Vikan - 17.10.1985, Síða 35

ist um
áfornbókasölum
í þann mund er blaðamaður
ætlar að kveðja og þakka fyrir sig
vindur kúnninn sér fram úr bóka-
stöflunum, stillir sér upp rétt inn-
an við búðarborðið þannig að við
sjáum ekki bóksalann. Hann snýr
baki við okkur, ræskir sig gervi-
lega og spyr: Áttu einhver blöð?
Bóksalinn verður allt aö því
blíðlegur á svipinn, réttir úr sér og
segir nokkuð borubrattur: Jamm.
Síðan dregur hann hægt út skúffu í
borðinu hjá sér og horfir kæru-
leysislega út í loftið á meðan kúnn-
inn fer höndum um innihald skúff-
unnar. Blaðamaðurinn teygir sig
og reigir og verður þess vísari að
þarna liggur hundurinn grafinn:
Skúffan er full með klámblöð af
örgustu og verstu tegund.
Það fer ekki frekar sögum af
skiptum þeirra kumpána eftir að
þau hófust á orðunum: Áttu ein-
hver blöð?
Alls ekki
dæmigert
Því fer fjarri að þetta sé
dæmigerð lýsing á viðskiptum í
fornbókaverslunum, hún er
undantekning. í flestum þessara
verslana er gott og vistlegt hús-
rými, vingjarnlegir og fjölfróðir
afgreiðslumenn — og maður hefur
ró og næði til að glugga í prentletr-
ið.
Verslun með gamlar bækur
krefst fjölbreyttrar kunnáttu og
yfirleitt eru fombókasalamir vel
að sér um margvíslegustu
viðfangsefni bóka og blaða. Það er
ekki hægt að læra þetta fag á nám-
skeiðum eða í skólum, reynslan er
eini skólinn.
Að sjálfsögðu „bera þeir saman
bækur” sem versla með þær, forn-
bókasalar heimsækja hver annan
til að bera saman verð og forvitn-
ast um þaö sem hinir hafa á boð-
stólum. Sama gildir raunar um
safnarana, þeir fara hringferð um
verslanirnar einu sinni í viku.
Flestir safnarar eru rosknir, einn
fornbókasalinn sagðist aðeins vita
um fjóra unga menn sem teljast
mega safnarar.
Annars er það ólíkasta fólk sem
sækir í fornbókaverslanir og þar
er stööugur straumur alla daga.
Þangað kemur ofvitinn sem les
bækur eins og aðrir lesa bíl-
númer. Oft kemur fólk sem á lítið
af peningum, er fátækt, og leggur
einn seðil á borðið — eldri hjón
sem eru búin að ákveða að gera
sér glaðan dag með því að kaupa
ódýrar bækur á fornbókasölunni.
Þarna versla rómantískar sálir,
tungumálamenn, bátsverjar,
ferðalangar — að ógleymdum
klámhundunum.
Breytingar á
undanförnum árum
Við forvitnumst nánar um
viðskiptin. Það kemur í ljós að
vídeóið veldur því að dregið hefur
talsvert úr sölu spennubóka en á
hinn bóginn hefur heildarveltan
ekki dregist saman. Það hefur til
dæmis aukist mikið áhugi á og
eftirspurn eftir ættfræðibókum og
héraðssögum. Þjóðlegur fróðleik-
ur er með öðrum orðum í sókn.
Fleiri en einn bóksali nefnir það
að þókaflokkar eins og ísfólkið eft-
ir Margit Sandemo seljist sérlega
vel, talsvert um að menn séu á
þiðlista eftir einstöku bókum úr
þeim flokki. Hasarblöðin og
Andrésblöðin eiga óbilandi vin-
sældum að fagna hjá yngri bóka-
ormum.
Reyfararnir standa alltaf fyrir
sínu. Þetta eru einkum enskar
bókmenntir í vasabroti og kosta
þetta frá 50 upp í 250 krónur stykk-
ið. I einni verslun hittum viö mann
sem var að festa kaup á nokkrum
slíkum og kvaðst lesa í það
minnsta einn reyfara á dag, eft-
ir vinnu. Hann hefur komist mest í
sex stykki á dag, og notar aldrei
orðabók.
Svonefndar djarfar bókmenntir
og blöð liggja frammi í þessum
verslunum, enda svo sem ekkert
að fela. Auðvitað segja bóksalarn-
ir persónulegt álit á þeim trakter-
ingum eins og annað fólk. Eftir-
spurnin er talsverð og þess vegna
eru þessi blöð höfð uppi við. Það er
helst að bóksalar láti eftir sér-
viskulegum kenjum, við fréttum
af einum sem var svo illa við Guð-
mund Hagalín að bækur eftir hann
voru alltaf hafðar undir borði.
Kunnáttusemi
Fornbókasalar leggja mismun-
andi áherslu á verslunarvöruna.
Sumir eru með mikið af gömlum,
fágætum bókum, aðrir versla
mest með hljómplötur og enn aðr-
ir eru mest með afþreyingarbók-
menntirnar. Það er eitthvað af
öllu hjá flestum, svo það borgar
sig að fara hringinn.
Viðskiptavinir ræða gjarnan
málin við afgreiðslufólkið og fá
nytsamlegar upplýsingar — til
dæmis að forlögin hækki verð á
orðabókum 1. júlí ár hvert og þess
vegna borgi sig að kaupa orðabók
fyrir þann tíma og bíða ekki fram
á haustiö þegar skólamir eru að
byrja, þá er alltaf of lítið framboð.
Þeir sem eiga bunka af tímarit-
um eða reyfurum geta farið með
hann í fornbókaverslun og fengið
skipt fyrir helmingi minni stafla,
skipt er á tveim fyrir eitt.
Mennirnir eru margir og þarfir
misjafnar. Sumum finnst forn-
bókaverslanir standa utan við
hinn eiginlega verslunarvettvang,
þær séu hálft í hvoru utanveltu.
Sannleikurinn er hins vegar sá að
þær eru snar þáttur í bókaverslun
í landinu og viðskiptavinir þeirra
margir hverjir ágætustu bók-
menntafræðingar og gagnrýn-
endur. Og ekki ætlum við að tylla
okkur í dómarasæti...
A bak við i einni fornbókasölunni. Ekkert að fela.
42. tbl. Víkan 35