Vikan - 01.12.1938, Blaðsíða 15

Nr. 3, 1938
VIK AN
15
Dýrar kennslustundir.
Smásaga eftir A. P. Tsjekov.
FYKIB mann, sem heita vill menntað-
ur, er oft leiðinlegt, að vera illa
að sér í erlendum tungumálum.
Worotow fann sárt til þessa, þegar hann,
að afloknu kandídatsprófi við Háskólann
tók að gefa sig að vísindastörfurm
— Það er blátt áfram hræðilegt, sagði
hann og stundi við, (því að þótt hann væri
ekki nema 26 ára gamall, var hann orð-
inn feitlaginn og farinn að þjást af and-
þrengslum). — Það er blátt áfram hræði-
legt! Án tungumálakunnáttu er ég eins og
vængstýfður fugl. Án hennar sé ég mér
ekki fært að halda starfi mínu áfram.
Hann ákvað nú að vinna bug á hinni
meðfæddu leti sinni, hvað sem það kostaði,
og læra frönsku og þýzku, og tók að svip-
ast um eftir kennara.
Sunnudag einn síðdegis, er Worotow sat
að vinnu á skrifstofu sinni, tilkynti þjónn-
inn honum, að ungfrú ein óskaði viðtals
við hann.
— Bjóðið henni inn, sagði Worotow.
Ung stúlka, klædd eftir nýjustu tízku,
gekk inn. Hún kynnti sig sem franska
tungumálakennarann, Alice Ossipowna
Enquéte og sagði, að einn af vinum Woro-
tows hefði sent hana til hans.
— Ágætt! Gerið svo vel að fá yður
sæti, sagið Worotow og dró andann þungt.
Hann lagði höndina yfir kragann á nátt-
treyjunni, en til þess að eiga hægara um
andardrátt var hann alltaf vanur að vinna
í nátttreyju. — Pjotr Sergejewitch hefir
sent yður? Já, já, ég var búinn að biðja
hann um það.-------Gleður mig stórlega.
Meðan hann var að semja við ungfrú
Enquéte, horfði hann við og við feiminn
og forvitinn á hana. Hún var ung og vel
vaxin, ósvikinn Frakki. Eftir fölu og íhug-
ulu andlitinu, stuttu lokkunum og óvenju-
lega grönnum vexti hennar að dæma, gat
hún verið, í hæsta lagi, átján ára. En þeg-
ar Worotow sá breiðar axlir hennar og
fallegan baksvip og strangan augnasvip-
inn, hugsaði hann jneð sér, að hún hlyti
að vera að minnsta kosti tuttugu og
þriggja ára eða jafnvel tuttugu og fimm.
Þá fannst honum aftur, að hún væri ekki
nema átján ára. Andlitssvipur hennar var
kuldalegur og kaupsýslulegur, eins og hjá
manni, sem kominn er til þess að ræða
um verzlunar- og peningamál. Henni stökk
ekki bros, enginn dráttur hreyfðist í and-
liti hennar, hún horfði undrandi, þegar hún
sá, að það voru engin börn, sem hún átti
að kenna, heldur fullorðinn, feitlaginn
karlmaður.
— Jæja, ungfrú Alice Ossipowna, sagði
Worotow, — við höfum þá tímana klukk-
an sjö til átta að kvöldi. Og hvað viðvíkur
þeirri ósk yðar að fá eina rúblu fyrir tím-
ann, þá hefi ég ekkert á móti því. — Gott
og vel, eina rúblu fyrir tímann.
Hann spurði hana þá, hvort hún vildi
ekki einn bolla af kaffi eða tei, og hvort
veðrið væri gott. Með góðlátlegu brosi
spurði hann hana, um leið og hann strauk
hendinni yfir dúkinn á skrifborðinu, hver
hún væri, hvað hún hefði lært og á hverju
hún lifði.
Alice Össipowna hafði stöðugt þenna
sama kaupsýslusvip og svaraði spurning-
um hans stuttlega og kuldalega. Kvaðst
hún hafa tekið kennarapróf. Faðir hennar
væri nýlega látinn úr skarlatssótt, en móðir
hennar væri enn á lífi, og lifði hún á því,
að búa til gerviblóm. Hún sjálf kenndi á
morgnana á matsöluhúsi, en eftir hádegi
og fram á kvöld kenndi hún hjá ýmsum
auðmannaf jölskyldum.
Hún fór, og skildi eftir fínlegan, létt-
an ilminn af kjólnum sínum. Worotow átti
erfitt með að vinna lengi á eftir. Hann
sat við skrifborðið, strauk höndunum um
græna dúkinn á borðinu, og lét hugann
reika.
