Vikan - 21.12.1939, Blaðsíða 34

32
VIKAN, nr. 51, 1939
átta getur kveikt á dökkum fleti sárra
reynda. Og hér voru allir vinir hennar;
dýrin sem mennirnir, hávaxni hlynurinn
sem lágvaxna smáblómið. Og vordagamir
liðu hver af öðrum og garðurinn stækkaði
og fríkkaði og færðist út, og fólkið snæddi
miðdegisverð sinn úti í honum á daginn
og ræddist við undir bláhvelfdum himni
meðan golan hvíslaði í laufi trjánna og
fuglarnir sungu á greinum þeirra.
Svo var það einn dag, þegar setið var
sem oftar að máltíð úti í garðinum, að
sveinninn mælti upp úr eins manns hljóði:
— Mig dreymdi í nótt, að Dagný ætti
að fara langt burt og ætlaði aldrei að koma
aftur.
Það sló snöggvast þögn á alla, og enginn
svaraði drengnum. Aldrei hafði verið
minnzt á burtför við þær mæðgur síðan
þær komu. Hver dagurinn og vikan leið
eftir aðra, án þess að slíkt hefði borið á
góma. Að vísu hvarflaði stundum að þeim
mæðgum, að endalaust myndu þær ekki
geta notið gestrisni þessa göfuga fólks.
En hin nýju störf höfðu eins og dregið
hugann frá frekari umhugsun um þetta
efni. Það, sem eftir var þessa dags var
Dagný óvenju fálát. Vonleysisskuggi fór
aftur að nálgast sál hennar, og um kveldið
dró hún sig út úr að gömlu linditré, er stóð
afsíðis í garðinum.
— Við verðum að minnast á það, sagði
hún hálf hátt, eins og hún væri að bera
upp mál sitt við hið laufríka tré. — Við
getum ekki dvalið hér áfram umtalslaust,
því að hvað væri eðlilegra en að okkur
væri fyrr en varði vísað burt.
— Viltu fara burt — frá okkur — frá
mér? heyrði hún þá sagt lágt og þýðlega
við hlið sína. Dagný hrökk við lítið eitt,
leit við og mætti hinum djúpu og rólegu
augum húsbóndans, sem nú virtust ennþá
dýpri og fyllri af samúð en áður.
— Það er ekki af því, að ég vilji, svar-
aði hún hægt, — en get ég búizt við, að
veglyndi yðar sé ótakmarkað? Ég átti
einu sinni þrjá vini, að minnsta kosti sögð-
ust þeir vera vinir mínir, og kváðust unna
mér meir en öllum öðrum, meir en sjálf-
um sér, — en þeir brugðust allir.
— Hvenær? spurði hann. Sá fyrsti, þeg-
ar tignin og auðurinn sveik mig, hinir þeg-
ar söngröddin og fegurðin flúði mig. Hvers
get ég þá vænzt, þegar ég á ekkert af
þessu ?
— Þeir hafa ekki talað sannleika, þeir
hafa ekki unnað þér, heldur tigninni, auðn-
um og hinni hverfulu ytri fegurð, mælti
hann og horfði djúpt inn í augu hennar.
— Ég ann þér, þótt þú hafir misst allt
þetta.
— Ó, vinur minn! hvað hefi ég að gefa
þér? Hvað á ég? Ekkert! mælti hún með
sársauka og féll á kné.
— Allt, sem ég óska eftir, — auðugt
hjarta og fagra sál, það er margfalt meira
virði en það, sem þú hefir misst. Og ég
býð þér mína fátækt og mínar vinnuvönu
hendur í staðinn, sagði hann milt og rétti
henni báðar hendur sínar.
RAUÐI KROSSINN. Framh. af bls. 17.
Úm sama leyti komu fregnir frá Spáni, að
þar hefði verið stofnuð deild undir stjórn
Isabel drottningar, og Englendingar lofuðu
að senda fulltrúa á fundinn í Genéve. Dun-
ant hafði sigrað.
I októbermánuði árið 1863 kom þingið
saman í Genéve. Þingið sóttu 62 menn frá
16 þjóðum, sem hylltu Dunant fyrir hina
óeigingjörnu vinnu sína. Hann hélt þar
enga ræðu fremur venju. — Aldrei fannst
honum hann hafa verið eins einmana og
þegar hann sá hugsanir sínar komast á
skjöl. —
Moynier var nú í broddi fylkingar, en
hann var mun íhaldssamari en Dunant.
Þeim virtist ekki ætla að semja, svo að
Dunant lýsti því yfir, að hann ætlaði að
draga sig til baka. Honum fannst starfs-
bræður sínir hafa gabbað sig. Moynier var
Ijóst, að ervitt yrði að missa Dunant nú,
svo að hann taldi hann á að vera kyrran,
og það tókst.
22. ágúst 1864 var hinn mikli draumur
Henri Dunants framkvæmdur. Rauði
krossinn var viðurkennd stofnun. Allar
þjóðir tóku þátt í þinginu í Genéve. Rauð-
ur kross á hvítum grunni var merki þeirra.
— Særðum og sjúkum átti að hjúkra án
tillits til þjóðernis.
