Vikan - 27.01.1944, Blaðsíða 7

VIKAN, nr. 4, 1944
7
Fóstlest I skuflt.
Póstarnir brutust
áfram í faimkyngi
og hríðum með
lest koffortahesta.
.... Skarnmdegið
varð að óralangri
öræfanóttu á fjöll-
um uppi milli
landsfjórðunganna
i þrotlausri bar-
áttu viS hríðar og
. hrakviðri. En póst-
arnir héldu oft-
ast velli. Þeir
bundu hestana á
streng og gengu
s jálf ir um gólf dæg-
urlanga skamm-
degisnóttina til að
halda lífi og lim-
um, er afspymu-
stórhríð umhverfði áttunum og lokaði öllum leiðum. Póstflutningurinn var fjöregg þjóðarinnar i
strjálbýlli einangrun og fásinni. (Úr Söguþáttum landpóstanna).
Póstferðirnar
og samgöngutœkin.
Framhald af bls. 3.
ingamaður á Kolviðarhóli o. fl. Ekki var
þó hægt að aka lengra en að Ægisíðu,
þaðan varð að flytja á hestum að Odda.
Tók ferðin oftast fjóra daga. — Vagn
þessi mun fljótt hafa bilað og gengið úr
notkun.
Eftir Þorstein tók við vagnferðum Jón
póstur Guðmundsson. Fékk hann nýja
vagna, sterkari og hentugri til notkunar á
misjöfnum vegum. Þurfti hann ekki fleiri
en tvo í ferð. Er Jón hætti þessum póst-
ferðum 1906, tók við vögnum hans Hans
póstur Hannesson, 'og varð að bæta nýjum
vögnum við, eftir því sem flutningur jókst,
og umferð. Þurfti hann síðustu árin 3—5
vagna í ferð, og tók hver þeirra 6—7 menn
í sæti auk barna. Fargjöld voru á þeim
árum kr. 3,50 að Kotströnd í ölfusi, 4,50
að Hraungerði og 5,00 að Ægisíðu. Þegar
brúin var komin á Ytri-Rangá (1912) og
jafnframt á Hróarslæk hjá Varmadal,
mátti aka að Odda. Þurftu póstarnir þá
ekki lengur að láta geyma áburðarhesta á
Ægisíðu, eins og þeir höfðu áður gert.
Þegar Hans póstur hætti ferðum sínum
1919 urðu bæði pósthestar og póstvagnar
óþarfir á sumrum á þessari leið, því að þá
tóku bílarnir við. Fóru þeir fyrst að Garðs-
vika, en nú orðið austur í Vík, síðan brúin
kom á Markarfljót (1933), og alla leið
austur á Síðu, eftir því sem f jölgar brúm
á þeirri leið.“
Jón í Galtarholti var um langt skeið
póstur á leiðinni frá Borgarfirði til Hrúta-
fjarðar. Frásögn sú, sem hér fer á eftir
er úr Söguþáttum landpóstanna og segir
frá einni af ferðum Jóns að norðan.
Þingmennirnir og pósturinn. Eitt sinn
lögðum við af stað að norðan, og voru
þrír eða f jórir alþingismenn í förinni, m. a.
Ölafur Briem á Álfgeirsvöllum. Vatna-
vextir voru miklir undanfarið, svo að allar
ár voru ófærar, og dalurinn í einu flóði.
Varð því að fara yfir Hrútafjörð á fjöru-
vöðum. Er þar seinfarið, þegar smástreymt
er og djúpt í sjó og vöxtur í ánum.
Ég fékk kunnugan mann með mér til
fylgdar og frekara öryggis og trausts fyrir
samferðafólkið, því að ég þóttist vita, að
því myndi samt ekki lítast of vel á „sjó-
ferðina“ í þreifandi myrkri. Við urðum
sem sé að leggja af stað bráðsnemma
vegna fjöru, og einnig til þess að hafa not
af dagskímu yfir heiðina.
Var nú lagt af stað. Fylgdaimaður fór á
undan, og skiptum við hestum milli manna.
