Vikan - 18.12.1986, Page 54

Sakamálasaga skrifuð af Gunnari Gunnarssyni fyrir VIKUNA
milli gólflista og veggfóðurs, pírði augun í
skelliljósinu og smeygði sér í stól innan við
dyrnar þar sem ég sat, lét eins og hún væri
feimin skólastúlka að skjótast í fyrsta sinn á
stefnumót og ég man að ég vorkenndi henni
ekki því ég vissi sem var, að Stella var lífs-
reynd kona sem beið síns tíma - var reyndar
þegar farin að vefja mér um fingur sér og
segja fyrir verkum,
Tæfan, sagði Páll, þegar ég ráðfærði mig
við hann vitandi sem var að ég myndi hafa
ráð hans að engu, því ég var á hennar valdi.
- Tæfan. Forðaðu þér. Svona kvenfólk eyði-
leggur góða drengi.
- Taktu nú lífinu með ró, sagði ég við hana
og rétti henni blað að lesa. - Ég verð bráðum
búinn.
- Ég bíð ekki lengi.
- Hvað liggur á?
- Bara.
Andlit Guðgeirs í gættinni og ég sá augu
þeirra mætast, sá hve græðgislega skepnan
mældi hana út, ljósrauður tungubroddur
skaust út milli þunnra vara og hvít, freknótt
hönd fálmaði upp í gisið vangaskegg og aug-
un stóðu á stilkum eins og í markaðsspekúl-
anti þegar hann sér að fiskurinn lækkar í
verði: nú er lag.
Hver er þessi maður? hvíslaði hún þegar
hann var horfinn úr gættinni.
- Skítur, sagði ég, - skítur á priki, uppaln-
ingur úr flokknum, pokarotta föður síns -
maður sem ætlar að nota það fólk sem verður
á vegi hans og byggja með því pýramída yfir
sjálfan sig.
- Ég skil þig ekki.
- Komdu. Og allt í einu sá ég ekki ástæðu
til að vera lengur í vinnunni, greip hönd henn-
ar og fór í jakkann á leiðinni fram ganginn;
hún skimandi inn í herbergin, greinilega að
svipast um eftir Guðgeiri.
- Það er eitthvað við hann, sagði hún
stríðnislega þegar við vorum sest inn í bílinn
hennar.
- Ef þessi rnaður snerti þig, tæki utan um
þig, kyssti þig, færi um þig höndum, ef þú
svæfir hjá svona manni gæti ég ekki horft í
áttina til þín aftur. Mér myndi finnast ég ata
mig auri, sökkva í hlandfor, ég myndi kúgast
til æviloka.
- Ég skil þig ekki. Væri það ekki ég sem
yrði ötuð auri?
- Við bæði.
Þú verður að vera raunsær. Það getur
allt gerst í okkar sambandi.
Nú fór andliti Guðgeirs að bregða fyrir
álengdar hvar sem við fórum. Hann lagði leið
sína á sömu skemmtistaði og við, sá sömu
kvikmyndirnar, drakk kaffi á sömu kaffihús-
um, lagði bílnum sínum nærri hennar bíl, sat
stundum bak við stýri í götunni hennar þegar
ég kom frá henni um morguninn.
Ég veit að þetta er litil borg og að maður
getur átt von á því að rekast á hvern sem er.
En þetta er engin tilviljun. Hvað er þessi skíta-
haugur að hangsa kringum okkur?
- Spurðu hann. Þið eruð vinnufélagar.
- Þekkirðu þennan mann? spurði ég móður
Stellu og dró gluggatjöldin frá og benti niður
á götuna. En hún kvaðst ekki þekkja hann.
Samt fannst henni maðurinn koma kunnug-
lega fyrir sjónir. Var hann úr sjónvarpinu?
- Nei.
Og ég gekk á hann í vinnunni, þegar of-
sóknir hans höfðu staðið í tvær eða þrjár
vikur.
Já? og skithællinn horfði spyrjandi á mig.
Hvað á þetta að þýða?
- Hvað á hvað að þýða?
Þú ofsækir mig! Hvar sem ég fer er
smettið á þér glottandi álengdar.
Nei. Ég er ekki að ofsækja þig. Ég er
aðeins að dást að því fagra sem ég sé í um-
hverfinu. Þú ert ekki hluti af því. En af
einhverri tilviljun þá ertu oft í för með ákaf-
lega fagurri konu. Mér finnst gaman að virða
hana fyrir mér. Annað er það nú ekki. Það
er leyfilegt að horfa.
- Ef þú hættir þessu ekki, þá hef ég sam-
band við lögregluna. Ég kæri þig.
- Kæri vinur. Þegar að því kemur að þú
ferð að abbast upp á mig ætla ég ekki að
kæra þig. Það er loforð. Ég tek fremur lögin
í eigin hendur. Ég er þannig maður. Ég er
vanur því að hafa mitt fram.
Ég trúði honurn. Hann þráði að hafa sitt
fram. Þess vegna var hann flokksbundinn á
pólitísku blaði. Hann vildi sveigja annað fólk
að sínum vilja. Ég horfði á stórar hendur
hans hvílandi á borðinu eins og tvær rafknún-
ar greipar tilbúnar að kreista úr mér tóruna.
