Bjarmi - 01.07.1982, Blaðsíða 22

Fredrik Wislöff:
Hver er andlegur?
SÍÐARI HLUTI
ttelgun uð innun Jesús segir, aö það, sem inn um
munninn fer, saurgi ekki mann-
inn. Hið illa kemur frá hjartanu (Matt. 15, 18—20). Allt
er undir því komið, hvað við hýsum í fylgsnum hjartans, —
afstaða hjartans, afstaðan til syndarinnar — og til Guðs.
Hið vonda hjarta er ógæfa mannsins. Það er þaðan, sem allt
Ijótt og syndugt kemur.
„Hegðið yður eigi eftir öld þessari (heimi þessum)",
ritar Páll. Og síðan skýrir hann þetta nánar: „Heldur takið
háttaskipti með endumýjungu hugarfarsins" (Róm. 12, 2).
Það er með öðrum orðum hugarfarid, sem þarf að breyt-
ast. Það er heimslega hugarfarið, sem hann er að vara við.
Heilagleikinn á að koma innan að. Þá verður hann sannur,
mynd þess, sem innra með okkur býr.
Hafi hugarfarið helgazt, setur það svip á allt líf okkar.
Það mun setja svip á alla framgöngu okkar, orðin, áhuga-
málin og tómstundaiðkunina og á það, hvað við etum og
drekkum. Allt, sem er auðvirðilegt og lágkúrlegt, — allt sem
deyfir og er til hindrunar í samfélagi okkar við Guð og
þjónustunni við hann — við snúum baki við því. Þá verður
þetta ekki fyrir okkur eins og ytri þvingun með boðum og
bönnum, heldur eðlileg tjáning þess, sem býr í hjartanu.
Það eru mörg ár liðin, síðan ég las bókina „Gamli mað-
urinn og hafið'1, eftir Ernest Hemingway. Ég hef gleymt ein-
stökum atriðum, en áhrif bókarinnar vara enn við í huga mér.
Bókin lýsir fátækum fiskimanni, sem rær að morgni dags
til fiskjar. Og hann er fengsæll. Það líður ekki á löngu,
þangað til stór fiskur hefur bitið á krókinn.
Síðan segir í bókinni frá því, er maðurinn glímir við að
innbyrða fiskinn. Hann dregur inn færið, gefur eftir og dregur
aftur. Baráttan heldur áfam allan daginn, nóttina líka og enn
lengur. Stóri fiskurinn dregur bátinn sífellt lengra út á hafið.
Færið skerst inn í lófa fiskimannsins, svo að blæðir. En
hann gefst ekki upp. Honum tekst að borða eitthvað, án
þess að sleppa færinu. Loksins hefur hann heppnina með
sér. Hann nær fiskinum.
Fiskurinn er svo stór, að hann kemst ekki fyrir í bátnum,
svo að hann bindur hann við hlið bátsins. Leiðin til lands er
orðin löng. Og nú hefjast átökin við hákarlana. Hann notar
bátstjakann til þess að hrekja þá í burtu, en stjakinn brotn-
ar. Hann mundar hnífinn, en missir hann. Og nú eiga há-
karlarnir alls kostar við hann.
Bókin endar á því, að hann kemur í land með beinagrind.
Hemingway fékk Nóbelsverðlaunin fyrir þessa bók. Hann
lýsir allri mannkynssögunni á einföldu máli — sögu okkar
allra.
Því að í hverju er lífið fólgið öðru en því að hremma auð-
ævi láðs og lagar? Til þess verjum við tíma okkar og kröft-
um og margir heilsunni líka. Ef menn hafa árangur sem
erfiði, hefst baráttan við hina mörgu hákarla lífsins. Og það
á við um okkur öll, að við komum að lokum tómhent í land.
Hvar er hin andlega reisn í þessari baráttu?
Já, hver er andlegur?
