Vikan - 06.06.2000, Síða 22

hafi verið boðin einhvers konar
ólögleg fíkniefni og að margir
þeirra hafa þegar reynl neyslu
þeirra. Því yngri sem krakkarnir
eru þegar þeir byrja neyslu ffkni-
efna, þess líklegri eru þeir til að
ánetjast efnunum. I kjölfar fíkni-
I kjölfar fíkniefnaneyslunnar koma suo önnur
uandamál, s.s. brottfall úr skóla, andlegur og
líkamlegur heilsuhrestur og í mörgum tilfell-
um afbrot, uændi og jafnuel ótímabær dauð-
dagi (m.a. uegna sjálfsmorða).
einkenni fíkninefnaneyslu og
fræða börnin um hætturnar. Það
er mjög áríðandi að börnin fái
að heyra um alvarlegar afleið-
ingar f íknief naneyslu annarra og
að þau viti að fylgst er með þeim
án þess að þvi fylgi reglulegar yf-
irheyrslur eða fyrirlestrar.
Kynlíf
Oft byrja unglingar að stunda
kynlíf löngu áður en þeir hafa
þroska til að takast á við ábyrgð-
ina sem því fylgir. í mörgum til-
fellum er drykkju um að kenna.
Barneignum ungar stúlkna á ís-
landi hefur að vísu fækkað stór-
kostlega undanfarna tvo áratugi,
en það segir því miður ekki jafn
mikið um getnaðina sem verða
landi er það ekkert undarlegt þótt
unglingar byrji að stunda kynlíf
snemma og tengi það ekki sér-
staklega föstum samböndum.
Það er á þessu sviði sem þarf
að taka á í fræðslunni.
Það er auðvitað skylda allra
foreldra að ræða kynferðismál
við börnin sín og það áður en
þau komast á þann aldur að þau
fara að prófa sjálf.
Unglingarnir verða að fá að
vita að kynlífi fylgir ábyrgð og
þau verða að vita um hætturnar
sem felast í óábyrgu kynlífi. Þau
þurfa að fá að vita að kynlíf á að
vera tengt föstum samböndum,
ást og góðum tilfinningum. Kyn-
líf á aldrei að vera skylda, held-
ur aðeins gjöf sem maður gefur
aðeins þeim sem
maður elskar og
treystirog endurg-
eldur tilfinngar
mannsísömumynt.
efnaneyslunnar koma svo önn-
ur vandamál, brottfall úr skóla,
andlegur og líkamlegur heilsu-
brestur og í mörgum tilfellum af-
brot, vændi og jafnvel ótímabær
dauðdagi (m.a. vegi^^^
þvi fostureyðingum hefurfjölgað
mikið auk þess sem nú
er hægt að fá pillur nfaafct
tilaðtaka
T
„morgun-
—■ inn eftir" ef hætta er
á getnaði.
Stúlkur byrja að stunda kynlíf
Sjálfsmorð
Því miður er ekki hægt að
sleppa því alversta, en það er
þegar óhamingjan er orðin svo
opnað barnameðferð- allt niður í 12 ára aldur og um
yfirþyrmandi að unglingurinn
arstöð sem gefur okkur auknar fimmtán ára aldur hefur a.m.k.
ákveður að binda enda á líf sitt.
vonir um að fleiri unglingar
bjargist úr neyslu áfengis og
fíkniefna, en það er ekki nóg.
Það eru forvarnirnar sem skipta
mestu máli.
Það verður að leggja hinu op-
inbera þær þungu skyldur á
herðar að gera átak í forvörnum
gegn fíkniefnum. Framtíð barn-
anna okkar er undir því komin að
þau sleppi undan því víti sem
fíkniefnaneysla er bæði þeim
sjálfum og öllum þeim sem að
helmingur stúlkna þegar misst
meydóminn. Ótrúlegur fjöldi
stúlkna á þessum aldri stunda
kynlíf í hverri viku, stundum með
nýjum og nýjum féiaga. Ung-
lingakynlífi fylgja margar hætt-
ur, s.s. óvelkomnar þunganir,
hætta á kynsjúkdómum og and-
legt álag. Hér á landi ríkir það
viðhorf meðal unglingsstúlkna
að það sé „í lagi“ að stunda kyn-
líf með strákum svo fremi sem
getnaðarvarnir séu notaðar, en
Oftast eru sjálfsmorð unglinga
tengd áfengis- eða fíkniefna-
neyslu en það er þó alls ekki al-
giit.
