Vikan - 09.09.1943, Side 15

VIKAN, nr. 36, 1943
15
Landsbókasafnid.
Framhald af bls. 7.
einn skrifi undir, en ekki bæði
stiftyfirvöldin, þá er það ekkert
tiltökumál, því að bæði var
verkahringur biskupanna og
vald meira þá en síðar varð, og
svo bar þetta atvik upp á þann
tíma, þegar Castenschiold stift-
amtmaður var fjarverandi
embætti sínu,“ segir landsbóka-
vörður í áðurnefndu minningar-
riti.
Ýmsar tafir, sem hér verða
ekki raktar, urðu þess valdandi,
að safnið var ekki opnað fyrir
almenning fyrr en í nóvember-
mánuði, 1825. En meðan aðrir
sváfu vakti Rafn sem fyrr og
hélt áfram að safna í útlöndum
bæði bókum og fé. Á fyrstu
átta árunum safnaði hann nær
tveim þriðju hlutum allrar
bindatölunnar, 918 bindum. Og
í 40 ár, eða til dánardægurs, hélt
hann endurgjaldslaust áfram
að safna og sjá um heimsend-
ingu gjafabóka til Reykjavíkur.
P. F. Hoppe stiftamtmaður
varð fyrsti bókavörður safnsins
og fékk þrjá eftirtalda menn
til að mynda forstöðunefndina:
Steingrím Jónsson, biskup, Jón
Thorsteinsen, landlækni og C.
W. Ebbesen, kaupmann. Þetta
var árið 1826 og eftirmenn hans
þrír urðu líka bókaverðir, þann-
ig að fyrstu 22 árin gengdu
stiftamtmenn landsins þessu
starfi. Jón stúdent Árnason
varð bókavörður árið 1848 og
var það í 39 ár. Hallgrímur
Melsteð tók við af honum 1887,
en hafði í nokkur ár aðstoðað
Jón í safninu, fyrst kauplaust,
en síðar fékk hann einhverja
þóknun. Pálmi Pálsson, yfir-
kennari, var aðstoðarmaður frá
1887 til 1895 og Jón Jacobson
frá 1895 þangað til hann var
settur landsbókavörður 1906, en
skipaður var hann í stöðuna
1908 og gegndi henni til 1924,
að dr. Guðmundur Finnbogason
varð landsbókavörður. Hann lét
af starfinu í maí síðastliðnum
og við tók dr. Þorkell Jóhannes-
son.
Safnið var til húsa á dóm-
kirkjuloftinu frá 1825 til 1881,
í alþingishúsinu 1881 til 1908
og síðan í hinu veglega lands-
bókasafnshúsinu við Hverfis-
götu.
Þorkell Jóhannesson, lands-
bókavörður, er fæddur að Fjalli
í Aðaldal 6. desember 1895. —
Foreldrar hans voru Jóhannes
Þorkelsson hreppstjóri og kona
hans Svafa Jónasdóttir frá
Hraunkoti. Þorkell varð stúdent
1922 og mag. art. 1927. Skóla-
stjóri Samvinnuskólans var
hann á árunum 1927 til 1931 og
ritstjóri Samvinnunnar á sömu
árum. Dr. phil. frá háskólanum
í Kaupmannahöfn 1933. Rit-
stjóri Dvalar og Nýja dagblaðs-
ins 1933 til 1934. Hann varð 1.
bókavörður við Landsbókasafn-
ið 1932 og síðan, þar til í vor
að hann var skipaður lands-
bókavörður. Þorkell er kvæntur
Hrefnu Bergsdóttur, frá Ökrum
á Mýrum.
Einstaklingsedlid.
Framhald al bls. 10.
leika menn hafa stundum kæft með
háðinu og aðhlátrinum. Þekkt höfum
vér mann einn, sem var talinn söng-
mannsefni, er hann var unglingur. En
þá var einu sinni hlegið að honum í
fjölmenni fyrir það, að hann fór út
af laginu. Hann gleymdi þvi aldrei
og fékkst aldrei oftar til að syngja
meðan hann lifði. Fleiri dæmi eru
til lík þessu. Háð og aðhlátur, er
menn hafa orðið fyrir á æskuárum,
eru oft hin sanna rót að einurðarleys-
inu, kjarkleysinu og óhreinskilninni,
sem einkennir að mörgu leyti kynslóð
vorra tíma. Uppeldisbörn og stjúpbörn
hafa stundum með þessum hætti verið
gjörð að hálfgerðum aumingjum;
yfir öllu, sem þau tala eða gjöra, er
fyrir fram uppkveðinn áfellisdómur.
