Heima er bezt - 01.11.1965, Blaðsíða 9

veðráttan og færðin misjöfn. Þó fór hann milli lands-
hluta á strandferðaskipum, og stundum var honum fylgt
á hestum. A ferðalögum þessum kynntist hann landi og
lýð og eignaðist kunningsskap margra, sem hann metur
mikils og varað hefur síðan.
Fyrirlestrar Jóns voru vel sóttir, og í sambandi við þá
voru hafðar almennar umræður. Kom þá fyrir, að and-
stæðingar samvinnustefnunnar létu til sín heyra: gripu
fram í eða kvöddu sér hljóðs. Líkaði Jóni vel að fá
tækifæri til að skylmast við þá í orðum til þess að sýna
þannig yfirburði málstaðarins, sem hann rak erindi fyr-
ir. Hefi ég kynnzt því, að mönnum, sem þá voru ungir,
eru ennþá minnisstæð snjöll viðbrögð Jóns frá Yztafelli
í ræðum á þessum löngu hjáliðnu mannfundum.
Áreiðanlega voru fyrirlestraferðir Jóns — og föður
hans áður — mjög til eflingar og útbreiðslu rétts skiln-
ings á mikilvægi samvinnustefnunnar.
VI.
Nú víkur þangað sögu, að Jón í Yztafelli er beðinn
að gerast skólastjóri við héraðsskólann á Reykjum í
Hrútafirði 1934. Mun það hafa verið að ráðum Jónasar
Jónssonar frá Hriflu, fyrrum sveitunga Jóns og kenn-
ara hans í skóla sveitarinnar. Þekkti Jónas að sjálfsögðu
vel hina miklu hæfileika Jóns og dugnað í störfum.
Skólinn hafði að undanförnu átt í erfiðleikum off ekki
þrifizt sem skyldi.
Jón tók sér umhugsunarfrest, áður en hann svaraði
málaleitan þessari. Hann hafði ekki gengið menntaveg
hinna lærðu manna. Það vissi hann að gat orðið til baga
við skólastjórastarfið. Öll hans skólaganga hafði verið:
Tveir mánuðir við nám að Ljósavatni hjá séra Sigtryggi
Guðlaugssyni, sem seinna varð prestur á Núpi í Dýra-
firði. Tveir mánuðir í unglingaskóla að Ljósavatni hjá
Jónasi Jónssyni frá Hriflu. Seinni hluti vetrar í unglinga-
skóla Benedikts Björnssonar á Húsavík. Einn vetur í
Bændaskólanum á Hólurn.
En svo var sjálfsnámið, — uppeldið á menningarheim-
ili, — áhrif hinnar mikið umræddu þingeysku menning-
ar. Hvað mátti treysta þeim undirstöðum, þegar til þess
kæmi að stýra fjölmennum æskulýðsskóla og miðla fjöl-
þættri fræðslu?
Hins vegar var fjárhagur heimilisins þröngur eins og
sakir stóðu vegna áfallinna skulda, — og svo var hin
andlega athafnaþrá, sem hvatti.
Niðurstaðan varð, að Jón tók áhættuna, réð sig sem
skólastjóra, leigði bú sitt og jarðnæði til bráðabirgða,
því að aftur skyldi koma til föðurleifðarinnar innan
skamms, fór einn síns liðs að Reykjum haustið 1934, en
flutti fjölskyldu sína þangað vorið eftir.
Á Reykjum gegndi Jón skólastjórastarfi í þrjú ár og
lánaðist vel. Komu þar að góðu haldi yfirgripsmiklar
gáfur hans, lífstrú og mælska. Mér hafa sagt nemendur
Frá vinstri lil heegri: Ján Sigurðsson, Sigurður Jónsson og Jón
Sigurðsson yngri.
Frá vinstri: Helga Friðgeirsdóttir, Kristbjörg Jónsdóttir,
Ragnhildur Ingólfsdóttir og Fanney Hreinsdóttir.
úr skólanum frá þessum árum, að hann hafi kennt sem
þjóðrækinn og bjartsýnn vökumaður og jafnan náð
áheyrn.
Sjálfur telur Jón, að skólastjóraárin hafi verið sér lær-
dómsrík og yfirleitt skemmtileg, þó að oft þyrfti á
vandmeðförnum málum og viðkvæmum að taka.
Jón lætur þess jafnan getið, þegar þessi ár hans eru til
umræðu, að kona sín hafi veitt sér ómetanlegan stuðn-
ing við stjórn skólaheimilisins. Og ennfremur tekur hann
fram, að hann hafi haft ágæta samstarfsmenn aðra, sem
hann eigi mikið að þakka. í því sambandi nefnir hann
t. d. séra Jón Guðnason, sem var fastur kennari við skól-
ann, Áskel Jónsson frá Mýri í Bárðardal, sem kenndi
söng og var auk þess ráðsmaður skólans, Sigurð Egils-
son frá Laxamýri, sem var smíðakennari os mátti vesjna
Heima er bezt 393