Vikan - 06.06.2000, Blaðsíða 49

Unga konan var að vonum
örvæntingarfull yfir ósköpun-
um því það er lítið gaman að
vera komin með ofnæmi fyr-
ir eiginmanni sínum eftir
fárra mánaða hjónaband. Að
lokum komst Erhlich að því
að maðurinn borðaði sam-
loku með hnetusmjöri í há-
degismat á hverjum degi en
konan hafði ofnæmi fyrir því.
Þegar hann kom heim á
kvöldin og heilsaði með kossi
var enn nægilega mikið af
hnetusmjörinu eftir í munn-
vatni hans til að valda við-
brögðum hjá henni. Þegar
leið á kvöldið og nóttina var
hnetusmjörið horfið og kon-
unni tók að batna. Málið
leystist farsællega þar sem
eiginmaðurinn ungi var tilbú-
inn að fórna samlokunum fyr-
ir konuna.
Helstu ofnæmisvaldar:
Súkkulaði Kettir
Plástrar
Á íslandi er grasfrjó helstí ofnæmisvaldurinn og um 15% unglinga hafa
ofnæmi ffyrir hví, kettir, hundar, rykmaurar, heymaurar, birki og túnsúra koma
næst. Um 2% ungbarna hafa fæðuofnæmi og líklega um 1% fullorðinna.
Grátið eftir f jöruga nútt
samstarfsmanns
Önnur saga ofnæmislækn-
isins er ekki síður undarleg.
Kona nokkur vann á skrif-
stofu og skyndilega brá svo
við að hún var ekki fyrr kom-
in í vinnuna suma daga en
leka tók úr nefi hennar og
augum. Konuræfillinn
hnerraði og grét allan þann
dag en daginn eftir brá jafn-
vel svo við að hún fann ekki
fyrir neinu. Paul Erhlich var
settur í málið og eftir langa
leit og mikla rannsóknar-
vinnu komst hann að því að
vinnufélagi konunnar, sem
sat á móti henni, átti nýja kær-
ustu. Og hvað með það?
spyrja hugsanlega sumir. Jú,
kærastan átti kött og konan
hafði heiftarlegt ofnæmi fyr-
ir köttum. í hvert skipti sem
vinnufélaginn eyddi kvöldi og
nóttu með kærustunni fann
konan fyrir því. Það varð
fljótlega helsta skemmtun
starfsfólksins að fylgjast með
viðbrögðum hennar á hverj-
um degi og ef tárin tóku að
leka var honum miskunnar-
laust strítt á því að nóttin
Matarofnæmi eða mataróbolP
Matarofnæmi er óalgengara en margir halda. Aðeins
um 1% Bandaríkjamanna þjáist af matarofnæmi og lítil
ástæða er til að ætla að það sé algengara annars staðar í
heiminum. Líkami manneskju sem er með matarofnæmi
framleiðir histamín þegar neytt er ákveðinnar fæðu og
það leiðir til sárra verkja í kviðarholi, niðurgangs, flökur-
leika, útbrota, nefrennslis, hnerra og asma. Sjúklingur sem
ermjög slæmur af matarofnæmigeturjafnvellentílífshættu
við að neyta örlítils magns af þeim mat sem hann hefur
ofnæmi fyrir. Helstu matarofnæmisvaldar eru: egg, hnet-
ur, hveiti, fiskur, skelfiskur, soja og mjólkurprótein.
Flestir þeirra sem finna fyrir óþægindum eftir neyslu
ákveðinna matartegunda hafa s.k. mataróþol eða eru við-
kvæmir fyrir ákveðnum mat. Þetta stafar af skorti á ens-
ímum sem nauðsynleg eru til að melta ákveðnar fæðuteg-
undir. Þeir sem þjást af laktósaóþoli til að mynda skortir
þau ensím sem brjóta niður laktósa í mjólkurvörum. Matar-
óþol getur líka stafað af sjúkdómum í meltingarveginum
eins og ristilkrampa, of háu sýrustigi í maga o.fl. Algengar
tegundir matar sem valda óþoli eru: laktósi, hveiti og marg-
ar grænmetistegundir, einnig getur verið urn að ræða við-
kvæmni fyrir litarefnum í mat og rotvarnarefnum.
hefði verið fjörug.
En ofnæmi er langt frá því
að vera skemmtun fyrir þá
sem þjást af því. Orsök of-
næmis er að ónæmiskerfið,
sem venjulega bregst við
hættulegum aðskotaefnum
sem berast inn í líkamann, fer
að telja meinlaus efni hættu-
leg. Til að verjast gefur líkam-
inn frá sér efnið histamín en
það orsakar þessi venjulegu
ofnæmisviðbrögð eins og
hóstaköst, hnerra, nefrennsli,
niðurgang, kláða í augum og
útbrot. Einkennin eru mis-
munandi eftir því í hvaða lík-
amshluta er verið að bregðast
við aðskotaefni og hversu
mikið af því hefur borist inn
í líkamann. í sumum tilfellum
nægir svo örlítið magn af of-
næmisvaldinum að ekki er
einu sinni hægt að greina það
í smásjá.
Þótt læknar viti ekki af
hverju sumir fá ofnæmi en
aðrir ekki vita þeir þó að erfð-
ir hafa áhrif á líkurnar á því að
menn fái ofnæmi. Hafi ann-
að foreldri barns ofnæmi fyr-
ir einhverju aukast líkurnar
á að það finni fyrir slíku líka.
Séu báðir foreldrar með of-
næmi fyrir einhverju, og þá
skiptir ekki máli hvort það er
Vikan
49