Hafa börnin svo orðið dul, kjarklítil
og ómannblendin, einræningsleg og
hjárænuleg. Þó að þetta geti lagazt
og lagist oft með tímanum, þá grær
stundum aldrei um heilt.
Hinar helgustu tilfinningar geyma
menn í helgidómum hjartans og
kasta þeim ekki utan á sig i návist
ókunnra manna. En hjarta barnanna
á að vera opið og öndvert fyrir for-
eldrunum. Venjið ekki börnin yðar
á, að dylja það fyrir yður, sem þau
eiga bezt og ágætast. Verið ekki sem
óvelkomnir gestir á heimilum yðar,
gestir, 'sem börnin flýja og fælast;
verið feður, en ekki harðstjórar. Það
er mikið ólag á því heimili, þar sem
börnin ganga um undirleit með ótta-
svip á andlitinu, hnipra sig í skugg-
anum og þora varla að koma að
knjám sinna eigin feðra.
Því heimili er vel farið, þar sem
hóflegri gleði slær ekki í þögn, þótt
húsbóndinn komi heim, þar sem
unglingarnir fá að njóta sín og taka
eðlilegum þroska; því heimili er vel
farið, því að í skauti þess er upp-
spretta lífs og blessunar.
(Úr bókinní „Foreldrar og börn“).
SKRlTLUR
Gamall einyrkjabóndi, sem hafði
aldrei séð spegil, fann spegilbrot ög
leit í það. „Nei, ef þetta er ekki hann
pabbi, þá er ég illa svikinn. En ég
Auglýsing um kennslu
og einkaskóia.
Berklavarnalögin mæla þannig fyrir samkvæmt 9. gr.
þeirra:
„Enginn, sem hefir smitandi berklaveiki, má fást við
kennslu í skólum, heimiliskennslu né einkakennslu.
Engan nemanda með smitandi berklaveiki má taka í
skóla, til kennslu á heimili eða til einkakennslu.
Engan nemanda má taka til kennslu á heimili, þar sem
sjúklingur með smitandi berklaveiki dvelur.“
Allir þeir, sem stunda ætla kennslu á komandi hausti
og vetri eru því beðnir um að senda tilskilin vottorð fyrir
sig og nemendur sína á skrifstofu mína, hið allra fyrsta, og
mega þau ekki vera eldri en mánaðargömul.
Þá er ennfremur svo fyrirmælt í ofangreindum lögum:
„Enginn má halda einkaskóla, nema hann hafi til þess
skriflegt leyfi lögreglustjóra og skal það leyfi eigi veitt,
nema héraðslæknir telji húsnæði og aðbúnað fullnægja
heilbrigðiskröfum, enda liggi fyrir tilskilin læknisvottorð
um að hvorki kennari eða aðrir á heimilinu né neinn nem-
endanna sé haldnir smitandi berklaveiki.“
Þeir, sem hafa í hyggju að halda einkaskóla eru því
áminntir um að senda umsóknir sínar til lögreglustjórans í
Reykjavík hið allra fyrsta, ásamt tilskildum vottorðum.
Það skal tekið fram, að þetta gildir einnig um þá einka-
skóla, smáa sem stóra, er áður hafa starfað í bænum.
Umsóknir um slíka einkaskóla utan lögsagnarumdæmis
Reykjavíkur, en innan takmarka læknishéraðsins, má
senda á skrifstofu mína.
Héraðslæknirinn í Reykjavík, 3. sept. 1943.
Magnús Pétursson.
GLETTUR!
Enn er tækifæri til að kaupa Glettur,
skemmtilegustu bók ársins.
En upplagið er senn þrotið.
Gerið haustkvöldin að sólskinsstund-
um og lesið
GLETTUR!
s..
vissi ekk, að hann hefði látið taka
mynd af sér.“
Síðan fór hann heim með spegilinn
og faldi hann vandlega.
En kerlingin hans hafði hann grun-
aðan um ótryggð, og þegar hún sá
pukur hans, jukust grunsemdir henn-
ar um allan helming. Hún fór að
leita og fann loks spegilinn. Þegar
hún leit í hann, varð henni að orði:
„Svo það er þessi herfilega norn,
sem hann er að eltast við.“
(Glettur).
Lítið eftir ábyggilegt.
Kaupmaður einn „einhvers staðar
í Bandarilcjunum skrifaði verzlunar-
húsi og bað að láta senda sér nýj-
asta verðlistann, sem það hefði gefið
út. Verðlista fékk hann að visu. En
bréf fylgdi með, og var svohljóð-
andi:
„Það eitt er óbreytt og óhaggan-
legt, sem í þessum verðlista stendur,
að verzlunarhús vort er stofnað 1885.
Vörur og verð, sem þar er skráð, er
ekki til.“