Vikan - 25.05.1978, Blaðsíða 54

hugarlund, hvert umræðuefnið
yrði, ef við hleyptum fjórum
svona krökkum út einum. Öll
með sama bakgrunn, sömu
reynslu, hugsunarhátt og
misnotkun deyfilyfja. Þau
myndu strax byrja umræðurnar
um „efnið,” annað kæmist ekki
að. Við hin eldri erum eins og
hemill á slíkt, við vekjum áhuga
þeirra á öðrum hlutum, kom-
um inn hjá þeim hýjum
hugmyndum. Við drögum
eiturlyfjaguði, eins og Hendrix
og Zappa, niður af stöllunum.
Við bendum þeim á verðmæti,
sem vert er að berjast fyrir í
lífinu.
Öll ungmennin, sem koma til
Hassela hafa hætt í skóla of
snemma eða skrópað meira og
minna síðustu árin. Þau kunna
ekki að haga vinnu sinni við
nám og eru mjög illa að sér í
móðurmáli, reikningi, sögu og
samfélagsfræði. Undirbúningur
þeirra er svo lélegur, að þau hafa
oft ekki verið fær um að
notfæra sér námið á Forsa
lýðháskólanum, og því hefur hin
síðari ár verið undirbúnings-
kennsla einn dag í viku til að
búa þau undir námið við
skólann. Kennararnir koma frá
skólanum.
Um leið og samviskan
vaknar
Það er erfitt fyrir alla að
breyta sér, skipta um hlutverk ef
svo má segja. Fyrir unglingana á
Hassela er það geysilegt átak.
Eftir nokkurra mánaða dvöl
finna þeir sig í erfiðri stöðu,
innri sálarró er engin og eitt-
hvert tómarúm innra með
þeim, sem þeir eru ekki strax
færir um að fylla upp með ein-
hverju nýju. Þess vegna gerast
sumir hreint og beint sjúklingar
— verða magaveikir, höfuð-
veikir, eða hjartsláttur verður til
ama. Já, þessi sefjun hefur
gengið svo langt, að stöku
unglingur hefur lagst inn á
sjúkrahús til skemmri dvalar.
Meðan þetta ástand varir,
dettur þeim gjarna flótti í hug.
Þeir vilja þá ekki vera hér á
bænum og læra að vinna og
bjarga sér, eins og hver annar
Jón Jónsson. Þeir vilja leysa sig
undan ábyrgð á sama hátt og
áður — með flótta. Um leið og
starfsfólkið fær grun um, að
A bœnum eru níu hestar í góðri umhirðu vistfólksins.
slíkar hugrenningar séu í
kollinum á þeim, er kallað
saman til fundar. — Við
reynum að gera þeim ljóst, að
þau megi ekki svíkja hópinn,
það sé mikilvægt fyrir þau öll,
að enginn svíkist undan
merkjum, á bænum sé þörf fyrir
þau öll, það megi engan missa.
Unglingarnir vita, að ef þeir
flýja, verða þeir sendir tal baka.
Hvort sem þeir vilja eða ekki.
Pétur trúir okkur fyrir því, að
hann hafi margsinnis ráðgert
flótta, en staðist freistinguna. —
Bæði er, að langt er til borgar-
innar, og eins, að starfsfólkið tók
eftir því, hvað um var að vera.
En svo vissi ég líka, að það yrði
erfitt að horfast í augu við félaga
mína, þegar ég yrði sendur
hingað aftur — eins og hver
annar svikari.
— Þessir unglingar voru
algjörlega samviskulausir, þegar
þeir komu hingað, segir Ove. —
Við kennum þeim mikilvægi
samheldni og samvinnu. Og um
leið og samviska þeirra vaknar,
eykst ábyrgðartilfinningin.
Þegar á líður dvölina á Hassela,
eru allir samábyrgir varðandi
starfsemina á vistheimilinu.
— Hér er lýðræði, segir K. A.
og brosir breitt.
