Vikan - 24.11.1938, Blaðsíða 9
Nr. 2, 1938
VIKAN
9
Bókmenntir
Guðbrandur Jónsson:
Þjóðir, sem ég kynntist.
Minningar um menn og háttu.
Bókaverzlun Guðm. Gamalíelssonar.
Reykjavlk 1938.
QUÐBRANDUR Jónsson prófessor er
afkastamikill rithöfundur og hefir
lagt flestar tegundir ritmennsku á gjörva
hönd. Skrá yfir ritverk hans tekur til 18
frumsaminna bóka og útgáfna og verður
þá sú bókin, er að ofan getur hin 19. í
röðinni, en þar við bætast allmargar þýð-
ingar úr erlendum málum, auk íslenzk-
þýzkrar orðabókar, sem kvað vera í prent-
un. Slík afköst eru auðvitað góð og virð-
ingarverð, en ein út af fyrir sig endast þau
þó engum höfundi til framdráttar. Fyrsta
og sanngjarnasta krafan, sem góður les-
andi gerir til höfundar síns, er sú að hann
sé skemmtilegur. Mætti það vera mörg-
um íslenzkum höfundi hugstæðara en það
virðist vera, að það er vægast sagt gróf-
gerð ókurteisi af hvaða höfundi sem er,
að vera leiðinlegur. En slíka ókurteisi get-
ur enginn borið Guðbrandi Jónssyni á
brýn.
Um bók þessa, „Þjóðir, sem ég kynnt-
ist“, er annars það sama að segja og um
margt annað, sem höfundur hennar hefir
áður birt, að hún er fyrst og fremst
skemmtilega skrifuð. Eins og nafn bókar-
innar segir til um, fjallar hún um kynni
höfundarins og þekkingu á ýmsum þeim
þjóðum, sem hann hefir ferðast eða
dvalið á meðal, og er því hér fyrst og
fremst, eins og einnig segir í undirfyrir-
sögn bókarinnar, um að ræða „minningar
um menn og háttu“, persónulegar frásagn-
ir, sem höfundurinn dregur sínar eigin
„súbjektívu" ályktanir af, eins og höf-
undurinn hefir sjálfur gert skýra grein
fyrir í inngangsorðum að bókinni. Það er
því að sjálfsögðu meinfangalaust frá hans
hendi, þó ýmsir lesendur telji sér rétt að
hafa aðrar skoðanir á einstökum atriðum,
enda væri það óðs manns æði að ætla sér
að taka handfylli af þjóðum og gefa
hverri um sig óskeikular einkunnir, þó
slíkt sé raunar mikill siður í landafræði-
bókum. Hitt er jafn satt fyrir það, að í
slíkar persónulegar frásagnir sem þær er
„Þjóðir, sem ég kynntist" hefir að geyma,
má að jafnaði sækja mikinn fróðleik, bæði
um efni það, sem um er ritað, og höfund-
inn sjálfan.
Og víst er um það, að þeir sem kynnst
hafa frásagnastíl Guðbrandar Jónssonar
af fyrri bókum hans, munu ekki láta undir
höfuð leggjast að lesa þessa bók.
T. G.
Tvær þýddar bækur.
Fjórar frægar sögur.
Guðmundur Finnbogason þýddi.
Bókaverzlunin Mímir h. f.
O ÖGUR þær, sem hér birtast í þýðingu,
eru eftir þr já brezka höf., Robert Louis
Stevenson, John Brown og Morley Roberts.
Sá er þetta ritar veit raunar engin deili á
tveim síðastnefndu höfundunum, en báðir
geta þeir og sögur þeirra verið jafn fræg-
ar fyrir það, eins og upplýst er í heiti
bókarinnar, því sögurnar eru allar mjög
vel ritaðar og mjög skemmtilegar, hver á
sinn hátt. Um fyrstgreinda höfundinn er
það vitað að hann var einn ástsælasti og
hugðnæmasti rithöfundur á enska tungu.
Eftir hann er fyrsta — og væntanlega
bezta sagan í þessari bók, „Sumarskálinn
í sandmóunum.“ Sú sagan er einnig lengst,
rúmar áttatíu blaðsíður, áhrifamikil frá-
sögn um harmræn örlög, sviprík og þjóð-
sögukennd. Skuggalegt umhverfi, dular-
fullar auðnir, flöktandi ský og hvikul
tunglskinsbirta yfir brimóttri strönd!
