Vikan - 03.09.1998, Blaðsíða 49

er mjög merkilegt fyrirbæri,
hver og einn átti sitt eigið joik
sem hann fékk í skírnar- eða
fermingargjöf. Það var nokk-
urs konar kennitala í texta og
tónum. Joikið er rödduð tón-
list, sungin með undirleik
trommu. Tromman var líka
grundvallaratriði í trúar-
brögðunum, í samskiptum
guða og manna. Trúboðarnir
réðust mjög harkalega gegn
trommunum og joikinu,
hvorutveggja var bannað og
talað um joikið sem söng djöf-
ulsins. Eftir heimsstyrjöldina
síðari var síðan aftur farið að
viðurkenna sérstaka menn-
ingu og trú Samanna. Þeir
hafa nú sitt eigið þing í öllum
Skandinavísku löndunum,
eiga sérstakan fána, þjóðhá-
tíðardag og þjóðsöng. „Samar
hafa aldrei verið fjölmenn
þjóð,“ segir Sigurður. „Þeir
eru núna um 60 þúsund,
helmingur þeirra er búsettur í
Noregi, þriðjungur í Svíþjóð
og aðrir eru búsettir í Rúss-
landi og Finnlandi. Samar
voru upphaflega veiðimenn
Það for vel a
með Sigurði
og þessum
styttum af
Samafjöl-
sem eltu hreindýr og önnur
dýr. Þeir ferðuðust saman í
hópum og ferðuðust milli
sumarlands og vetrarlands,
eftir því hvar veiðin var á
hverjum tíma. Það er svolítið
merkilegt að konur voru mjög
háttskrifaðar í hópunum, þær
voru oft í forsvari fyrir
ættbálknum eða
hópnum og veiddu
jafnt til móts til karl-
mennina. Þetta vakti
athygli Rómverskra
sagnaritara sem komu
þarna á fyrstu árhund-
ruðum eftir Krist. Þeir
lýstu konunum þannig
að þær hirtu lítt um að
gefa börnunum brjóst,
heldur pökkuðu þeim
inn í skinn og hengdu
þau síðan upp í trjá-
greinar, létu þau hafa
mergbein að sjúga og
færu síðan á veiðar
með körlunum. Þeir
lýstu Sömum sem svo
að þeir væru villtastir
allra barbara, lifðu
eins og skepnur, ættu
hvorki dýr, hús né
hesta. Þeir eltu dýrin,
veiddu þau og ætu hrá
og klæddust síðan
feldum af þeim. Ég
hef nú svolítið gaman
að því að þessir sagna-
ritarar tóku það sér-
staklega fram að Sam-
ar drykkju ekki vín,
þeir hafa líklega talið
það hámark bar-
barismans.“
Samískan er lifandi tungu-
mál og þeir viðhalda kunnáttu
yngri kynslóða með því að
reka útvarpsstöð og gefa út
bækur og blöð. „Samískan er
náskyld finnsku og reyndar
einnig ungversku. Þeir hafa
mörg orð yfir náttúruna og

Berit Gunnhild, amma Sigurðar,
ásamt föður sínum, Lars Risten
náttúrufyrirbæri. Ég kann
ekkert í samísku. En málið er
að því leyti líkt íslensku að
áherslan er á fyrsta atkvæði
orða og þeir nota bókstafina ð
og æ.“
Sigurður segir ættarmótið í
Noregi hafa verið fjölmennt
og skemmtilegt. „ Ég hef við-
haldið sambandi við ættingja
mína þarna og hef lengi vitað
af þessum frændgarði. Og
auðvitað gat ég ekki hugsað
mér að missa af tækifærinu að
mæta á stærsta ættarmót sem
haldið hefur verið í Sama-
byggðum. Ættingjar mínir í
Skandinavíu skilja reyndar
ekkert í hrifningu
minni af þessum
uppruna mínum,
þeir eru mjög í hófi
montnir af því að
vera komnir af
Sömum. En mér
þykir vænt um
þessar rætur mínar
og er stoltur af
þeim. Samar eru
merkileg þjóð, þeir
eru skemmtilegt
fólk, uppátektar-
samt, stríðið og
hrekkjótt. Ég hef
alltaf verið hrekkj-
óttur, en ég er bú-
inn að komast að
því að ég er algjör
viðvaningur miðað
við þá marga. Það
var í fréttum fyrir
tveimur eða þrem-
ur árum að búið
væri að einangra gen sem ein-
göngu finnst í Sömum. Hins-
vegar fylgdi það fréttinni að
ekki væri búið að komast að
því hverju þetta sérstaka gen
stýrir. Mér finnst skýringin
augljós; þetta er einfaldlega
hrekkjagenið!" ■
49