Heima er bezt - 01.07.1952, Page 3

Nr. 6
Heima er bezt
195
Þorvaldur bogmaður
Guðmundur Gíslason Hagalín skráði eftir sögn Markúsar Arnbjarnarsonar
Eitt sinn fyrir langa löngu bjó
bóndi sá á Skálará í Keldudal í
Dýrafirði, sem Þorvaldur hét.
Hann var Eggertsson. Hann var
kvæntur maður, en ekki er getið
nafns konu hans. Þau áttu þrjú
börn, sem öll voru uppkomin,
þegar þessi saga hefst, eina dótt-
ur og tvo sonu. Dóttirin hét
Helga, en nöfn sonanna hafa
ekki geymzt.
Þorvaldur var maður lítill
vexti, en snarlegur og fimur og
styrkur vel. Hann var mjög
dökkur yfirlitum, en þótti fríður
sýnum. Hann var fjármaður á-
gætur og átti gott fé. Hann var
göngumaður mikill og svo fær í
fjöllum, að af bar. Hann var lítt
hneigður fyrir sjó og átti ekki
bát, en á yngri árum sínum
stundaði hann þó róðra sem há-
seti. Þótt Þorvaldur bóndi væri
ekki gefinn fyrir sjómennsku,
var hann samt mikiH veiðimað-
ur. Hann lagði stund á silungs-
veiði í ánni og í Hrauns- og Arn-
arnúpsvörum, en einkum veiddi
hann rjúpur og refi. Hann veiddi
rjúpur í snörur og refi í dýra-
boga, en auk þess skaut hann
bæði fugla og tófur með örvum,
sem hann smíðaði. Hann var
bogmaður svo góður, að hann
var viss að hæfa það, sem hann
skaut á, á fimmtíu stikna færi.
Hann fékk efni í boga hjá ensk-
um fiskimönnum og smíðaði
jafnt bogana sem örvarnar, því
að hann var þjóðhagasmiður —
eins á járn og tré. Bogmennska
hans þótti hið mesta undur, enda
voru þá ekki uppi aðrir bog-
menn í Dýrafirði eða nálægum
sveitum. Þorvaldur var maður
allvel fjáður. Hann þótti viðsjáll
í samskiptum og ekki dæll við-
ureignar, þegar honum bauð svo
við að horfa. Hann var maður
skemmtinn og málreifur, en þó
ekki vinsæll. Hann hafði á yngri
árum sínum verið kvennagull og
þótt djarftækur til kvenna. Kona
hans var myndarkona í sjón og
raun. Hún var hæglát og ljúf og
vinsæl af hverjum manni. Hún
var góð búkona. Synir þeirra
hjóna voru menn dugandi, en
engir skörungar heima fyrir.
Þeir hneigðust snemma til sjó-
sóknar og voru um skeið hásetar
hjá bóndanum á Arnarnúpi, en
síðar létu þeir smíða sér bát og
reru honum til fiskjar. Þeir
fengu til fleira manna og stund-
uðu sjó af kappi. Þeir voru vin-
sælir menn og óáleitnir. Þeir
létu föður sinn ráða miklu fyrir
sig, þá er þeir voru ekki við róðra.
Helga Þorvaldsdóttir var lík föð-
ur sínum í sjón. Hún þótti fríð
kona, og vel var hún verki farin.
Hún var fálát sem móðir hennar,
en skaphörð sem faðirinn, og var
hún meinyrt mjög, ef henni þótti
miður. Fór vel á með henni og
móðurinni, en þá er Helga eltist,
var sem hún og faðirinn sneiddu
nokkuð hvort hjá öðru.
Á Saurum, sem er næsti bær
við Skálará og nokkru innar í
dalnum, bjuggu hjón, sem hétu
Steihn og Kristín. Steinn bóndi
var hæglætismaður og góður
þegn, en kona hans röggsöm Og
málgefin. Dæturnar voru snotrar
stúlkur, en þóttu frekar grunn-
hyggnar og voru allmálskrafs-
miklar. Hjá þeim Saurahjónum
var húskarl sá, sem Gísli hét.
Hann var sonur bóndans í Dals-
dal, sem þá var yzti bær á norð-
urströnd Arnarfjarðar. Gísli var
maður hálfþrítugur. Hann var
ljós yfirlitum, meðalmaður á
vöxt, en sterkur vel og sérlega
laginn og að öllu vel verki far-
inn. Hann var hvers manns hug-
ljúfi. Gísli tók að æfa bog-
mennsku, eftir að hann komst í
nágrenni við Þorvald á Skálará.
*Hafði Þorvaldur gaman af að
leiðbeina honum í þessari íþrótt
og lét honum í té gamlan boga,
sem hann var sjálfur hættur að
nota. En þá er Gísla tók að verða
bogmennskan íþrótt, lét Þor-
valdur sér fátt um finnast, og
þegar Gísli fór að skjóta fugla
og refi með boga sínum, tók Þor-
valdur að sýna honum fjand-
skap. Eitt sinn fann Gísli boga
sinn brotinn, og þóttist hann
vita, að þetta væri af völdum
Þorvalds. Hann lét samt kyrrt
liggja, en þá er enskir leituðu
næst hafnar á Haukadalsbót,
fékk Gísli leyfi húsbónda síns til
að fara inn eftir. Fékk hann efni
hjá þeim ensku og smíðaði sér
síðan boga. Á næsta vetri skaut
hann fleiri refi en Þorvaldur, og
svo vel varðveitti hann boga
sinn, að Þorvaldur fékk ekki færi
á að spilla honum. Undi Þor-
valdur þessu hið versta^ þótti
Gísli eyða mjög fyrir sér veiði-
dýrum og einnig varpa skugga á
frægð sína sem bogmanns.
Þá er svona var komið, varð
Þorvaldur þess vísari fyrir til-
stilli þeirra Saurasystra, að kær-
leikar væru með þeim Gísla og
Helgu, dóttur sinni. Hann kall-
aði hana þegar á eintal og spurði
hana, hvort þetta væri sem hon-
um hefði verið tjáð.
„Víst er svo,“ svaraði Helga.
„Ekki hefði ég trúað því, að
dóttir mín legði lag sitt við slík-
an mann sem Gísli er. Veizt þú
það ekki, að faðir hans er blá-
fátækur barnamaður? Ég banna
þér algerlega að hafa nokkuð
saman að sælda við Gísla. Hef
ég ætlað þér annað gjaforð, sem
ég tel þér við hæfi. En ekki veit
ég, hvort sá maður vill við þér
líta, ef hann fréttir af daðri þínu
við kotungssoninn úr Dalsdal."
Helga mælti:
„Það situr á þér, að bregða
mér um daður. Ekki veit ég bet-
ur en að við, börn þín, höfum
fengið það framan í okkur, að
þú hafir verið hinn mesti