Vikan - 24.11.1938, Blaðsíða 7

Nr. 2, 1938
VIK A N
7

Á klöppinni stendur sverðtígrisdýr. Horntennur þess í efra skolti, eins og rýtingar að lögun, sjást
mjög greinilega. Sverðtígrisdýrið mun hafa verið eitthvert það ægilegasta rándýr, sem til hefir
verið, og gat það jafnvel ráðið niðurlögum hinna risavöxnu fíla og nashyminga þeirra tíma.
lega sterkan hala,
líkt og kengúrúur
nú á tímum. Fram-
fæturnir, sem voru
með sterkum, beitt-
um klóm, hafa aðal-
lega verið notaðir
til þess að hremma
og rífa í sundur
bráðina.
Einhver einkenni-
lagasta ráneðlan frá
miðöld jarðarinnar,
var horneðlan, sem
var 7 m. á lengd.
1 Norður Ameríku
hafa fundizt fjöldi
breinagrinda af
henni. Horneðlan
dregur nafn sitt af
hornum, sem uxu út úr trýni hennar. — beinagrindina upp og flutti hana heim til
Stökkeðlan var heldur minni en horn- sín heilu og höldnu. En þar sem fundur
eðlan og lifði í Norður-Ameríku á síðari
helming miðalda jarðarinnar. Þó
að hún væri minni, hefir hún líka
verið hræðilegt rándýr. Framfæt-
ur hennar voru óvenjulega litlir,
en afturfæturnir voru hins vegar
svo þroskaðir, að hún gat stokkið
marga metra í loft upp.
Stærsta ráneðlan, sem fundizt
hefir, er svo nefnd Allosaurus, sem
er 14 m. frá haus að hala. Stór-
kostlegustu orustur, sem háðar
hafa verið í dýraríkinu, hafa átt
sér stað, þegar Allosaurus ræðst
á risavaxnar, luralegar eðlur.
Auk þessarra stóru ráneðla hef-
ir auðvitað líka verið til f jöldi af
minni eðlum, sem lifað hafa á smá-
dýrum, ef til vill eins og merðir
nútímans á fuglum.
I sjónum voru ráneðlur, líkar
hvölum, en ginið á þeim eins og
á krókódílum. Lifðu þær á fiski.
Ráneðlur þessar urðu aðeins 10—
15 m. á lengd. Þær höfðust unnvörpum
við í hafinu, þar sem nú er Vestur-Evrópa.
Mosaurus, sem eru ein tegund fiski-
eðla, urðu einna
fyrst kunnar. —
Fyrsta beinagrindin
fannst í Maastricht
í Hollandi í lok 18.
aldarinnar, og á hún
langa og merkilega
sögu. Nokkrir verka
menn, sem voru að
höggva grjót í helli
einum, fundu sér til
mikillar undrunar
risavaxna kjálka úr
einhverju dýri. Mað-
ur, að nafni Hoff-
mann, sem hafði
einhverja hugmynd
um, hvers virði slík-
ur fundur væri, lét,
með mikilli fyrir-
höfn, grafa alla
Höfuð af sverðtíerisdýri. Frummennimir stóðu
vita ráðalausir gegn þessu hræðilega rándýri.
þessi vakti mikla eftirtekt, krafðist dóm-
kirkjupresturinn á staðnum beinagrindar-
Allosaurus, sem er 14 metrar á lengd, ræðst á stóra eðlu og leiðir það til ógurlegs bardaga.
innar, þar sem hún
hafði fundizt í landi
hans. Þetta leiddi til
langra og flókinna
málaferla, sem end-
uðu með því, að
presturinn flutti
beinagrindina sigri-
hrósandi heim til
sín. En þar fékk
hún ekki heldur að
vera í friði. 1 einu
stríðinu, eftir
frönsku stjórnar-
byltinguna, skutu
franskir hermenn
á bæinn. — Vegna
tilmæla nefndar
lærðra manna og
listamanna, sem
voru með franska hernum og höfðu það
virðingarverða ætlunarverk, að tryggja
frönsku sofnunum herfang við þeirra hæfi,
var þeim hluta bæjarins, þar sem
hús dómkirkjuprestsins var og hin
dýrmæta beinagrind, hlíft við stór-
skotahríðinni.
Dómkirkjupresturinn, sem vissi
vel, hverju þetta var að þakka,
vildi ekki missa af beinagrindinni
og faldi hana þess vegna í kjall-
arahvelfingu dómkirkjunnar. En
það kom að litlu haldi. Þegar her-
mennirnir óðu inn í bæinn, hét
nefndin þeim manni 600 vínflösk-
um, sem fyndi beinagrindina.
Fundarlaunin eggjuðu hermenn-
ina. Beinagrindin fannst og var
flutt til Parísar, þar sem hún er
enn ein af dýrmætustu gripum,
sem þar eru til í söfnum, — og
nú stórum meira virði en 600 vín-
flöskur.
Vér höfum nú séð, hvernig
skriðdýrin voru um eitt skeið
alls ráðandi á jörðinni. Samtímis
þeim voru fyrstu spendýrin, sem urðu þeim
stórum fremri á næsta tímabili, tertier-
tímabilinu, og það átti fyrir þeim að liggja,
að leggja undir sig
jörðina á næstu
tímabilum, ásamt
sínum göfuga full-
trúa, manninum.
Fyrstu spendýrin,
ættfeður allra spen-
dýra síðari tíma,
voru lítil, óásjáleg
dýr, sem hin risa-
vöxnu skriðdýr ef-
laust hafa litið á
sem hver önnur
kvikindi. — Þessi
frum- spendýr voru
á stærð við rottur,
og eftir tönnum úr
þeim að dæma, sem
hafa fundizt, bendir
allt til, að þau muni
hafa lifað á skor-