Vikan - 27.01.1944, Blaðsíða 10

10
VIKAN, nr. 4, 1944
iaM*«««M«*Ba««aaaaMaM>aaBBaaaBaa«u*a>aBaaBaaB«aMaaaa««*«««ai
|
>»■>»»'
rimn ib
n k ■ III i l i u
Fæðingar og fæðingarhjálp
í heimskautalöndum.
Tízkumynd
Matseðillinn.
Kjöt í karry
með hrísgrjónum.
700 gr. kinda eða kálfakjöt, 30
gr. smjörlíki, 30 gr. hveiti, 8
dl. vatn, 2 tesk. salt, 1—2 gul-
rætur, % tesk. karry, 120 gr.
hrísgrjón, 1% 1. vatn, 1 tsk.
salt.
Kjötið er þvegið og skorið í bita.
Látið i sjóðandi vatn með saltl. Froð-
an er veidd ofan af. Soðið þar til
kjötið er meyrt. Gulrótin er soðin
með síðustu 20 minútumar. Allt er
tekið upp úr og soðið er siað. Karríið
er hrært saman við hveitið og jafn-
ingur er búinn til úr kjötsoðinu. Salt-
að eftir smekk.
Soðin hrísgrjón.
Hrísgrjónin eru þvegin upp úr
köldu vatni. Látin í sjóðandi vatn
með salti og soðin í opnum potti í 15
—20 mín. Grjónunum er hellt í gata-
sigti og þar yfir er köldu vatnl hellt.
Haldið heitu yfir gufu. Kjötinu rað-
að á mitt fatið og sósunni hellt yfir.
Hrisgrjónin sett i hring utan um með
matskeið. Einhig má setja grjónin í
mót og hvolfa þeim úr mótinu.
Kakósúpa.
iy2 matsk. kakaó, 2 matsk.
sykur, % 1. vatn, heill kanell,
% L mjólk, 2 tesk. kartöflu-
mjöi, tvíbökur.
Kakói og sykri er blandað saman.
t>ar út í er hrært vatninu og soðið í _______
5 mín. Mjólkin, ásamt kanelnum, er
sett út í og suðan látin koma upp. Húsráð.
Kartöflumjölið er hrært út í köldu
vatni og súpan jöfnuð þar með, suð-
an aðeins látin korna upp. 1 staðinn
fyrir kanel er gott að hafa vanillu.
Það bætir súpuna mikið að hafa
aúkkulaði í stað kakaó eða með því.
Með súpunnl eru bomar tvlbökur, en
við betri tækifæri er þeyttur rjómi
einnig borinn með henni.
Þetta er nýjasta sundfatatízka
vestan hafs.
Marmara skai hreinsa með heitu
vatni og góðri sápu. Síðan skal skola
alla sápuna af með miklu hreinu
vatni.
Munið eftir því að gleyma ekki
rafmagnsáhöldum með straumi, þar
sem þau geta kveikt i.
Undravert er það, hvernig lífið á
jörðu hér getur lagað sig eftir hin-
um breytilegu skilyrðum umhverfis-
ins. 1 sjóðandi lindum eldfjallaland-
anna, á endalausum ísbreiðum heims-
skautalandanna, á hæstu fjöllum og
i djúpum hafsins þróast líf, þrátt
fyrir örðug skilyrði.
Hér verður ekki rætt um líf jurta
eða dýra í heimsskautslöndunum,
heldur lif þeirra manna, sem þessi
lönd byggja. Því að einnig á þessum
slóðum fæðast menn, lifa sínu lífi í
baráttunni fyrir erfiðri tilveru og
deyja. Nyrzti mannflokkur jarðarinn-
ar eru Eskimóarnir, sem upphaflega
eru blandaðir Mongólum og Ameríku-
mönnum. Þeir byggja hin viðáttu-
miklu heimsskautalönd N.-Ameriku
og Grænland, sem að víðáttu til jafn-
ast á við heila heimsálfu.
Lifnaðarhættir Eskimóanna eru
lítt kunnir hinum menntaða heimi, að
undanskildum þeim fáu Suður-Græri-
lendingum, sem lifa undir áhrifum
Norðurálfu-menningar. Þetta stafar
af því, að Eskimóar búa afskekktir
og einangraðir i ís og snjó heims-
skautslandanna, þar sem ókleift hefir
verið að nálgast þá.