Allt of margir ungir íslendingar
hafa farið þessa leið og á árunum
1991-1995 tóku 20 unglingar sitt
eigið líf, þar af 3 stúlkur.
í Bretlandi hefur verið gerð ná-
kvæm könnun á sjálfsmorðum
meðal ungs fólks undir tvítugu
og þar hefur komið fram að karl-
menn eru í meiri hættu en kon-
þeim standa.
Því miður treysta margir for-
eldrar sér ekki út í umræður um
fíkniefni þar sem þeir hafa sjálf-
ir ekki mikla þekkingu á málefn-
inu. En foreldrar verða að fylgj-
ast með á þessu sviði og það
ætti að vera skylda að allir for-
eldrar stálpaðra krakka fari á
námskeið í skólanum þar sem
kennt er hvernig þekkja megi
22 Vikan
viða erlendis þar sem svipaðar
spurningar eru lagðar fyrir stúlk-
ur á sama aldri er svarið að það
sé í lagi að stunda kynlíf þegar
fólk sé í varanlegu ástarsam-
bandi og noti getnaðarvarnir.
Miðað við þá opnu og því
miður neikvæðu um- V________
ræðu sem á sér
stað um kyn-
líf hér á (tmmÁ
ur, auk þess sem tilraunir kvenna
til að taka sitt eigið líf mistakast
oftar. Þar kom einnig fram að allt
niður í 11 ára gömul börn geta
séð sjálfsmorð sem einu lausn-
__ ina á vandamálum sínum og
„ \að mest sé hættan á þvílík-
* um hugsunum meðal ung-
linga í stórborgum.
Því miður eru tölur um ís-
f lenska unglinga sem falla
fyrir eigin hendi mjög háar og
það eru ekki miklar líkur á að
þær lækki þegar til lengri tíma
er litið þótt tilraunir til sjálfsmorða
komi í bylgjum.
Sérfræðingum ber saman um
að þeir sem eigi vanda til að falla
í þunglundi og sjálfsmorðshugs-
anir verði að eiga athvarf hjá ein-
hverjum sem þekkir vandann í
raun. Þar þarf að vera sólar-
hringsvakt. Unglingum vaxa oft
smávægileg vandamál mjög í
augum og foreldrar verða að
vera á varðbergi þegar ungling-
urinn er þunglyndur, einrænn
eða uppstökkur. Aðalatriðið er
að geta rætt málin við þá og bent
á leiðir til úrbóta í stað þess að
segja: „Taktu þig saman í and-
litinu, þetta er ekkert mál.“ Opin
samskipti eru sennilega það
eina sem getur hjálpað þeim
sem eru í sjálfsmorðshugleiðing-
um.
Og hver er svo niðurstaðan?
Hún er svo sem engin því það
er engin skyndilausn til á vanda-
málum unglinga og hvernig eigi
að hjálpa þeim að komast í
gegnum hin erfiðu og hættulegu
unglingsár. Foreldrar geta að-
eins verið vakandi gagnvart ung-
lingunum sínum og reynt að
benda þeim á réttu leiðirnar og
ef þeir eru að villast af leið er
sjálfsagt að fá alla þá faglegu að-
stoð sem tiltæk er til að koma
þeim inn á rétta braut aftur.
Besta leiðin til að fyrirbyggja
vandræðin eru og verða alltaf að
traust og opið samband sé á milli
foreldris og barns og að þau
tengsl slitni ekki þegar börnin
komast á unglingsaldurinn.
Stúlkur byrja að
stunda kynlíf allt frá
12 ára aldri og um
fimmtán ára aldur
hefur a.m.k. helm-
ingur stúlkna hegar
misst meydóminn.
Ötrúlegur fjöldí
stúlkna á hessum
altíri stundar kynlíf í
huerri uiku, stundum
með nýjum og nýjum
félaga.