Heima er bezt - 01.06.1981, Blaðsíða 21

GÍSLI HÖGNASON SKRÁÐI:
Ætli þú skreppir
þetta ekki...
Þáttur af
Vigfúsi
Guðmundssyni,
Aðalbóli
Framhald úr síðasta blaði.
Byggingameistarar voru Sigurður
Bjargmundsson og Arinbjörn Þor-
kelsson. Sigurður er dáinn fyrir
nokkrum árum en Arinbjörn er lif-
andi ennþá (1980).
6
Egill var þátttakandi að þessum
byggingaframkvæmdum og áhuga-
mál hans að fá vörurnar með skipum
upp á Stokkseyri eða Eyrarbakka,
flýttu augljóslega fyrir þessum fram-
kvæmdum. Stytti flutningaleiðir og
gerði allt auðveldara í framkVæmd.
Þetta var fyrsti neistinn sem Egill
tendraði, sem varð að stórum loga. 1
raun upphaf nýsköpunar, þó áð það
orð væri ekki þekkt þá. Það voru að
myndast veðraskil yfir Suðurlands-
undirlendinu, og í vændum var betri
tíð. Þegar ég er hjá Agli kaupmanni í
Sigtúnum, þá er hans fasta starfslið
Grímur faðir hans, einn vinnu- eða
pakkhúsmaður og ég sem bílstjóri.
Þetta var fasta liðið fyrir utan laus-
ráðið fólk á lestum haust og vor, til
dæmis við ullarmat. Þegar Egill selur
svo nýstofnuðu félagi, Kaupfélagi
Árnesinga, verslun sína, og gerist for-
stjóri hins nýja félags, er tekur til
starfa 1. jan. 1931, þá fer þetta fasta
starfsfólk Egils með honum yfir til
kaupfélagsins. Egill sem forstjóri,
Grímur faðir hans aðalmaður í búð,
ég sem bílstjóri og Júníus Ólafsson
pakkhúsmaður, er síðar verður bíl-
stjóri og starfsmaður kaupfélagsins til
dauðadags. Sigurður bróðir Egils var
starfsmaður hjá Agli um tíma, við
pakkhússtörf, en vann stutt hjá
kaupfélaginu, fór fljótlega til sjós.
Vigfús Guðmundsson.
Strax um þessi áramót er Helgi
Ágústsson bóndi á Syðra-Seli ráðinn
til kaupfélagsins og skráður verslun-
arstjóri. Við stofnun kaupfélagsins
breytast mín störf ekki, nema þá í það
að ég hafði ennþá meira að gera.
Hafði heimili mitt í Tryggvaskála, en
var skrifaður í Sigtúnum. Aðalbreyt-
ingin var sú að ég fékk meira kaup.
Hjá Agli var miðað við 300 kr. á
mánuði, en nú hafði ég sama kaup og
verslunarstjórinn Helgi Ágústsson,
eða 400 krónur á mánuði. Það þótti
mikill peningur í þá daga, alveg rosa-
legur peningur. Sjálfur hafði Egill eitt
þúsund krónur á mánuði, það var
ekkert leyndarmál.
Við skulum ekki ganga framhjá því,
og leitt ef það gleymdist, að sunn-
lenskir bændur og allir sunnlendingar
mega minnast þess, að hefði ekki
slíkur maður sem Egill í Sigtúnum
haft þetta unga fyrirtæki með hönd-
um, hefði það farið í hundana: Hann
lét ekki „helvítin fyrir sunnan", kúga
sig.
Gömlum mönnum sem líta til baka,
hættir við að gleyma ýmsu, og líta
einnig stundum á liðna tíð sem eins-
konar frægðarsögu. En mér er dálítið
kunnugt um þetta. Var víða viðstadd-
ur og kom víða við sögu, þegar verið
er að draga um barkann á Heklu
sálugu, sem var á sínum tíma eitt af
stærstu verslunarfyrirtækjum á ís-
landi. Það mætti orða það svo að
Kaupfélag Árnesinga sé stofnað á
blóðvelli annars kaupfélags. Það voru
ekki góðar spár og það kostaði mörg
orð víða, að safna saman stofnendum
til að geta stofnað Kaupfélag Árnes-
inga, enda urðu stofnendurnir aldrei
nema innanvið tuttugu talsins. Og að
hugsa sér, það er eiginlega ekki búið
að jarða annað kaupfélag, þegar hitt
er stofnað, svo það var nú ekki spáð
vel fyrir þessu. Og ég fullyrði, að það
mátti enginn aukvisi standa fyrir
þessu nýja kaupfélagi.
Um það get ég dæmt af eigin reynd.
Undir eins eftir áramótin þegar
kaupfélagið var tekið til starfa, er ég
sendur til Reykjavíkur til að gera
innkaup, ná í vörur og koma þeim
austur. Viðtökurnar sem ég fékk hjá
heildsölunum þá, þar sem ég bað um
vörurnar, eru mér alveg ógleyman-
legar. Ja, þeir hristu bara hausinn og
spurðu svo: „er þetta ekki allt á
hausnum.“ Ég segi eitthvað á þá leið,
nú hvað er þetta, Egill í Sigtúnum
stendur fyrir þessu. Hjá þessum
mönnum var ég búinn að fá vörur
fyrir Egil. Þá sögðust þeir hafa haldið
að ég væri sendur frá einhverju
Heima er bezt 205