Heima er bezt - 01.10.1978, Blaðsíða 23

Mynd úr Fjörunni. Sennilega tekin um
1910. Ókunnugt er um nafn Ijósmynd-
ara. Af þessari mynd er greinilegt að
farið er að fylla upp fyrir íbúðarhúsum,
t.d. þeim sem sjást bera í austurgafl
kirkjunnar, neðan Aðalstrætis. Eign
Minjasafnsins á Akureyri.
kaupum af þáverandi eiganda jarðar-
innar Nausta, Jóni Jakobssyni, sýslu-
manni.
Þegar handiðnaðarmennirnir og
tómthúsmennirnir voru að flytja til
bæjarins uppúr 1840 var varla not-
hæfur lóðarskiki eftir í sjálfum versl-
unarstaðnum. Þessir menn þurftu því
að nýta annan kost.
Fyrir innan Akureyri var mjó und-
irlendisræma með sjó fram, sumstað-
ar ekkert nema sandur, enda var hún
kölluð Fjaran. Allra nyrsti hluti þess-
arar undirlendisræmu mun hafa til-
heyrt hinni löggiltu verslunarlóð frá
upphafi, en vegna annmarka á búsetu
þar byggðist hún síðar en ætla hefði
mátt. Einhversstaðar á þessu svæði
hafði verið hin foma viðskiptaaðstaða
norðlenska kirkjuveldisins sem
minnst var á hér að framan. Mikið
vatn hafði runnið til sjávar síðan hún
hét og var og allar aðstæður á þessu
svæði breyst verslun í óhag, svo sem
síðar verður vikið að.
Syðsti hluti Fjörusvæðisins, og
langstærstur hluti hennar, hafði verið
Akureyrar beinlínis fyrir þrifum, svo
sem þegar þeir komu í veg fyrir
áformin um byggð á Oddeyri sem
siðar verður vikið að.
Lóðahrams danskra kaupmanna á
fyrstu árum „fríheitanna“ var þeim
mun bagalegra þar sem Akureyri í
þrengstu merkingu var til þess að gera
lítill landskiki sunnan Búðarlækjar
þar sem dönsku verslunarhúsin stóðu
í ólögulegri þyrpingu og tóku upp
meira pláss en nauðsynlegt var. Lengi
vel var þráast við að byggja norðan
Lækjarins. Mönnum leist ekki meira
en svo á hann þegar hann ruddist
fram ljótur og úfinn, einkum í leys-
ingum á vorin og olli skemmdum á
mannvirkjum. Eigi að síður var ráðist
til atlögu við hann og hann sveigður
meir norðurávið til að koma fyrir ör-
fáum byggingarstæðum til viðbótar á
hinni löggiitu kaupstaðarlóð. Með
tímanum risu svo upp nokkur hús
norðan hans. En því fylgdi kostnað-
Akureyri. Ljósmynd Ónnu Schiöth.
Velflestar myndir hennar, sem varð-
veittar eru, eru afburða vel teknar,
greinilegar og vel unnar. Virðist ekkert
lát á þeim þótt sumar hverjar séu rúm-
lega aldar gamlar. Er fyllsta ástœða til
að halda þessu verki Önnu á lofti því
allar myndir hennar hafa menningar-
sögulegt gildi, ekki einungis fyrir sögu
Akureyrar heldur og fyrir það tímabil
sem þœr eru teknar á. Eign Minja-
safnsins á Akureyri.
arauki með lóðakaupum af Eyrar-
landsbónda, sem átti þær byggingar-
hæfustu, svo og með smíði brúa sem
lítt var vandað til, eftir því sem heim-
ildir herma, og stórhættulegar einum
manni hvað þá fleirum.
Þótt vöxtur Akureyrar væri afar
hægur í rúmlega hálfa öld eftir að
kaupstaðatilskipunin komst á, var
lóðaskorturinn eigi að síður mikið
vandamál. Danska valdstjórnin stóð
engan vegin við fyrirheitin um
ókeypis lóðir til þeirra fáu íslendinga
sem urðu sér úti um réttinn til að ger-
ast kaupstaðarbúar. Nokkra úrlausn
veitti hún þó árið 1793 með lóða-
Heima er bezt 343