Vikan - 18.12.1993, Blaðsíða 7

stærstu þjóðirnar vestanhafs
hafa nú gert sín í milli.
Allavega er þetta ekki þessi
margumræddi Evrópusamn-
ingur að því er ég fæ best
séð í mínum spilum því lín-
urnar, sem þýða „sambönd"
í mínum spilum, spanna yfir
stærra hafsvæði en rétt til
Evrópu. Það gæti því rétt
eins verið um einhverjar aðr-
ar stórþjóðir að ræða en þær
vestanhafs."
Geturðu þá sagt okkur
eitthvað um vamarmálin og
samning okkar um áfram-
haldandi veru varnarliðsins
eða brotthvarf héðan í beinu
framhaldi af þessu?
„Það sem hér kemur fram
er þetta: Varnarsamningi ís-
lands og Bandarikjanna
verður breytt verulega. Það
er ástæða fyrir íslenska
ráðamenn að fara mjög var-
lega í sakirnar hvað varðar
kröfur um sterkan varnar-
búnað á Keflavíkurflugvelli
eða annars staðar á landinu,
nema geta boðið eða sýnt
fram á að við ætlum sjálfir
að taka þátt i þeim vörnum
með einhverjum hætti.
Það er bersýnilegt að öðr-
um þjóðum er ekkert sér-
staklega sýnt um að kosta
varnir (slands og Evrópu-
mönnum allra síst. Það
verða enn og aftur Bandarík-
in sem við munum leita til
um varnir og nú með breyttu
fyrirkomulagi. Þetta verða
einskonar viðskipta- og vin-
arsamningar sem þarna
ýmsu tagi á landsbyggðinni.
Það verður því ekki eins
þröngt um atvinnu í sumum
hinum dreifðu byggðum eins
og ætla mætti á þessari
stundu. En þar er ekki um
framtíðarmúsík að ræða. Því
rniður."
BÆTIR Í
BYGGÐAVANDANN
Nægir okkur þá þetta út ár-
ið? Verður kannski lítii breyt-
ing hér á árinu?
„Nei, því miður nægja ekki
erlend lán til að skapa hér
haldgott árferði. Jafnvel ekki
út næsta ár. Ég sé hér í mín-
um spilum að enn muni
bæta verulega í byggða-
vandann. Núverandi vandi á
Vestfjörðum er ekki einangr-
aður við þann landshluta.
Það verður viðamikill kafli f
atvinnumálunum allt næsta
ár sem tengist því að leita
leiða til að beina endurskipu-
lagningu í þann farveg sem
þykir líklegur til að halda
landsbyggðunum við ver-
stöðvarnar saman og forða
því að fólk taki sig upp til bú-
ferlaflutninga."
Hverjar verða þessar leið-
ir?
„Þær sýnist mér verða
fyrst og fremst þessar tvær: í
fyrsta lagi að slá af niður-
skurði þorskveiðiheimilda
fyrir Vestfjarðasvæðið. Verð-
ur það gert á þeirri forsendu
að það landsvæði njóti ekki
sömu hlunninda og önnur
svæði landsins af loðnu- og
tengjast. Þetta kemur betur í
Ijós strax í janúar eða á
fyrstu tveimur mánuðum árs-
ins.“
Hvað um þjóðarafkomu og
stöðu atvinnuveganna og
svo atvinnulíf í landinu?
„Afkoma þjóðarbúsins verð-
ur afleit framan af árinu. Við
munum þurfa að leita eftir
viðbótarlánum erlendis í
meiri mæli en séð var fyrir
og verða þau nýju lán tekin
til að fjármagna framkvæmd-
ir hér innanlands, bæði
vegna nýrra framkvæmda í
samgöngumálum og til að
leggja í nýframkvæmdir af
síldarveiðum og því sé
þorskveiðiskerðingin hjá
Vestfirðingum miklu meira
áfall en annars staðar á
landsbyggðinni. í öðru lagi
mun verða lagt til að sam-
einuð verði eitthvað af hin-
um mörgu frystihúsum á
Vestfjörðum og fiskur sá,
sem veiddur verður vegna
aukinna aflaheimilda á
þorskveiðum, verði unninn í
stærrh færri en öflugri fyrsti-
húsum."