Slíkt er leiksvið hinna stórbrotnu og nokk-
uð „reifara“kenndu örlaga og ásta, sem
sagan greinir frá.
Guðm. Finnbogason hefir þýtt sögurn-
ar og víða með ágætum, enda er alkunna
að hann hefir mikið yndi af að fara með
íslenzkt mál. Á einstaka stað finnst mér
verða þess vart, að þýðandinn hafi verið
helzt til fljótur að grípa til ákveðna grein-
isins á undan lýsingarorðum, og er þetta
tekið fram vegna þess, að mörgum hættir
við að nota hann meira en vel fer á í ís-
lenzku máli.
Arthur Weigall:
Neró keisari.
Þýtt hefir Magnús Magnússon.
Útgefandi: Isafoldarprentsmiðja h.f.
ETTA er mikil bók og merkileg á
fleiri en einn hátt. Hún er nefnilega
allt í senn, vísindalegt sagnrit, alþýðlegt
fræðirit og „spennandi" frásögn, eins og
bezt gerist um þær skáldsögur, sem mest
er sótt eftir, enda f jallar hún um viðburða-
mikið tímabil í sögu rómverska keisara-
dæmisins, og þá fyrst og fremst um Nero
keisara, en það er viðfangsefni, sem er
enn í dag, eftir nærfellt 19 aldir, einkar
hugleikið skáldum og sagnariturum.
íslendingar hafa ekki, fremur en aðrir,
talið það eftir sér, að hafa nokkuð ákveðn-
ar skoðanir á Neró keisara, siðleysi hans
og brjálsemiskenndri mannvonsku, enda
hafa þeir átt kost á að kynnast lífi hans
og háttum eftir tvennum, raunar óskild-
um leiðum, en sem báðar hafa farið í svip-
aða átt, og á ég þar við mannkynssögu-
ágripin, sem lesin hafa verið í skólunum,
og ennfremur skáldsöguna, Kapítóla, sem
er eitt þeirra erlendu skáldrita, sem mesta
„reifaragloríu“ hafa öðlast í meðvitund
þjóðarinnar. Við lestur þeirrar bókar, er
að ofan greinir, gefst mönnum væntan-
lega nokkur átylla til að taka skoðanir
sínar á Neró keisara til nýrrar yfirvegun-
ar. Höfundur bókarinnar færir rök fyrir
því, hvers vegna dómur sögunnar um
hann hlaut að verða slíkur sem hann varð,
og hann færir fleiri rök fyrir því að sá
dómur hefir verið alveg furðulega hlut-
drægur. Þess vegna birtist Neró hér les-
endunum í spánýju ljósi, sem glæsilegur af-
burðamaður, gáfaður og ástsæll listamað-
ur og stjórnandi.
Mér kæmi það ekki á óvart þó þetta
yrði sú af bókum ársins, sem á fyrir sér
að verða lesin einna mest, og engu síður
fyrir það, þó óhjákvæmilega sé ýmislegt í
henni, sem hefði til skamms tíma ekki þótt
heppilegur sunnudagalestur fyrir börn. —
Er vonandi að ísafoldarprentsmiðja, sem
að undanförnu hefir gengið að útgáfu-
starfsemi sinni með miklum stórhug og
dugnaði, sjái sér fært að halda áfram að
kynna íslenzkum lesendum merkileg, er-
lend fræðirit um sagnfræðileg efni.
Skíðabókin.
Útgefandi: Bókaverzlunin Mímir h.f.
OKÍÐABÓKIN heitir rit, sem komið
^ er fyrir nokkrum dögum á markaðinn.
Er það þýðing á norskri bók, sem út kom
fyrir stuttu og er skrifuð af ýmsum helztu
íþróttafrömuðum og skíðasnillingum Nor-
egs. Á frummálinu hefir bók þessi hlotið
fádæma útbreiðslu og á sama hátt mun
íslenzk íþróttaæska grípa hana fegins
hendi. Mun Hermann Jónasson forsætis-
ráðherra hafa átt frumkvæði að því að
bókin var þýdd á íslenzku og hefir hann
skrifað formála fyrir bókinni.
Steinþór Sigurðsson mag. og Jón Sig-
urðsson yfirkennari hafa séð um þýðingu
bókarinnar, en bókaverzlunin Mímir h.f.
gefur hana út. Er bókin öll hin vandað-
asta og flytur m. a. fjölda af myndum.