Mannlíf og trúarlíf Kristinn maður lifir á því
sviði, þar sem lýstur sam-
an baráttunni fyrir tilverunni og baráttunni fyrir sáluhjálp-
inni. Við erum í senn börn tímans og eilífðarverur. Lífið gerir
afdráttarlausar kröfur, og sálin lætur vita af sárri þörf sinni.
Auk þess býður lífið svo margt, gæði, gildi og gleði. Og
fagnaðarerindið kemur til okkar með sínar gjafir, sem eru
allt annars eðlis. Og öðru hverju getur orðið árekstur milli
hins fyrra og hins síðara.
í þessu er fólgin baráttan milli mannlífsins og trúarlífsins,
milli þess að vera maður og vera kristinn maður.
Hvernig eigum við að snúa okkur í þessu?
Við sjáum vísbendingu í þessum orðum Sörens Kirke-
gaards:
„Syndin meiri öðrum syndum er að vera algjör gagnvart
hinu afstæða og afstæður gagnvart hinu algjöra".
Já, lífið veitir okkur vissulega mörg gæði. Við finnum feg-
urð í náttúrunni, i myndlist, í tónlistinni, í bókmenntunum.
Við gleðjumst yfir kærleikanum meðal mannanna, yfir hlýju
og öryggi heimilis. Við finnum verðmæti í vináttu og um-
gengni við fólk. Við opnum hugann fyrir kímni, leik og marg-
víslegri gleði lífsins.
Okkur getur reyndar fundizt daglegt starf vera mesta
strit. Samt metum við starf okkar til auðs og finnum jafn-
framt gleði yfir því að eiga eitthvað.
Ollu þessu veitum vér viðtöku með þakklæti. „Öll skepna
Guðs er góð og engu ber frá sér að kasta, sé það þegið með
þakkargjörð" (1. Tím. 4, 4).
Og lífið gerir sínar kröfur. Við komumst ekki fram hjá
þeim. Við verðum að ýta úr vör eins og fiskimaðurinn og
vonast eftir veiði. Af því blóðgast margir á höndum. En bar-
áttunni má ekki linna.
Einu sinni spjallaði ég við danskan verksmiðjueiganda um
bókina eftir Hemingway. Þá barði hann sér á brjóst, brosti
angurvært og mælti: „Ó, þessar blóðugu hendur". Hann
hafði raunar fengið nokkurn afla í öllu stritinu, en gjaldið
var lungnaþemba.
Já, bæði baráttan og gæðin tilheyra lífinu. Þetta eru verð-
mæti. Já, víst eru þetta verðmæti, en þrátt fyrir allt aðeins
afstæð verðmæti.
Sgnd og núð Hin örlagaríku mistök lífsins eru fólg-
in í þessu, að við erum algjör gagn-
vart hinu afstæða. Það eru þessir hlutir, sem taka okkur
fangin, fylla huga og sinn, verða takmarkið, sem við kostum
öllu til að ná. Og hvað stoðar að ná takmarkinu, já, þó að
við eignuöumst allan heiminn, en bíða tjón á sálunni? Allt
um það rennur upp sá dagur, er við höldum til lands með
beinagrind.
Mistök ríka bóndans voru ekki þau, að hann ræktaði jörð
sína vel og varðveitti uppskeruna. Hið mikla víxlspor lífs
hans fólst í því, að hann var algjör gagnvart hinu afstæða
(Lúk. 12).
Hver og einn prófi sjálfan sig!
En svo gengur Guð fram í þessum heimi baráttu og
ástríðna, ekki svo sem birting, Ijóshaf í himinhvolfinu, heldur
söguleg persóna, maður, sem bíður að lokum dauöa af-
brotamanns.
Og þessi maður er sagður vera Guð.
Sumir samtíðarmanna hans trúðu á hann. í honum höfðu
þeir mætt hinu algjöra.
Og eftir þann tíma hafa milljónir manna reynt þetta sama.
22