Forðast vanabundna
dagskipan
Á flestum vistheimilum sömu
tegundar og hér í Hassela er föst
stundaskrá og farið eftir föstum
reglum. Svo er ekki hér. Hér
forðast menn vanabundna dag-
skipan. Vandamálin eru tekin
fyrir jafnóðum á sama hátt og
gerist úti í þjóðfélaginu. Hér er
lögð rík áhersla á, að unglingarn-
ir finni mikilvægi hvers einstakl-
ings fyrir heildina. Þeir verða að
finna, að verk þeirra eru
einhvers virði fyrir samfélagið.
Vinnan gengur alltaf fyrir. En
það þýðir þó ekki, að fundir séu
aldrei haldnir. Við vorum
viðstödd „piltafund.” Það hafði
komið upp vandamál, sem þeir
vildu ræða allir saman. Þeir
töluðu um, að þörf væri á meiri
samheldni innan hópsins, hrein-
skilni og félagsskap. Þeir máttu
til með að leggja sig meira fram
en verið hafði. Þeir töluðu lika
um samskipti sín við stúlkur.
— Hvernig á maður að fara
að, þegar maður er hrifinn af
stelpu — en þorir samt ekki að
treysta tilfinningum sínum?
segir Björn.
Hinir piltarnir reyna að koma
með góð ráð. Umræðurnar eru
fullorðnislegar, við eigum erfitt
með að skilja, að þessir ungl-
ingar hafi lifað í niðurlægingu
og eymd eiturlyfjasjúklingsins
með undirheimalýð Stokkhólms
fyrir fimm-sex mánuðum. En
sjálfir hafa þeir engu gleymt:
— Þegar við sjálfir höfum
öðlast betra líf, segir Pirre, —
megum við ekki gleyma gömlu
vinunum og foreldrum okkar.
Þau þarfnast líka vakningar.
Hinir kinka kolli til
samþykkis. Þeir vita, að flest
hinna 58 ungmenna, sem dvalið
hafa á Franshammar hafa getað
staðist eiturlyfjanotkun. Þeir
vita, að þeir muni einnig standa
sig. Áhugi þeirra á nýju og betra
lífi hefur vaknað. Ekki er mikið
rætt um það, sem var, en því
meira um það, sem verða muni í
framtíðinni. Allir hlakka til
Evrópuferðarinnar, það er
hápunktur ársins. En undir niðri
kvíða þau því þegar dvölinni
lýkur. Hvernig verður á Forsa?
Fæ ég annað tækifæri, ef ég
stend mig ekki?
Pétur segir:
— Ég vil verða ráðsmaður á
búgarði. Fara á landbúnaðar-
skóla. En stundum efast ég um,
að mér takist þetta.
Hassela er heimili
Þegar starfsfólkið er spurt að
því, hvað valdi því, að meðferð-
in hjá þeim takist betur en á
öðrum vistheimilum, benda þau
fyrst og fremst á samveruna. —
Við búum öll saman, við deilum
kjörum með unglingunum,
erum þátttakendur í Iífi þeirra
nótt sem dag. Við reynum að
gefa lífi þeirra tilgang, ræðum
við þau um landsins gagn og
nauðsynjar. Sagt er, að ungl-
ingarnir séu fórnardýr óvin-
veitts kerfis, við kennum þeim,
að það gefi þeim ekki rétt til að
nota deyfilyf til að losna við að
horfast í augu við lífið og
vandamál þess.
Er við spyrjum Pétur að því
sama, klórar hann sér hugsandi í
kollinum, veit ekki vel, hvað
segja skal, getur ekki bent á neitt
sérstakt. — En heyrðu, segir
segir Pétur, — Hassela er
heimili. Skrifaðu það. Hassela er
heimili.
— Tilfinningar mínar gagnvart
dóttur yðar eru einungis heið-
arlegar — Ég ætla að fá hana til
þess að þvo mótorhjólið mitt!
54VIKAN 21. TBL.