— Það er gaman að sjá unga stúlku,
sem vinnur fyrir sér sjálf, hugsaði hann
með sjálfum sér. — En á hinn bóginn er
það sárt, að neyðin skuli ekki hlífa svona
ungri og laglegri stúlku, eins og þessari
Alice Ossipowna, við því, að þurfa að berj-
ast fyrir lífinu. Það er blátt áfram sorg-
legt!-------------
Hann, sem aldrei hafði ennþá á æfi
sinni séð franska stúlku, sem gæti bein-
línis talizt dyggðug, hélt nú, að þessi prúð-
búna Alice Ossipowna, sem hafði svona
fagurvaxnar herðar og fíngerðan vöxt,
hlyti að hafa einhverja tekjulind auk
kennslunnar.
Kvöldið eftir kom Alice Ossipowna,
fimm mínútum fyrir klukkan sjö. Hún var
blárauð í framan af kulda. Hún fletti upp
í kennslubók eftir Margot, sem hún hafði
komið með og hóf kennsluna, formála-
laust:
— I frönsku eru tuttugu og sex bók-
stafir. Fyrsti bókstafurinn heitir A, ann-
ar B.
— Afsakið, greip Worotow fram í bros-
andi. — Ég vil láta yður vita, ungfrú, að
gagnvart mér ættuð þér eitthvað að breyta
um kennsluaðferð. Ég kann nefnilega
ágætlega rússnesku, latínu og grísku —
ég hefi numið samanburðarmálfræði, og ég
held, að við getum strax farið að lesa ein-
hvern rithöfund eða skáld, án þess að lesa
Margot fyrst. Og hann skýrði ungfrúnni
frá því, hvernig fullorðnir menn væru van-
ir að læra tungumál.
— Einn af vinum mínum, sagði hann,
— sem ætlaði að læra nýju málin, fékk sér
franska, þýzka og latneska kennslubók,
síðan lagði hann þær allar fyrir framan
sig, hlið við hlið, og las þær samtímis, og
um leið skýrði hann nákvæmlega hvert
orð. Og hvað haldið þér? Hann náði tak-
marki sínu á tæplega ein,u ári. Við skulum
fara eins að. Við skulum taka einhvern
rithöfund og reyna að lesa verk hans.
Ungfrúin horfði höggdofa á hann. Uppá-
stunga Worotows virtist henni auðsjáan-
lega bæði barnaleg og heimskuleg. Ef
yngri nemandi hennar hefði stungið upp á
öðru eins, hefði hún orðið reið og skamm-
að hann. En þar eð hún átti hér við full-
orðinn mann og feitan, sem hún gat ekki
ávítað, yppti hún lítillega öxlum og sagði:
— Eins og yður þóknast.
Worotow leitaði í bókaskáp sínum og
kom aftur með rifna, franska bók.
— Er hægt að nota þessa? spurði hann.
— Það er alveg sama, svaraði hún.
— Jæja, þá skulum við byrja. Fyrst er
fyrirsögnin: — Mémoires — Endurminn-
ingar, þýddi ungfrú Enquéte. — Endur-
minningar, endurtók Worotow. Stundar-
fjórðung var hann, góðlátlega brosandi og
dæsandi vegna andþrengslanna, að fást við
þetta orð — Mémoires og de, sem tók hann
jafnlangan tíma. Alice Ossipowna þreytt-
ist á þessu. Hún svaraði spurningum hans
út í hött, komst oft í mótsögn við sjálfa
sig, skildi augsýnilega nemanda sinn illa,
og gerði sér auk þess lítið far um það.
Worotow bar upp fyrir henni spurning-
ar sínar, og horfði við og við á Ijóshærð-
an koll hennar og hugsaði með sér: —
Þetta eru ekki eðlilegir lokkar. Hún liðar
á sér hárið. Það er merkilegt! Hún vinn-
ur frá morgni til kvölds, en hefir samt
tíma til þess að liða á sér hárið.
Klukkan stundvíslega 8 stóð hún upp, og
sagði þurrlega: — Au revoir, monsieur, og
gekk út. Aftur varð þessi fíni, æsandi ilm-
ur eftir í herberginu. Nemandinn sat lengi
aðgerðarlaus og hugsi.
Næstu daga sannfærðist hann um það,
að kennari hans væri þokkaleg, alvarleg
og stundvís, en rnjög illa menntuð, og kynni
alls ekki tök á því að kenna fullorðnu
fólki. Þess vegna ákvað hann, til þess að
eyða ekki tímanum til ónýtis, að segja
henni upp og fá sér annan kennara. Þeg-
ar hún kom í sjöunda sinn tók hann upp
úr vasa sínum umslag með sjö rúblum
og hóf mál sitt vandræðalegur á svip með
umslagið í hendinni: — Afsakið, Alice
Ossipowna, ég verð að segja yður, að ég
-----því miður-------er neyddur til þess
að------
Þegar ungfrúin sá umslagið, skildi hún
strax, hvað um var að vera. Það fór titr-
ingur í gegnum andlit hennar, — í fyrsta
sinn síðan kennslan hófst, og hinn kulda-
legi verzlunarmanns og kaupsýslusvipur
hvarf. Hún roðnaði lítillega, leit niður og
fór í vandræðum sínum að fitla við gyltu