Vikan - 18.12.1993, Síða 22

VALDAMIKLAR KONUR
VIGDÍS
FRH. AF BLS. 18
mikinn metnað fyrir sína
hönd, miklu meiri en hún hafi
nokkru sinni haft sjálf. „Mér
fannst, eins og títt er um
unglinga, að foreldrar mínir
væru allt of metnaðarfullir fyr-
ir mína hönd. Ég átti að vera
best í öllu en ég var ekki best
í öllu. Að nokkru leyti fór ég
mínar leiðir en ég var samt
góða dóttirin og það var mjög
náið samband á milli.“
Hún segir ennfremur að
þau Þorvaldur, bróðir hennar,
hafi verið alin upp við mikið
aðhald. „Jafnhliða þessu að-
haldi vorum við systkinin alin
upp við mikið ástríki og kær-
leika. Við vorum óskabörn
því að foreldrar mínir voru
nokkuð fullorðnir þegar ég
fæddist og þau höfðu þá ver-
ið gift í fjögur ár. Mér finnst
ég sjá það skýrt að það, sem
er gott og jákvætt í mér, varð
til fyrir þá miklu ást sem ég
varð aðnjótandi í uppeldinu.
Og ég held að þessi alltum-
vefjandi kærleikur hafi gert
okkur systkinin að almenni-
legum manneskjum.
Hins vegar var ég ekki allt-
af sammála verðmætamati
foreldra minna og þess
vegna kom ég ekki til móts
við allar kröfur sem voru
gerðar til mín. Ég giftist áður
en ég lauk námi og fylgdi
manninum mínum, miklum
ágætismanni, til Danmerkur
og Svíþjóðar. Hann var við
nám í þessum löndum og
sjálf fór ég í skóla þar. Það
hefur verið mér ómetanlegt í
embættinu að kunna Norður-
landamál og þekkja vel til á
Norðurlöndum. Mér verður
stundum hugsað til þess að
það er eins og margt úr minni
lífsreynslu hafi verið smíðað
fyrir þetta starf. Mitt mesta
lán hefur einmitt verið það að
hafa tök á tungumálum."
Þegar Vigdís kom heim frá
Frakklandi starfaði hún í
fimm ár sem bókavörður og
ritstjóri leikskrár [ Þjóðleik-
húsinu og annaðist blaða-
kynningar fyrir leikhúsið. Hún
stundaði nám í frönsku,
ensku og uppeldisfræðum
við Háskóla íslands. Leiklist-
arsögu las hún við Háskól-
ann í Kaupmannahöfn og í
Svíþjóð las hún franska mál-
sögu. Hún var frönskukenn-
ari við Menntaskólann í
Reykjavík og þótti ákaflega
áhugasamur kennari og vin-
sæll, bæði meðal nemenda
og kennara. Þaðan fór hún
að kenna frönsku við
Menntaskólann í Hamrahlíð
og byggði ugp frönsku-
kennsluna þar.
Á sumrin vann hún sem
leiðsögumaður hjá Ferða-
skrifstofu ríkisins og síðan
við landkynningu og móttöku
erlendra rithöfunda og blaða-
manna sem komu hingað til
lands til að leita efnis í grein-
ar og bækur um ísland. Hún
skipulagði leiðsögumanna-
námskeið Ferðaskrifstofunn-
ar, stjórnaði þeim og annað-
ist kennslu. Þorleifur Þórðar-
son, forstjóri
Ferðaskrifstofunnar, sagði í
blaðaviðtali að þeir eiginleik-
ar, sem hann hefði þekkt
best og reynt í hennar fari,
væru bjartsýni, jákvæðni og
hve fús hún væri að hjálpa,
ásamt dugnaði og ósér-
plægni. Hann sagði ennfrem-
ur: „Mér er það líka minnis-
stætt að á fundi með norræn-
um ferðamálafulltrúum, þar
sem hún var með, vann hún
hugi allra og vináttu og þeir
gáfu henni nafnið js(lands)
prinsessen". Það hefur sjálf-
sagt ekki komið þeim á óvart
nú að hún sé orðin forseti."
Leikhússtjóri var Vigdís hjá
Leikfélagi Reykjavíkur um
átta ára skeið og var jafn-
framt stundakennari í frönsk-
um bókmenntum við Háskóla
íslands. Hún var formaður
Alliance Francaise um tíma
og kenndi frönsku í sjónvarp-
inu en það voru þeir þættir
sem gerðu hana kunna með-
al landsmanna. Vigdís var
ein af fyrstu einhleyþu ein-
staklingunum til að ættleiða
barn.
Sigríður Erlendsdóttir segir
um Vigdísi: „Hún var alltaf
hispurslaus í framkomu,
skemmtileg í viðræðum, kát
og glöð, án þess þó að bera
tilfinningar sínar á torg. Hún
var vinsæl í skóla, góður fé-
lagi og vinur, og áhugamál
hennar voru mörg og marg-
vísleg. Henni var mjög lagið
að vekja áhuga annarra með
framsetningu sinni. Ég er
þeirrar skoðunar að hún hafi
mjög ung gert sér grein fyrir
því, að hún ætti að taka á sig
skyldur og ábyrgð til jafns við
karlmenn og kvenréttindi
voru alltaf ofarlega á baugi
hjá okkur.“ □
SALÓME
FRH. AF BLS. 19
konur að hún hafi snemma
fengið áhuga á stjórnmálum,
enda hafi mikið verið rætt um
pólitík á bernskuheimilinu og
voru oft skiptar skoðanir í
þeim efnum þar sem afinn
var framsóknarmaður en fað-
ir hennar sjálfstæðismaður.