Langir fingur skeyttir gróflega saman með
liðamótum sem voru eins og víðir hólkar.
Rautt strí ofan á líkfölu andliti, augun hörð,
grimm og logandi af svalri heimsku eins og
glyrnur hænsnfugla. Mér fannst ég skilja
þennan mann: olnbogabarn, alinn upp hjá
þröngsýnu afdalafólki, hafður til sýnis þegar
gesti bar að garði, öll mannleg samskipti á
þeim bæ klaufsk og önug og vitað mál að
þyrfti hann einhvers með yrði hann að berj-
ast fyrir því af alefli, þola háð og spott foreldra
sinna. Hann átti ættartengsl inn í stjórn-
málaflokk sem hafði töglin og hagldirnar í
landinu og sá flokkur kom honum til bjarg-
ar, sá í honum greindan mann sem gæti lært
og Guðgeir var kominn í viðskiptanám haust-
ið eftir að allt brann til kaldra kola í afdalnum.
Altalað að drengurinn hefði kveikt í til að
hefna fyrir illa meðferð heima. En sé vilji fyr-
ir hendi innan einhvers flokks, innan öflugrar
hreyfingar sem hefur fyrir löngu keypt sína
dómara, sína rektora, sína presta - þá er eng-
in þörf á því að brennuvargurinn hangi.
- Ég játaði aldrei vegna þess að ég var aldr-
ei spurður, sagði hann einhvern tíma um það
leyti sem við báðir byrjuðum á blaðinu. Við
sáturn ásamt Páli og drukkum fram á nótt -
liður í blaðamannsuppeldi þess gamla og við
farnir að trúa hver öðrum fyrir bernskuraun-
unum. Undir morgun opnaðist Guðgeir og
framandi veröld blasti við mér: ég? ég var
bara strákur í pólitík tíðarinnar, arflaus
pjakkur og aldrei neitt óðal í sigti. - Ég ætla
mér að byggja upp á þessari rúst. Það kemur
að því að afdalirnir komast í verð. Það hlýtur
að vera. Þar var sjálfstæðisbaráttan háð, sagði
Guðgeir.
Bull. Sjálfstæðisbaráttan var háð hér á
mölinni og i kollinum á upplýstum mönnum.
Afdalir eru fyrir rollur.
- Þeir eru menningarlegt skaut þessa lands.
Það kemur að því að verkalýðurinn sam-
einast gegn þessu landeigendahyski sem gerir
út á ríkissjóð, sameinast gegn þessum smá-
höldum sem halda þjóðfélaginu læstu í krumlu
sinni og halda að við stritum til þess eins að
þeir geti grætt.
- Strákurinn er kommúnisti! kvartaði
Guðgeir við Pál.
Já, sagði Palli. Það er merkilegt, finnst
þér ekki, hvað fólki er farið að detta í hug í
seinni tíð.
- Engar áhyggjur. Ég lem þetta úr honum.
Og svo sneri hann sér að mér og tók mig
einhvers konar glímutökum. Ég misskildi
hann - sagði Palli mér seinna - hann ætlaði
að glíma við mig að fornum sið, enda alinn
upp við það að á góðum stundum tækju
menn hver annan glímutökum. Ég byrjaði
strax að slást, og hann neyddist til að verja
sig. Og gaf mér kjaftshöggin þannig að eftir
var munað.
Djöfuls fasistinn! æpti ég. - Það á að
drepa mann. Nægir ekki að hafa brennt heila
fjölskyldu til ösku - á nú að brjóta beinin í
mér?!
- Svona talar enginn við mig! og svo gekk
hann fram eins og berserkur, greip það sem
hendi var næst og tvíhenti í mig, braut stól á
bakinu á mér, fleygði ritvélum fram ganginn
á eftir mér; ég á hendingskasti ofan stigann
út á götu.
Ég hataði manninn.
Samt gat ég ekki annað en dáðst að grófri
hörku hans, einlægri reiði sem réðist gegn
öllu í umhverfi hans. Daginn eftir var hún
horfin og hann vatt sér að mér með hramm-
inn á lofti. tók í mig og lét eins og við væruni
félagar. En hann var ekki félagi nokkurs
manns. Vinátta var óhugsandi og orðið sjálft
ekki til í hans orðaforða.
Láttu hann vera, sagði Páll. - Hann er
eins og af annarri plánetu. Þið verðið að
umbera hvor annan.
Ég hefði trúlega tekið til fótanna, komið
mér eitthvað annað í vinnu hefði Hákon ekki
komið til skjalanna.
Hávaxinn, feitlaginn, brosmildur með ljóst
hár sem honum fannst gott að greiða í sífellu
og leit tíðum í spegil, hagræddi liðuðu hárinu,
strauk hökuna hugsi og hafði lag á fólki.
Guðgeir hafði gert ráð fyrir því að vera út-
nefndur fréttastjóri, en neyddist til að gleypa
vonbrigðin þegar Hákon kom óforvarendis
og tók við stjórninni.
- Svona er lífið, sagði hann og brosti glað-
lega til Guðgeirs. - Þinn tími kemur seinna.
Ég hef ekki trú á öðru. Og tókst svo á undra-
skömmum tíma að vekja nýjan athafnablæ á
54 VIKAN 51. TBL