Bjarmi - 01.10.1921, Blaðsíða 4

172
BJARMÍ
í syeitum og kaupstöðum, þótt enginn
lögbundinn fjelagsskapur standi að
þeim sumstaðar, — og prestur komi
þar ekki nema endrum og eins.
Kirkjuferðum og. húslestrum er ekki
lakar sint fyrir því, — og sumstaðar,
eins og 1. d. í Færeyjum, er lesið i
húslestrabók í kirkjunum á hverjum
sunnudegi þegar prestur messar annar-
staðar, og eru þeir lestrar furðuvel
sóttir. —
Þegar húslestrar leggjast niður er
það alment talinn vottur um trúar-
hnignun. »En fólkið »sem les«, var
ekki vitund betra en nútíðar fólkið,
sem ekki les húslestra«, segja menn.
Erfitt er um það að dæma með vissu,
og enginn getur fullyrt hvort heimilis-
bragur og siðferði alment hefði ekki
verið enn lakari en það var, ef engir
hefðu verið húslestrarnir. Fótt hitt sje
satt, að húslestrar, þar sem enginn
bætir neinu við frá sjálfum sjer, geta
hæglega orðið áhrifalítill vani, og hafa
verið það oít, úr því að þeir hafa
svo víða horfið umtalslaust á fám
árum.
Auk þess dylst oss ekki að megnið
af »guðsorðabókum«l) vorum eru
ærið ófullkomið. Að vísu er þar víða
margt gott um siðferði, forsjónartrú
og þunglyndisstunur trúrækinna, leit-
andi manna. — En um afturhvarf
og endurfæðingu tala þær venjulega
mjög ógreinilega, ef ekki rangt, og
því verður helgunar og siðferðiskenn-
ingin hjá þeim á sandi, og vitnis-
burðurinn um trúarþrek og sigurgleði
sannkristinna manna mjög óljós eða
hverfandi, og áhrifin því svo sorglega
lítil. þær eiga í þessum efnum sam-
merkt við ræður fjölmarga presta
vorra fyr og síðar, því miður. Barna-
1) Vitnskuld er það mjög varasnmt að ltalla allar
eða allflestar trúmálabækur »guðsorðabækur«, eiris
óg títt er á voru Inndi. Pær eru því miður all-
margar mjög ljarrl því að eiga það nafn skilið.
Ritningin ein er »guðsorð«.
lærdómskver Helga lektors Hálfdánar-
sonar og bækur hans yfirleitt eru
samt alveg undanskildar í þessu tilliti,
þar er greinilega og rjett sagt til vegar,
og ekki staðnæmst í miðri leið. En
hvernig hafa menn farið með það
kver? Sumpart barið börnin til að
læra það eins og þulu, og sumpart
spilt áhrifum þess með andlausum
»útskýringum«,»svo að þótt t. d. þorri
nútíðar fólks vors »hafi lært« 9. kafl-
ann í því kveri, þá heldur það samt
að »ný trúarvilla« sje á ferðinni; þegar
það heyrir sama boðskap fluttan i
kirkju eða á kristilegum samkomum
— Og nú hamast sumir kennarar og
klerkar gegn pví, af því að þeir óttast,
að væri það vel notað, þá yrði það
stuðningur fýrir kristilega trúarvakn-
ingu, sem kynni að feykja efasemda
moldviðri þeirra út í hafsauga.
Annars er munurinn svo mikill
yfirleitt, er vjer berum saman góðar
erlendar húslestrabækur við bækur
vorar, að vjer vitum varla hvort æski-
legt væri að húslestrar í poslillum
vorum verði almennir að nýu fyr en
vjer eignumst betri bsekur, — minsta
kosti þarf að fylgja þeim bæn frá
lesendanum.
Hugvekjubókin »Góðar stundir« er
góð og greinileg, og dæmi til, að
hún h'efir vakið og styrkt, en þar eru
ekki nema 120 hugvekjur. Ýtnsir ein-
stakir lestrar í hinum bókunum eru
góðir það sem þeir ná. En svo er
þar innan um aðrir harla ógreinilegir,
og eru yngstu lestrarbækurnar þeirra
Ásmundar og Haraldar þar jafnvel
lakari en þær eldri. Vidalínspostilla
var góð á sinni tíð, en orðalag hennar
er víða svo fjarri voru máli að lílt
hugsandi er að hún verði húslestrar-
bók að nýju nema hjá örfáum und-
antekningum. Samt mundi aðgætið
trúrækið fólk geta lesið hana sjer til
gagns, væri hún endurprentuð.