Hún er næstelst fjögurra
systkina og segir að uppeldi
og umönnun þeirra hafi kom-
ið að mestu í hlut móður
hennar þar sem starfsvett-
vangur föðurins var á sjónum
og hann hafi því sjaldan dval-
ið lengi í einu í landi. Hún ólst
upp við gott atlæti og fjöl-
skylduböndin voru sterk. Sal-
óme segir að þau systkinin
eigi móður sinni mikið að
þakka. Hún hafi lagt sig fram
um að ala þau upp í kristi-
legu siðgæði. Það hafi verið
mikil ábyrgð sem hvíldi á sjó-
mannskonunni á þessum ár-
um. Móður hennar hafi verið
eiginlegt að rétta öðrum
hjálparhönd, einkum öldruð-
um og sjúkum, og þá ekki
síður að umgangast ungt fólk
á öllum aldri. Hún hafi verið
eftirsótt af öllum meðlimum
fjölskyldunnar vegna þess
hve hún var lífsglöð og já-
kvæð.
Salóme var snemma fé-
lagslynd og dáðist að stelp-
unum í Kvennaskólanum
sem þorðu að taka til máls á
málfundum, aldrei myndi hún
þora slíku! Að loknu náminu
réð hún sig í vist í Mosfells-
sveitina og þar kynntist hún
manni sínum, Jóel Kr. Jóeis-
syni, sem þá var garðyrkju-
maður á Reykjum. Hann
segir í viðtali að hann hafi
ekki grunað að konan, sem
hann varð ástfanginn af,
myndi verða þingmaöur,
hvað þá forseti Alþingis. „Ég
sá þó fljótlega að þetta var
enginn meðal kvenmaður.
Hún er ákaflega hæfileikarík
kona,“ segir Jóel um konu
sína og segist vera hennar
helsti og fremsti stuðnings-
maður. Hann telur mjög
gagnlegt og æskilegt að kon-
ur taki þátt í stjórnmálum og
sitji á Alþingi. Af hverju?
„Vegna þess að þær líta á
málin frá öðru sjónarhorni,
sjónarhorni sem karlmenn
koma ekki auga á. Þær berj-
ast fyrir málum sem eru mjög
mikilvæg en karlmönnum
þykja léttvæg."
Fyrstu afskipti Salóme af
félags- og stjórnmálum voru
þegar hún bauð sig fram í
hreþþsnefnd Mosfellshrepps
1970 og náði kjöri. Um það
segir Jóel: „Mér fannst það
ánægjulegt að hún skyldi
vera talin hæf í þessi störf.
Það voru að vísu ekki allir
jafn ánægðir með það. Ég
minnist þess að eitt sinn kom
til mín bóndi og sagði við
mig, þegar hún bauð sig fyrst
fram í hreppsnefndina, að
hreppurinn hefði ekkert að
gera með svona tískudrós.“
Salóme hefur lengi þótt ein af
best klæddu konum landsins
og segir í bókinni 16 konur að
hún hafi, frá því hún man eftir
sér, haft ánægju af að bera
fallega hluti og klæðast fal-
legum fötum.
Hún segist í tímaritsviðtali
ekki hafa verið nægilega
metnaðargjörn fyrir sjálfa sig
og svarar spurningu um það,
hvers vegna konum gangi illa
að komast í áhrifastöður,
þannig: „Ef kona vill komast
áfram þá er það yfirleitt á
kostnað einhvers annars og
þá undantekningarlítið karl-
manns og það er ekki vinsælt
eins og við höfum orðið varar
við. Við verðum líka að horf-
ast í augu við þá staðreynd
að konur styðja ekki alltaf
kynsystur sínar eins og próf-
kjörin í flokkunum hafa sýnt.
Mín skoðun er sú að vanda-
málið í hnotskurn felist í
þessari hógværð okkar
kvenna að vilja ekki ýta öðr-
um til hliðar. Okkur skortir
vissa hörku og svo hitt að
það er ekki ríkt í okkur að
styðja konu eingöngu vegna
þess að hún er kona. Þar
skilur á milli okkar og
Kvennalistans. Við, sem
störfum innan blönduðu
flokkanna, viljum ekki viður-
kenna að konur geti ekki
keppt á jafnréttisgrundvelli á
þeim vettvangi."
Stjórnmálaumræða setur
svip sinn á heimilislíf þeirra
Salóme og Jóels og hann
segir m.a. í viðtali: „Ég set
mig í spor hins venjulega
borgara - kjósanda - og
krefst svara. Hún er eins og
ekta stjórnmálamenn eiga að
vera, þolinmóð og stekkur
ekki upp á nef sér þó að
maður komi með vitlausar og
asnalegar spurningar. Stjórn-
málamenn verða að vera
umburðarlyndir." □
JÓHANNA
FRH. AF BLS. 20
Þau skildu og Jóhanna segir
í viðtali að móðir hennar hafi
hjálpað til við uppeldi son-
anna. „Hún blandaði sér ekki
mikið í stjórnmál. En hún var
hin trausta móðir sem alltaf
er svo notalegt að leita til.
Hún liðsinnti mér mikið með
syni mína í uppvextinum.“
En hvernig hófst hinn
22 VIKAN 24. TBL. 1993