Menntamál - 01.12.1950, Qupperneq 4

202
MENNTAMÁL
Ég vil líka taka það fram, að ég mæli þessi orð ekki í
ásökunarskyni við neinn. Ég er aðeins að flytja fram hugs-
anir, sem hafa ásótt mig æ meir, eftir því sem ég hef velt
skólamálum okkar meir fyrir mér, og eftir því sem ég hef
setið fleiri kennaraþing, og ekki sízt eftir að hafa rýnt
lítið eitt í sögu skólamála höfuðstaðarins, en það hefur
verið helzta iðja mín síðast liðið ár.
Saga íslenzkra skóla- og uppeldismála er ekki jafnlítils-
verð og henni hefur verið lítill gaumur gefinn. Hún kann
að vísu ekki að greina frá stórfelldum atburðum eða um-
róti, en hún getur gert okkur ljósara, hvernig skólahug-
myndir okkar og skólahættir hafa orðið til, og hvernig
þessar hugmyndir eiga rætur að rekja til aðstæðna, sem
eru fyrir löngu úr sögunni, þótt við ríghöldum í þær eins
og hrein sáluhjálparatriði. Ég sagði, að skólar okkar væru
reistir á bjargi, svo óhagganleg virðist mér þessi undir-
staða þeirra. Menn getur greint á um það, hvernig skuli
hagræða steinunum á þessum kletti, en að sjálfri undirstöð-
unni ráðast fáir þ. e. hinu mjög sundurgreinda og kerfis-
bundna fræðinámi, sem skipt er í hnífjafna parta á dag
hvern, hamrað inn í alla nemendur, hvort sem þeim er það
ljúfteða leitt, og hver kennslqstund gerð að látlausri yfir-
heyrslu eða prófi. Mér hefur verið kennt þannig, og ég hef
kennt þannig. Því skal að vísu játað, að eftir 1920 kom
fram allöflug hreyfing meðal barnakennara um það að
breyta dálítið til, og óvéfengjanlega hefur hún áorkað
miklu. Og að því leyti sem ég er dómbær um þau efni, hafa
áhrif hennar verið til ómetanlegrar blessunar fyrir þá
skóla, en þessi áhrif urðu því miður alltof lítil, og mér
virðist, að aftur sígi á ógæfuhlið, og í allri hreinskilni sagt,
er mér ekki grunlaust um, að það stafi af ofmiklum veik-
leika barnakennara gagnvart kröfum framhaldsskólanna.
Við erum að vísu saman komin til þess að ræða málefni
framhaldsskóla, en mér er tamast að hugsa um uppeldis-
mál sem óslitið viðfangsefni frá fæðingu mannsins, a. m.