Heima er bezt - 01.10.1955, Blaðsíða 23

Nr. 10
Heima er bezt
311
maður látinn fara á fund Maren-
ar, að segja henni hversu skap-
illur og stór Oddur væri orðinn
vegna fjarvista hennar. „Hvað
skal hann með konu, sem ekki
harn kann gjöra“, ^varaði hún.
Var Maren þá með barni, en lax-
veiðimanni frá Reykjavík kennt.
Vegna þess að hún átti engan
samastað, lét hún tilleiðast og
fór heim aftur. Varð Oddur feg-
inn hennar komu, og sagðist
vilja hafa veizlu við slíkan
gleðifund. Taldi Maren það ei
sanngjarnt sín vegna, að þurfa
að fara að erfiða og bjástra í
veizlum, þá er skammt mundi
þar til hún fæddi barn. Varð þá
eigi af því, og ól hún sveinbarn
frítt, sem var vatni ausið og skírt
Vandráður Hlöðvisson. Oddur
brást fár við, þótti ómannlega
goldin umhyggjan, að kenna
barnið annars son, þá er hann
gengi því í föðurstað. Maren
mælti: „Eigi skal hér um muna,
og vil ég gera þér kosti tvo, hinn
fyrri, að þú látir drenginn einsk-
is gjalda í neinu, og hann haldi
því heiti er hann hefur nefndur
verið“, ella að öðrum kosti verði
hún á brott hlð skjótasta. Oddur
gekk út og hugsaði málið vel og
lengi, kom hann síðan inn aftur
og sagði: „Sveininn skal ég ei
hræra í neinu, en aftra mátt þú
ei honum þess að kalla mig
pabba, þá er honum þroskast
mál“. „Sjáum hverju að stefnir,
og skulum vér ei deila“, mælti
Maren. Var nú kyrrt um hríð, og
bar ekkert sérstakt til tíðinda. í
héraði var ekki tíðbært um þess-
ar mundir. Undu menn að búum
sínum, og bjuggu að. Voru Smá-
löndin vel setin, og höfðu vaxið
þar efni, bæði lausir aurar og
gangandi fé. Höfðu þeir bræður
fengið orð fyrir fastheldni og
ágirnd. Reyndar höfðu þeir litla
hugmynd um það sjálfir, því
þangað voru fremur strjálar
ferðir, og var lítt á það minnst.
Niðurl. næst.
Þegar stigi stendur upp við
múrvegg myndar hann ásamt
jörðinni og veggnum eins konar
þríhyrning. f gamla daga var
haldið að það væri eitt af tákn-
um kölska. Það er ástæðan fyrir
því að margir veigra sér við að
ganga undir stiga.
Bjarni Sigurðsson:
Um hirðingu búfjár í gamla daga
Sakir þess, að ég hef hvergi
séð nákvæma lýsingu á því,
hvernig húsdýrin voru fóðruð,
fyrst þegar ég man eftir (fyrir
80 árum) og áður, fer lýsing á
því hér á eftir. Ætlast ég til þess,
að eigi verði villzt á því, að þessi
lýsing snertir ekki það tímabil,
er ný tækni fer að ryðja sér til
rúms og nýjar jarðabætur valda
byltingu í landbúnaðinum, og
heyfengur eykst og kemur í veg
fyrir fóðurskort. Ég er bóndason-
ur og alinn upp í sveit og því
kunnugur hinum fyrri búnaðar-
háttum. Jafnframt hef ég kynnzt
búnaðarháttum áður fyrr, um
allt Suðurland og Austurland, og
munu þeir að ýmsu hafa verið
svipaðir um allt land. Hafði ég
vænst þess, að Dýraverndarinn
birti eitthvað hér að lútandi, en
svo er ekki. Að mestu snertir lýs-
ingin aðbúnað útigangsfjár á
hörðum vetrum. En hér er fleira
athugunarvert, sem snertir nú-
tíð ekki síður en fortíðina og
jafnframt hag bóndans og vel-
líðan dýranna. Hér á ég við
hagaþrengslin, bæði í heimahög-
um og afréttum. Sýna ný lög um
ítölu í afrétti, að hér er um úr-
ræði í vandasömu máli að ræða,
þó að tvísýnt sé um árangur.
Mun þessi tilraun löggjafans
vera sprottin af þeim vandræð-
um, sem áframhaldandi upp-
blástur í afréttarlöndunum veld-
ur. Þá er það alkunna, hve vönt-
un á skjóli eða afdrepi fyrir fé
og aðra gripi, bæði í heimahög-
um og afréttum, er mikið mein,
þegar illviðri geysa á sumrin.
Vöntun afdrepa er sérstaklega
áberandi, þar sem fé helzt við á
melum og sléttléndi og engin
skýli eða afdrep eru til, frá nátt-
úrunnar hendi. Hingað til hefur
móður náttúru verið ætlað að sjá
fyrir þessu. Þetta er því nýmœli
að ætlast til þess, að byggð séu
skýli eða afdrep fyrir gripi til
að hlaupa í, þegar aftaka veður
eða stórrigningar eiga sér stað
á sumrin, vorin eða haustin.
Hlýhugur og vinátta til dýr-
anna er mikilsvirði. En hvort-
tveggja á að vera undirstaða og
lyftistöng til almennra úrbóta,
svo að dýrunum líði vel.
Það verður að viðurkenna, að
margt er gert til þess að koma í
veg fyrir uppblástur og sandfok
í byggðum landsins. En afrétt-
irnir hafa ennþá orðið útund-
an. Þar heldur uppblásturinn á-
fram, því að enn er ekki fundin
aðferð til að koma í veg fyrir
hann í afréttarlöndunum. Sú
hugsjón vakir þó í hugskoti
mínu, að slík aðferð muni finn-
ast, er fram líða stundir. Má þá
vera, að hún sé sprottin af þeirri
ósk, að hagur bænda batni og
húsdýrunum líði sem bezt. Engu
að síður tel ég hana mjög eðli-
lega og er í engum vafa um, að
hún mun rætast. Þess vegna læt
ég hana koma fram hér á eftir.
Hið ótrúlegasta rætist á þessari
tækninnar miklu öld. Má í því
sambandi minna á, að gamlir
menn muna eftir því, að i æsku
þeirra og fram eftir aldri voru
engir vegir til, gerðir af manna
höndum, engar brýr, engir bíl-
ar og engar flugvélar. Aðeins
dreymdi hugsjónamenn ýmis-
legt hér að lútandi, samanber
flugklæðið o. fl.
Allt hefur nú þetta orðið til á
örstuttum tíma, ásamt rafmagn-
inu. Eins skilst mér, að unnt
mundi verða að koma í veg fyr-
ir uppblástur afréttarlandanna,
þegar umbótafrömuðir og hug-
vitsmenn leggja sig fram til þess
að finna hinar réttu leiðir til
þess.
Þessum inngangsorðum fylgir
lýsing á meðferð húsdýra áður
fyrr:
Horfellir er jafngamall bú-
setu á íslandi. Flóki Vilgerðarson
(Hrafna-Flóki), sem gaf landinu
hið fagra nafn, felldi húsdýr sín
úr hor. Hungurvofa húsdýranna
nam því land hér, ásamt land-
námsmönnunum. Og síðan á
landnámstið hafa íslendingar
misst fé og hesta og stundum
kýr,, þegar illa hefur árað og
harðir vetrar hafa komið. Að-
eins dugmestu og framsýnustu