Heima er bezt - 01.06.1973, Blaðsíða 18

HÓLMFRÍÐUR JÓNASDÓTTIR, SAUÐÁRKRÓKI:
BERNSKUMINNING
SÁ atburður sem ég ætla hér að greina frá, stendur
mér svo ljóslifandi fyrir hugarsjónum, að hon-
um verður ekki auðvelt að gleyma, þótt rúmir
5 tugir ára séu liðnir síðan hann gerðist.
Það var vorið 1916. Ég var 13 ára og átti að ljúka
barnaskólaprófi, ásamt 6 telpum í hreppnum. Búið var
að sækja um biskupsleyfi, svo að ég gæti orðið þeim
samferða upp að altarinu á fermingardaginn, og hafði
sóknarpresturinn gefið mér hin beztu meðmæli. Faðir
minn hafði ávallt kennt okkur börnum sínum í heima-
húsum og tel ég að það hafi verið okkur hollur skóli.
Bernskuheimili mitt var að vísu fátækt af þessa heims
gæðum, en þeim mun ríkara af þeim verðmætum, sem
skapast við samhug góðra foreldra og annarra vanda-
manna, í umhyggju fyrir uppeldi barnanna.
Mitt kærasta yndi var í bernsku, að umgangast dýr-
in. Tíkin Fjára og kötturinn Máni voru vinir mínir,
kýrnar og kálfarnir í fjósinu, ærnar og hross í haga,
lömb á vori, fuglar í mó. Öll áttu þau samúð mína og
ekkert var skemmtilegra en annast þau.
En nú vík ég aftur að deginum, eða réttara sagt dög-
unum, sem gerðu mér þann óleik, að við lá að vonir
mínar um próf og fermingu brygðust það vor. Dag
nokkum í maí, hafði ég verið mikið úti við með föður
mínum, farið upp í fjall til kinda, því senn nálgaðist
sauðburður. Um kvöldið var ég eitthvað miður mín og
leið ekki vel. Vinkona móður minnar hafði komið í
heimsókn, og þegar hún fór fylgdi mamma henni á leið.
Þrátt fyrir vanlíðan mína, vildi ég endilega fylgjast
með þeim. Var mér leyft það. Veðrið var gott um dag-
inn, logn en sólskinslaust. Um kvöldið var svalara, og
þegar við komum ofan í brekkuna neðan við túnið, setti
að mér ákafan hroll. Konan sá hvað mér leið og bað
okkur blessaðar að fara ekki lengra, krakkinn væri far-
inn að skjálfa af kulda. Engum hafði ég sagt frá las-
leika mínum heima, svo móðir mín var fljót að kveðja
konuna og við hröðuðum okkur heim. Þegar þangað
kom, var ég drifin í rúmið, dúðuð eins og smábam til
varnar skjálftanum. Móðir mín hitaði mjólk, sem ég
drakk með hálfgerðri velgju, en þó ætla ég að eitthvað
hafi dregið úr hrolhnum. Annars fór mest af henni
sömu leið til baka, og líðanin var afleit. Ýmist settist
kuldinn að mér, eða óeðlilegur hiti brann í líkama mín-
um. Eitthvað mun ég þó hafa blundað um kvöldið, en
snemma nætur vaknaði ég við sára verki hægra megin í
kviðarholi, samfara ógleði. £g gat engan veginn snúið
mér í rúminu vegna þrauta og beinverkja. Engin meðöl
voru til á heimilinu nema kamfóra, sem mér var gefin í
sykurmola og kransaugnadropar, sem voru aðallega
notaðir handa skepnum. Þó mun fólk einstöku sinnum
hafa tekið þá inn við magakveisu. Faðir minn aftók að
gefa mér þá. Heitir bakstrar voru settir í handklæði og
lagðir þar sem sársaukinn var, en ekki veit ég hvort
þeir hafa komið að haldi. Hitamæhr var enginn til
heima, en morguninn eftir sendi mamma unghng ofan
á prestssetrið, sem var skammt frá heimili okkar til að
fá hann léðan. Þegar ég hafði verið mæld, sýndi þessi
litli og að mér fannst ósjálegi gripur, að ég var með 40
gráðu hita. Nokkur kvíði greip foreldra mína og annað
heimilisfólk. Langt var til læknis að sækja, svo taka
varð daginn snemma ef leita skyldi á fund hans og biðj-
ast ásjár, annað hvort að fá meðöl eða biðja hann að
koma frameftir að líta á sjúkhnginn. Ég ein var róleg
og hafði ekki hugsun á, að hér væri hætta á ferðum.
Annars mókti ég þegar þrautirnar voru þolanlegar. En
nokkru síðar gerði ég mér það ljóst, að þetta var í
fyrsta og síðasta sinn, sem ég hef staðið andspænis dauð-
anum. Meðan á veikindunum stóð, hvarflaði það aldrei
að mér. Dauðinn var mér fjarlægt hugtak, sem að vísu
allir yrðu að mæta um síðir, en þó ekki fyrr en á gam-
alsaldri þegar allar björtustu vonir manns hefðu rætst.
Bernskunni virðast tíðum allar leiðir færar, svo innan
við fermingu er hún farin að gera því skóna á hvaða
mið framtíðin muni bera hana. Og ég sem var ákveðin
að yrkja ljóð eins og Jónas og Þorsteinn, sem ég kunni
næstum reiprennandi spjaldanna á milli. Því skyldi ég
ekki geta það? Faðir minn var ágætur hagyrðingur og
ekki var loku fyrir skotið að mamma gæti ort vísu líka,
að minnsta kosti las hún kvæði með okkur börnunum
og var furðu fljót að lesa í máhð, ef okkur brast minni
á einni og einni hendingu.
Ekkert varð af læknisvitjun þennan fyrsta legudag
minn, og mun það hafa verið að fyrimælum sjálfrar
mín. Ég man hve ég þrábað pabba að fara ekkx burtu
— mér myndi batna. En hitinn var sá sami og verkirnir
létu ekki staðar numið. Ég gat því sáralítið nærst, því
ógleðin sagði til sín ef matur var framborinn. Hafra-
seyði með rjóma útí varð mér heilladrýgst.
Daginn eftir kom ljósmóðirin í heimsókn. Hún var
mikill vinur foreldra minna og þar að auki kunni hún
ýms ráð við sjúkdómum, sem komu einatt að góðu
haldi, væru þeir ekki lífshættulegir. Mun það hafa
verið hennar ráð að gefa mér hafraseyðið og rjómann
fyrstu vikuna sem ég lá. Hún bauðst einnig til að láta
198 Heima er bezt