A næstu árum var Henri Dunant alls
staðar tekið sem fursta, en smám saman
tóku skuggarnir að færast yfir ævi þessa
friðarvinar. Því betur sem gekk með hjálp-
arstöðvamar, því verr gekk honum. Hann
lagði mikla peninga í starf sitt, en vanrækti
verzlunina, og í maímánuði 1917 varð hann
gjaldþrota. Upp frá því var hann blátt
áfram grafinn lifandi. Ef spurt var eftir
honum í bænum, þóttist enginn kannast
við hann. Og að lokum fór svo, að maður-
inn, sem hafði barizt alla ævi fyrir því að
hjálpa öðrum, gekk betlandi um götur
Parísarborgar. Alls staðar mætti hann
kulda. Hann hafði aðeins haft hæfileika til
að hjálpa öðrum.
Maðurinn breyttist allur. Hið fallega
skegg hans var óhreint, gullkeðjan hans
hjá veðsalanum. Fallegu fötin hans voru
druslur. Utgangurinn á honum hlýtur að
hafa verið hræðilegur. 1 endurminningum,
sínum segir Dunant: — Ég hefi einnig ver- <
ið í tölu þeirra, sem lita föt sín með blekiv
og lýsa flibba sína með krít. Vatnið seytl-y
ar í gegnum skóna þeirra. Þeir fá ekki lán, N
GLEÐILEG JÓL!
Reinh. Andersson, klæðskeri.
GLEÐILEG JÓL!
Brynja.
þar sem þeir borða. Á kvöldin, þegar þeir
koma heim fá þeir ekki lykilinn, af því að
þeir hafa ekki borgað húsaleiguna. —■ Nótt
eftir nótt hefi ég sofið úti undir berum
himni, af því að ég gat ekki borgað fyrir
herbergið mitt, sem var í fátækasta hverfi
Parísar. Þá lærði ég að vorkenna hinum
fátæku.
Stríðið 1870—71 á milli Frakka og Þjóð-
verja vakti Henri Dunant upp úr eymd
hans og volæði. Rauði kross Frakka var
illa skipulagður. Þegar hann hafði skrifað
Eugénie keisarafrú tvisvar sinnum og beð-
ið hana um hjálp til þess að hjúkra særð-
um, bænheyrði hún hann. 11. september
talaði Jules Favre, utanríkismálaráðherra,
við hann um að skipuleggja hjálparstöðina.
Enn tók Dunant til starfa. Með Rauða
krossinum hafði hann ekki einungis ætlað
að hjálpa sárum og sjúkum, heldur og að
koma í veg fyrir stríð í þessum heimi —
barnaleg, en fögur hugsjón. Hann reyndi
einnig til að rétta konum og börnum hjálp-
arhönd.
Að stríðinu loknu hélt Dunant áfram
starfi sínu um skeið. Hann hafði meira en
nóg að gera, en heppnin sveik hann á ný.
Þá tók hann að halda ræður.. En skyndi-
lega féll hann í gleymsku. Enginn veit,
hvað hann hefir mátt þola í fimmtán ár.
Þegar hann fannst aftur, var hann 62 ára
gamall með sítt, hvítt skegg.
Hann hefir bersýnilega flakkað eitthvað
um á þessum árum, en þegar hann fannst
bjó hann í svissneska bænum Heiden.
Skyldmenni hans létu hann fá peninga.
Honum fannst hann vera svikinn af heim-
inum. I einu bréfi skrifar hann: — Þeir
létu mig deyja úr hungri ... Tveir svörn-
ustu óvinir mannúðarinnar eru kirkjan og
ríkið. Henri Dunant var orðinn uppreisnar-
maður.
I fátæklegu herbergi, nr. 12 í elliheim-
ilinu í Heiden faldi Henri Dunant sig fyrir
heiminum. Þar gat hann hugsað og fundið
til eins og hann vildi og skrifað endur-
minningar sínar. Þar fann svissneskur
blaðamaður hann árið 1895 og skrifaði
grein um hann. Hún vakti almenna athygli
og varð til þess, að honum bárust margar
gjafir.
Bertha von Suttner, konan, sem barðist
fyrir friði, heimsótti hann árið 1901, og
það var henni að þakka, að Henri Dunant
voru veitt Nobelsverðlaunin. En peningana
: gaf hann til góðgerðarstofnana. Hann bjó
áfram á elliheimilinu. I brúna sloppnum
sínum með svörtu kollhúfuna sat hann í
> klefa sínum og lauk við endurminningar
t sínar. Hann var heilsulaus. Rússnesk-jap-
anska stríðið 1904—05 fannst honum vera
sorgarleikur. Guði sé lof, að hann lifði ekki
hörmungar heimsstyrjaldarinnar. Hann dó
í Heiden 30. október 1910, 82 ára að aldri.
Erfðaskrá hans var stutt: — Ég vil láta
jarða mig eins og hund. Ég treysti því, að
þið virðið hina síðustu ósk mína.
Henri Dunant er dáinn, en ævistarf hans
lifir. Enn er stríð, og Rauði krossinn
hjálpar.