Menntamál - 01.04.1931, Blaðsíða 6

52
MENNTAMÁL
ingar hans ennþá huglægari en kenningar Rousseaus. Um gagn-
fræðakennslu fæst hann tiltölulega litið.
Merkilegt er, a8 hann talar fátt eitt um kennslu trúarlær-
dóma og sögu. Ólíkur er hann Rousseau i því, aÖ hann finnur
nau'ðsyn þess að þroska tilfinningalif barnsins þegar á unga
aldri. En hann vill gera það með því móti, að barnið kynnist
þeim atburðum og umhverfi i lífinu sjálfu, sem ver-ka á til-
finningar þess, en ekki hitt, að orð kennarans eða námsbók-
anna geri það. Hann lætur skólabörn sín í Stauz vakna til með-
aumkunar með öðrurn börnum, sem lcnt hafa i sants konar
raunum og þau sjálf. Og hann lætur þau njóta gleðinnar af
þvi, að rétta öðrum hjálparhönd af fúsum vilja. En hann tal-
ar ekki mikið um það við þau. Um lærdómsgildi dyggðar-
innar fylgir hann frekar að málum Aristóteles en Plató.
Pestalozzi skildi vel, að persónuleg áhrif kennarans máttu
sín mikils. Það sýnir hann hezt i Lénharði og Geirþrúði, þeg-
ar hann lýsir þeim áhrifum, sem Geirþrúður hafði á skyldu-
lið sitt og nágranna. En í kennslufræðinni sjálfri sýnir hann
einhliða regiufestu. Hann vildi ekki, eins og Rousseau, láta
nemendurna brjótast áfram upp á eigin spýtur og eiga það
á liættu að fara villir vegar; hann dáir ekki svo mjög sjálf-
stætt framtak, dirfsku og þrautseigju í þekkingarleit nemand-
ans. Hitt er honum meira i mun, að nemandinn sé leiddur
beinustu leið „frá skýrri skoðun til augljósra ályktana“, en þó
þannig, að hann verði sjálfur fyrir því að hafa.
Þegar á undan Pestalozzi höfðu Mannvinimir í Þýzkalandi
liagnýtt hugmyndir Rousseaus í skólamálum. Aðdáun Rouss-
eaus á náttúrunni kom þeim til að ætla náttúrufræðinni svo
mikið rúm og tima á kennsluskrá sinni, að undrum sætti á
þeim tímum. Ennfremur fóru þeir í leiðángra með nemendum
sínum, kenndu þeim handavinnu og garðrækt, til þess að æfa
sem bezt athygglisgáfu þeirra og láta þá starfa sjálfa.
Mannvinaskólarnir voru háðir nytsemisstefnunni, sem náð
hafði föstum tökum í Þýzkalandi á átjándu öld, eins og annars
staðar. En nú kernur fornmenntastefnan nýja (nyhumanisme)