En þetta gildir nú bara um
Vestfirðina. Hvað um önnur
byggðalög á landinu. Sérðu
einhverjar raunhæfar úrbæt-
Afflinn veröur unninn í stærri og færri en öflugri ffrystihúsum, segir völvan.
ur koma þeim til hjálpar?
„Nei, ég sé ekki neinar
sérstakar ráðstafanir gerðar
til handa þessum byggða-
lögum aðrar en þær sem ég
minntist á í upphafi að er-
lend lán munu eiga að nýtast
til atvinnuuppbyggingar í
mörgum þessara byggða-
laga og verður það þá á
ábyrgð viðkomandi sveitar-
stjórna hvaða framkvæmdir
teljast arðbærar að leggja f.
Víst verður því um atvnnu-
sköpun að ræða en ekki til
frambúðar í neinu tilviki."
HUGSJÓNIR EÐA
SÉRHAGSMUNIR?
Nýtast okkur þá engan veg-
inn þær auðlindir sem við er-
um þó talin eiga í þessu
landi? Og hvernig má það
vera að svo fámenn þjóð
getur ekki búið um sig á
hagkvæman hátt, jafnvel
þótt auðlindirnar séu fáar en
gjöfular eins og t.d. vatns-
orkan og fiskimiðin?
„Samkvæmt uppslætti
þessara spila sé ég fyrir mér
verulega misklíð milli hinna
ýmsu þjóðfélagsstétta. Þetta
er einmitt orsökin fyrir því að
auðlindir okkar nýtast ekki
sem skyldi. Það liggur í þjóð-
areðlinu að sjá ofsjónum yfir
því sem aðrir bera úr býtum,
jafnvel þótt allir séu í raun á
sama báti þegar upp er stað-
ið og fáar eða svo til engin
þjóðfélagsstétt sé umtalsvert
betur sett en önnur. Ég sé
t.d. ekki að sjómenn séu
mikið betur settir en margir
hópar í landvinnu. Eða opin-
berir starfsmenn betur settir
en sjómenn. Hvað þá að
margir forstjórar, eða svo-
kallaðir hátekjumenn, hér
séu betur settir en almennir
launamenn í mörgum stétt-
um. Hátekjumennirnir eru
margir hverjir í ótryggum
störfum og flytjast ört á milli
fyrirtækja og hafa því ekki
minni áhyggjur en hverjir
aðrir. Oft verður skellurinn
því meiri þegar á bjátar hjá
þeim.
En þetta er barátta upp á
líf og dauða hjá mannskepn-
Gerumst viö þátttakendur í vörnum lands-
ins?
unni, rétt eins og dýrunum,
og því er oft illt að greina á
milli hvað eru hugsjónir og
hvað sérhagsmunir þegar
við gáum til veðurs I kjara-
baráttu og þjóðmálum I okk-
ar litla samfélagi. Aðstöðu-
munur er nefnilega mun
minni milli þjóðfélagshóp-
anna hér en í nokkru öðru
landi sem ég þekki til. Hér
hafa t.d. aldrei geisað styrj-
aldir og mannskæðar drep-
sóttir hafa ekki herjað á
þjóðina í okkar minni. Ég sé
það í hendi mér að það séu
sérhagsmunirnir, en ekki
hugsjónirnar, sem eru undir-
rót alls þess vanda sem við
glímum við hér. Því verður
seint breytt, þjóðareðlinu.“
STRAUMHVÖRF í
STJÓRNMÁLUM
Hvað um stjórnmálin, þetta
stökka bitbein sem þjóðar-
sálin er sífellt að brjóta til
mergjar. Verður þar einhver
sérstök breyting eða upp-
hlaup sem þykir tíðindum
sæta?
„Á sérhverjum vettvangi
þar sem eðlileg víxlárhif eiga
sér stað milli einstaklinga og
þjóðfélagsins sjálfs á sér
stað sífelld viðleitni í þá átt
að komast að viöunandi
málamiðlun þegar í odda
24. TBL. 1993 VIKAN 7
VÖLVUSPÁIN 1994