
ráöningu hennar fyrir siöustu kosningar.
Eiginmaöur hennar er til dæmis hættur aö
reka erindi Sjálfstæöisflokksins, en aftur á
móti farinn aö predika róttæka þjóöræknis-
stefnu i anda Alþýöubandalagsins. Madd
aman er sem sé viljug. og lipur I þvi starfi,
sem henni gafst fyrir siöustu alþingis-
kosningar og hún mun áreiöanlega halda á-
fram, ef eftir þvi veröur leitað. Hins vegar
tekur Svava Jakobsdóttir naumast ööru vlsi
til i húsi Alþýöubandalagsins en hreinsa
bletti af gólfum og veggjum milli þess sem
hún matseldar fyrir sig og sina. Hún er
leigjandi þar — og veit ekki, hvað er I blý-
hólknum. Lúpus.
45. TBL. VIKAN 11