1 hinum óblíðu heimkynnum heims-
skautaþjóðanna ríkir mánuðum sam-
an heimsskautanótt með ógurlegum
kuldum og látlausum blindhríðum,
sól sér ekki og ekki heldur birtu af
degi. Um hádegisbilið sést aðeins grá
skíma, eins og í ljósaskiptum. Sumar-
ið er einnig kalt og hráslagalegt á
þessum slóðum, en mánuðum saman
er þó látlaus dagur, sólin fer ekkí
af lofti allan sólarhringinn og kl. 12
á miðnætti er glaða sólskin, sem vef-
ur stórfenglega náttúrufegurð heims-
skautslandanna köldu ljósi sínu.
Þama búa Eskimóar, þama ala kon-
ur þeirra börn sín og þama enda
kynslóðimar fátæklegan æfirferil
sinn. Samt elska þeir ís og snjó, kulda
og myrkur, sól og íshaf umfram alla
aðra hluti, því að þetta er ættjörð
þeirra.
Eskimóar eiu veiðimenn og fiski-
menn. íshafið fæðir þá og klæðir,
auðugt af sel og fiski. Hundurtnn er
eina húsdýrið og fylgispakur föru-
nautur þeirra. Á sumrum flytja Eski-
móamir sig með konum og bömum
stað úr stað fram með ströndum is-
hafsins innan um ís og skriðjökla
Karlmennimir róa á húðkeipum sín-
um, sem búnir em til úr selskinnum,
langt á haf út til fiskjar eða sel-
veiða. Konur og börn búa i topp-
mynduðum tjöldum úr hreindýra-
skinnum. Að vetrinum til er þó ekki
hægt að búa í tjöldum. Þá búa Eski-
móarnir sér til bæ úr snjó og ís. 1
þessum húsakynnum býr svo fjöl-
skyldan að vetrinum til, þar sem
aldrei sér dag mánuðum saman. Tii
skjóls em notuð loðskinn, til ljós-
metis er notað lýsi, og eina fæðan.
er þurrkaður fiskur og selspik, jafnt
fyrir alla, unga og gamla, foreldra,
böm og hunda.
Mann furðar á því, að þama skuli
yfirleitt geta lifað menn, meira að
segja hraustir menn og konur, sem
geta af sér hrausta afkomendur, en
svo er það þó. 1 þessu sambandi ei
fróðlegt að athuga, hvemig fæðingin
gengur fyrir sig þama úti við hin
yztu höf, og hvaða skilyrði em þar
fyrir fæðingaihjálp. Fæðingin geng-
ur yfirleitt fljótt og vel hjá Eskimóa-
konum. Þær hafa stóra og rúmgóða
grind, sterkar og reglulegar hríðir.
Sængurlegan er einnig eðlileg og
bamsfarasótt er svo að segja óþekkt
í heimsskautalöndum.
Hvað veldur?
Fyrst og fremst það, að fæðan
er mjög auðug af bætiefnum, svo að
beinkröm og likamslýti þekkjast ekki
meðal Eskimóa. Vöðvamir em stælt-
ir og kraftmiklír. Er því ekki hætt
við grindarþrengslum eða hríða-
veiklun. Ennfremur er á þessum slóð-
um fátt um sóttkveikjur. Graftar-
sóttkveikjur em t. d. svo að segja
óþekktar. Verður þá skiljanlegt, að
bamsfarasótt þrífst ekki á slíkum
stað. Ekki er kunnugt um, hvort
bamsfarakrampi kemur fyrir hjé
Eskimóum, en ætla má, að hann sE
að minnsta kosti mjög sjaldgæfur í
heimsskautalöndum yfirleitt. Fyrii
getur komið, að fylgja sé fyrirsæt,
Framhald á bls. 15.
.gttMMUIIINIIIIIIMIIIimilllMMttllllllMlltllimfltllllllllllHIMVg
r i
Minnstu ávallt
| mildu sápunnar
N0TIÐ eingöngu
iTnTn
PERFECT LAtlNDRY STARCH
-iiiiii-iniíi Jiiii itf - kíiii iciji jijui m
***\ COnöW L00KJ«4!> H£L UWEjl**
STÍFELSI
j Heildsölubirgðir:
GUÐMUNDUR ÓLAFSSONkCO.
Austurstræti 14.
Simi 5004.
öruggasta og
NETTOY£URaMAINS
ZPP/CA CZ'ÍCONOMÍQUt
bezta handþvottaefnið.
MILO
•flllllUlfBMft áfeftl JðatSOft. UIBMIH ft
MMllllllllMIIIIMIIIIIIMIIimillllllMIIIIIMIIIMIIIIMIIllfl^