Heima er bezt - 01.05.1955, Síða 14

142
Heima er bezt
Nr. 5
Rímnaþáttur að norðan
Hafliði Finnbogason skáld,
fæddur 27. febr. 1836, dáinn 27.
júní 1887. Foreldrar: Finnbogi
Jónsson aS Steinhóli í Vestur-
Fljótum og kona hans, Margrét
Hafliðadóttir.
Hann dvaldi alla ævi í Fljót-
um í Skagafjarðarsýslu. Hann
stundaði landbúnaðarstörf ým-
ist sem sjálfstæður bóndi eða
hann var í húsmennsku. Einnig
sótti hann sjóróðra og hákarla-
legur við og við. Hann var fátæk-
ur alla ævi og bjó oft við mjög
þröngan kost, en bugaðist
aldrei; hafði þó fyrir stórum
barnahóp að sjá: Hann var skáld
gott og afburða hraðkvæður, orti
mikið af alls konar kveðlingum,
en því miður mun mest af því
glatað.
Nokkuð af tækifærisvísum
hans og ef til vill fleira lifir þó
enn í minnum manna. Lang-
mest fer þó fyrir rímnakveð-
skapnum; hann orti helmingi
fleiri rímnaflokka en allir fyrir-
rennarar hans í Fljótum til sam-
ans. Sennilega hefur hann verið
afkastamesta skáld, sem í Fljót-
um hefur verið.
Örvar-Oddsrímur eru líklega
merkastar af rímum hans. Þær
eru 20 að tölu og löng hver ríma,
flestar 100 erindi.
í mansöng 15. Örvar-Odds-
rímu telur Hafliði rímur sínar í
þeirri röð, er hann orti þær. Það
er eina heimildin um þær, sem
ekki er til í handriti í Lands-
bókasafni. En þar eru til 12
rímnaflokkar eftir hann af 16,
sem hann telur í téðum man-
söng.
Hér hefst mansöngurinn:
1. Opna verður orða hurðu,
en yfirgefa flet.
Eg læt þar á enga þurrðu
andað meðan get.
2. Eg ber vilja á að gleðja
auðar- fríða -spöng.
Hef því látið ljóðin steðja
lengi róms um göng.
3. Sextán vetra, Fjalars ferju
færði ég máls úr vör,
eftir það að öðru hverju
óðar spunnið hör.
4. Hóf ég Egils handarvana
hróður, fyrst á blað
og Ásmundar Berserksbana
bens, er hreyfði nað.
5. Hér næst Þorgeirs Hávarðsarfa
hróðrarþátt ég spann
og hans fóstbróður Þormóðs þarfa
þráði Kolbrún hann.
6. Síðan ég um Sálus Jtvæði
söng og Nikanor
Höldar þeir á Hristarsvæði
hermanns báru þor.
7. Þessu næst þá Fjalars fari
fleytti sama ár.
Vann ég kveða’ af Valdimari,
var það nokkru skár.
8. Feginn vildi eg fljóða geði
fylgja, ljóð þá spann.
Af Ajax, ég raula réði
rímur, vetur þann.
9. Enn svo falli ei í gleymsku,
að ég nokkuð kvað.
Þessu næst af Hreiðars-heimsku
hóf ég mála blað.
10. Svo af Hrafni Hrútfirðingi
hróður fram ég bar.
Sighvats arfi á odda þingi
ærið snarpur var.
11. Orti ég síðan af Vilmundi,
auðgrund féll í skap.
Sæmdar prýddum Sviða kundi,
sem að Buris drap.
12. Var mín girnd við verk þess konar
vitur gleðja fljóð.
Vann því Atla Ótryggssonar
æfi færa í ljóð.
13. Talan nokkuð hér við hjarnar.
harla smátt með Iag.
Líka Parmes Loðinbjarnar
lífstíð, færði í brag.
14. Hér næst, þegar hróðrar tóni
hreyfði, máls um bekk.
Af leikara ungum Jóni,
ort tvær rímur fékk.
15. Uppkastið svo einum liði
ég af flokkum tveim.
Hann þá lagðist hels að beði,
ég hafði ei meir af þeim.
16. Austra siglu essin þramma
ég lét tals um sjó,
Af Einnboga, rekknum ramma
rímna hörpu sló.
17. Ég af mikla Áka samdi
óð og köppum hans,
hilmis bur í Hildi lamdi
hervíkinga fans.
18. Um Ólaf og Helgu hýru
hef ég málað blað.
svo um Bjarna og Salvöru dýru
söng ég eftir það.
19. Bý ég þrátt hjá bauga slóðum,
blöð þá gjöri svört.
Ærið margt af öðrum ljóðum,
ég hefi líka gjört.
20. Ég hef kveðið þrátt í þaula,
því hortitti finn.
Nú sextánda reyni raula
rímnaflokkinn minn.
21. Að mínum ljóðum má allt finna
mun til launa spé.
Ég held því, að engin vinna
óþarfari sé.
Svo er að sjá, sem Hafliði hafi
ort þessa 16 rímnaflokka á ár-
unum 1852—1864. Það ár eru
Örvar-Oddsrímur ortar og skáld-
ið þá 28 ára gamall, og er það vel
að verið.
Ekki er sennilegt að hann hafi
lagt rímnakveðskapinn á hill-
una aðeins 28 ára að aldri, enda
þarf ekki lengi að leita til að
komast á slóðir nýrra rímna eftir
Hafliða.
Guðm. Stefánsson í Minni-
Brekku í Fljótum, kunnur hag-
yrðingur og sagnaþulur, sýndi
mér einu sinni skrifaða rímna-
skruddu. Hann þuldi mér nokk-
ur erindi úr henni. Af efni þeirra
fann ég, að það voru rímur af
Hringi og Tryggva. Guðm. taldi
sig þekkja rithönd Hafliða á bók-
inni og rímurnar væru eftir
hann. Ég tel víst, að svo sé. Guð-
mundur var glöggur og athugull
maður og fullyrti ekki annað en
það, sem hann vissi, að var rétt.
Hvort skrudda þessi er til enn
veit ég ekki. Vera má, að Guðm.
hafi átt fleira af gömlum hand-
ritum, hann kunni vel að meta
slíka hluti, og er skaði, ef þeir
glatast, eins og oft vill verða, eft-
ir að eigendur þeirra falla frá.
Jón heitinn Jóhannesson,
fræðimaður og bróðursonur
skáldsins, sagðist hafa séð hjá
honum Ambálesrímur, sem hann
var þá nýbúinn að yrkja. Hvað
af þeim hefur orðið vissi hann
ekki. (Þær munu nú sennilega
týndar.)
Ég hef aðeins séð 2 af rímna-
flokkum Hafliða. Ákarímur og
Örvar-Oddsrímur. Þær eru að