Þegar niður að firðinum kom, sást ekkert
nema sjórinn óslitinn framimdan, en hvergi
fjöruborð. Við stöðvuðum hestana og ætl-
uðum að hafa tal af fylgdarmanni, en
hann er þá horfinn og finnst hvergi. Lízt
ferðafólkinu nú ekki á blikuna, sem von
var. Eg var að vísu kunnugur þarna, engu
síður en aðrir þar um slóðir, en ég vissi
samt vel, að það var hending ein að hitta
á rétta leið, þótt kunnugur væri, þegar
eigi sást nema í lítinn hring umhverfis sig,
og ekkert til að átta sig á. Blæjalogn var
og ládauður sjór. Er svo ber undir, hefir
hesturinn mikla yfirburði framyfir mann-
kindina, hafi hann farið leiðina áður, svo
að hann sé henni kunnugur. Hughreysti
ég nú ferðafólkið með því, að ég hefði for-
ustuhest góðan, sem kunnugur væri leið-
inni, og færi ég hiklaust á eftir, þar sem
hann færi fyrir. En sjálfrátt væri það,
hvað það gerði, ef það treysti eigi Sokka.
Nú virtist Sokka vera farið að leiðast
þóf þetta. Er hann þegar stokkinn út í, og
er sjórinn á miðjar síður. En ég vissi að
Þorsteinn Þorsteinsson,
l'yrrverandl forsetl Slysavamafélags Islands.
Eins og- getið var í gi-ein um Slysavarnafélagið
í síðasta blaði, átti þar að birtast mynd af Þor-
steini Þorsteinssyni, fyrrv. skipstjóra og útgerð-
armanni, en hann var forseti félagsins árin 1930
til 1938. Sökum hinnar alvarlegu bilunar, sem var
um þessar mundir á rafmagnsleiðslum til Reykja-
vikur, var ekki unnt að ljúka við myndina í tæka
tíð, og þvi birtist hún nú hér. (Áður liöfðum vér
birt í blaðinu mynd af Friðrik Ólafssyni, skóla-
stjóra Stýrimannaskólans, en hann var forseti
Slysavarnafélagsins 1938—1940).
dýpst var við landið sökum flóðs í ánum.
Lestin lagði þegar út í á eftir Sokka og
síðan fólkið. Grynnkaði heldur, er fjær dró
landinu, en þó var hvergi grynnra en í
kvið og dýpkaði á köflum. Taldi einn fylgd-
armanna, að nú myndum við vera á leið til
djúps, og myndi senn allt fara á sund.
Taldi hann betra að lenda í hafvillum á
skipi en á hestum, þótt sker og grynningar
væru hættuleg og ill viðureignar.
Okkur miðaði seint áfram í djúpu vatni
og myrkri, og býst ég við, að sumir hafi
verið teknir að örvænta um að sjá þurrt
land framar í þessu lífi. — Það er á því-
líkum stundum, sem menn fara að rifja
upp bernskubænir sínar og setja traust
sitt á skaparann. Og satt að segja var mér
sjálfum tekið að þykja tíminn lengi að líða.
En nú tók ég að grilla í stóran stein,
sem farið er innan við á leiðinni yfir leir-
urnar. Stendur hann í fjörunni, og varð
ég feginn að sjá hann, þótt ljótur væri.
Lagði nú allur flotinn að landi, og muii
þá hafa dregið úr bænalestrinum í bráð.
Síðan var haldið áfram suður, og voru
ár miklar, en samt gekk allt sæmilega.
Eftir þetta var farið að mæla fyrir
brúm á heiðinni og voru árnar brúaðar
næsta sumar. Einnig fékk ég styrk til þess
að byggja sæluhús á miðri leiðinni. Síminn
hafði verið lagður áður, og var hann góður
leiðarvísir. Sögðu margir, að nú gæti ég
gengið yfir heiðina á sokkaleistunum án
þess að vökna. En mér fannst nú samt
geta borið út af, þegar snjór var svo
mikill, að 9 álna símastaurar voru komnir
í kaf. Sérstaklega var þetta hjá Hæðar-
steini, sem er sunnanvert við Holtavörðu-
hæð. Og þegar leysingar gerði og hlákur,
varð allt að einu krapaflóði, og allar dæ’d-
ir að beljandi ám, eins og þær hafa vei'ið
frá alda öðli.
Þetta var frásögn Jóns í Galtarholti af einni
ferðinni suður. Að lokum skal hér settur stuttur
kafli, úr lengTi frásögn af Sokka, afburðahesti,
sem Jón átti og sýnir hann, hvað hestamir máttu
stundum þola í póstferðunum. Sokka er lýst á
þennan veg: „Hann var 56 þuml. á herðakamb,
þrekinn vel og fagurlimaður og háreistur mjög,
hvort sem var undir manni eða laus. Hann var
fríður hestur, hvar sem á hann var litið. Á lit
var hann rauðsokkóttur, með hvíta rönd á hægra
bóg ... Hann var klárhestur og töltari og rneð
allra fljótustu hestum. — Sokki var þrekmikill
Framhald á bls. 15.